Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 6/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Dariusz Świecki (sprawozdawca)
Protokolant Anna Janczak
w sprawie N. P.
skazanego za przestępstwo z art. 291 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 15 stycznia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść N. P.
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 20 kwietnia 2006 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok w zakresie orzeczenia o karze
grzywny,
2. wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 20 kwietnia 2006 r., oskarżony N. P.
uznany został za winnego popełnienia przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. i za to na
podstawie tego przepisu w związku z art. 58 § 3 k.k. i art. 34 § 1 k.k. w zw. z art. 35
§ 1 k.k. wymierzono mu karę 10 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na
2
wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20
godzin miesięcznie, a na podstawie art. 33 § 2 k.k. orzeczono karę grzywny w
wysokości 30 stawek dziennych określając wysokość jednej stawki na 10 zł.
Wyrok ten uprawomocnił się w pierwszej instancji
Od tego wyroku kasację na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny
zaskarżając wyrok w całości i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść
orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 387 § 2 i 3
k.p.k., polegające na uwzględnieniu przez sąd wadliwego wniosku oskarżonego o
wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, w
następstwie czego doszło do rażącego naruszenia przepisu prawa materialnego –
art. 33 § 2 k.k., poprzez wymierzenie N. P., na podstawie tego przepisu, kary
grzywny obok kary zasadniczej ograniczenia wolności, podczas gdy przepis ten
dopuszcza możliwość wymierzenia grzywny kumulatywnej tylko obok kary
zasadniczej pozbawienia wolności. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna co do postawionego w niej zarzutu. Rzeczywiście Sąd
pierwszej instancji rażąco naruszył art. 387 § 2 i 3 k.p.k. uwzględniając wniosek
oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze w postaci wymierzenia kary
ograniczenia wolności i grzywny, co doprowadziło do wydaniu wyroku z rażącą
obrazą art. 33 § 2 k.k. Przepis ten przewiduje bowiem wymierzenie grzywny tylko
obok kary pozbawienia wolności a nie kumulatywnie z karą ograniczenia wolności.
Wskazane uchybienia miały istotny wpływ na treść wyroku, albowiem wobec
oskarżonego orzeczono grzywnę, pomimo braku podstawy prawnej. Zarzut kasacji
jest więc oczywiście zasadny.
Natomiast rozważania wymaga wskazany w kasacji zakres zaskarżenia – w
całości i wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Zdaniem skarżącego w
postępowaniu kasacyjnym konieczne jest uchylenie całości wyroku wydanego w
trybie konsensualnym, gdyż sanowanie uchybienia wymaga – jak w tym przypadku
– modyfikacji wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy lub dobrowolnego
poddania się karze. Skarżący formułując taki wniosek powołał się na pogląd
wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 2012 r., III KK 407/11
3
(nie publ.). Zauważyć jednak trzeba, że przywołany pogląd Sąd Najwyższy
wypowiedział w sprawie, w której Prokurator Generalny wniósł kasację na
niekorzyść skazanego w części dotyczącej orzeczenia o środku karnym. Dlatego
też Sąd Najwyższy rozważał dwa zagadnienia. Pierwsze, czy w trybie
konsensualnym dopuszczalne jest zaskarżenie wyroku w części. Drugie, czy
dopuszczalne jest w tym zakresie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania celem sanowania stwierdzonego uchybienia.
Stanowisko Sądu Najwyższego, na które powołuje się skarżący, należy więc
odnieść do realiów konkretnej sprawy. Nie zawsze bowiem konieczne będzie
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
w celu zmodyfikowania wniosku złożonego w trybie konsensualnym, aby sanować
stwierdzone uchybienie. W wypadku wniesienia kasacji na korzyść skazanego
działa zakaz reformationis in peius, który w razie uchylenia wyroku i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania uniemożliwia pogorszenie sytuacji prawnej
skazanego. Oznacza to, że wniosek o skazanie w trybie konsensualnym nie może
zostać zmodyfikowany w ponownym postępowaniu w sposób mniej korzystny dla
oskarżonego w stosunku do poprzedniego, wadliwego wniosku, nawet gdyby
wyraził on na to zgodę. Dlatego też zaskarżenie kasacją wyroku wydanego w trybie
konsensualnym na korzyść skazanego może w realiach konkretnej sprawy
uzasadniać sanowanie stwierdzonego uchybienia w postępowaniu kasacyjnym.
Taka sytuacja ma właśnie miejsce w rozpoznawanej sprawie. W wypadku bowiem
uwzględnienia wniosku prokuratora o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, w tym postępowaniu modyfikacja
wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze mogłaby nastąpić tylko na
jego korzyść przez wyeliminowanie żądania orzeczenia obok kary ograniczenia
wolności także grzywny. Skoro więc sanowanie stwierdzonego uchybienia w
postaci wydania wyroku z obrazą art. 33 § 2 k.k. polegać ma na ponownym
orzeczeniu kary ograniczenia wolności, ale bez grzywny, to także w postępowaniu
kasacyjnym może zapaść orzeczenie usuwające z obrotu prawnego wadliwe
rozstrzygnięcie.
Dlatego też Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej
orzeczenia o grzywnie, zaś wydatkami postępowania kasacyjnego obciążył Skarb
Państwa (art. 638 k.p.k.).
4