III KK 197/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:19-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I I K 485/05 II K 1400/10 II K 246/11 II K 255/04 II K 485/05 II K 601/07 IV KK 164/09 V KK 303/09
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III KK 197/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Szewczyk
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
w sprawie D. L.
skazanego z art. 280 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5
k.p.k.
w dniu 16 lipca 2013 r.
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
skazanego
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w K.
z dnia 23 września 2011 r.
uchyla zaskarżony wyrok łączny w zakresie rozstrzygnięć
z pkt I, II oraz III i na podstawie art. 572 k.p.k. umarza
postępowanie co do objęcia wyrokiem łącznym wyroków
wskazanych w pkt I.
2
UZASADNIENIE
D. L. skazany został następującymi prawomocnymi wyrokami:
1 Sądu Rejonowego w W. z dnia 12 października 2005 r., sygn. I I K 485/05,
za czyn z art. 280 § 1 k.k., popełniony w dniu 31 maja 2005 r. - na karę 2
lat pozbawienia wolności, z zaliczeniem na jej poczet okresu
tymczasowego aresztowania od 31 maja 2005 r. do 12 października
2005 r. i na grzywnę w wymiarze 50 stawek dziennych po 10 zł,
2. Sądu Rejonowego w C. z dnia 19 czerwca 2006 r., sygn. II K 255/04, za
czyny z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i z art. 279 § 1 k.k., przy
zastosowaniu art. 91 § 1 k.k., popełnione w nocy z 4/5 sierpnia 2004 r. i z
9/10 sierpnia 2004 r., na karę roku pozbawienia wolności i za czyn z art.
242 § 1 k.k., popełniony w dniu 30 lipca 2004 r., na karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności - z orzeczeniem kary łącznej w wymiarze roku
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres
3 lat próby i ustanowieniem dozoru kuratora sądowego,
3. Sądu Rejonowego w W. z dnia 19 maja 2008 r., sygn. II K 601/07, za
czyny z art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przy zastosowaniu art.
91 § 1 k.k., popełnione w dniu 15 lutego 2007 r. - na karę 10 miesięcy
pozbawienia wolności,
4. Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 stycznia 2011 r., sygn. II K 1400/10, za
czyn z art. 242 § 1 k.k., popełniony w dniu 20 sierpnia 2009 r. - na karę 3
miesięcy pozbawienia wolności.
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem łącznym z dnia 23 września 2011r. wydał
następujące rozstrzygnięcia:
I. na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 569 § 1
k.p.k. orzeczone wobec skazanego D. L. na podstawie wyroku Sądu
Rejonowego w W. z dnia 12 października 2005 r. w sprawie II K 485/05 i Sądu
Rejonowego w C. z dnia 19 czerwca 2006 r. w sprawie II K 255/04 kary
pozbawienia wolności połączył i jako karę łączną wymierzył karę 2 lat i 4
miesięcy pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w pkt I wyroku kary
łącznej zaliczył okresy pozbawienia wolności w sprawie II K 485/05;
3
III. pozostałe rozstrzygnięcia w zbiegających się wyrokach pozostawił do
odrębnego wykonania;
IV. na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie co do objęcia
wyrokiem łącznym wyroków w sprawach II K 601/07 i II K 1400/10;
V. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. T.
O. kwotę 147,60 zł, w tym 27,60 zł podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej skazanemu z urzędu;
VI. zwolnił skazanego od zapłaty w całości kosztów sądowych związanych
z wydaniem wyroku łącznego i obciążył nimi Skarb Państwa.
Wyrok nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w pierwszej
instancji.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny
zaskarżając go w całości i zarzucił:
1/ rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa
materialnego - art. 85 k.k., polegające na połączeniu jednostkowych kar
pozbawienia wolności orzeczonych wobec D. L. wyrokami: Sądu
Rejonowego w W. z dnia 12 października 2005 r., sygn. II K 485/05 i Sądu
Rejonowego w C. z dnia 19 czerwca 2006 r., sygn. II K 255/04 i orzeczeniu
kary łącznej, mimo braku przesłanek określonych w tym przepisie z uwagi
na uprzednie zatarcie skazania w sprawie Sądu Rejonowego w C., sygn. II
K 255/04,
2/ rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów
prawa materialnego - art. 4 § 1 k.k., polegające na zastosowaniu przez sąd
ustawy nowej i orzeczeniu - po myśli art. 89 § la k.k. - kary łącznej
bezwzględnego pozbawienia wolności za zbiegające się przestępstwa, za
które na mocy wyroków jednostkowych orzeczono karę bezwzględnego
pozbawienia wolności oraz karę pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, mimo że w czasie popełnienia przestępstw
obowiązywała ustawa względniejsza dla skazanego, gdyż przepis art. 89 §
1 k.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 czerwca 2010 r. wykluczał
możliwość orzeczenia w takiej sytuacji kary łącznej bezwzględnego
pozbawienia wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania.
4
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku łącznego i
umorzenie postępowania na podstawie art. 572 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co powoduje jej uwzględnienie w całości na
posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. Wyrok łączny Sądu Rejonowego w K.
został wydany z rażącym naruszeniem prawa materialnego wskazanym w pkt 1
zarzutu kasacji. Sąd ten błędnie uznał, że zachodzą przesłanki określone w art.
85 k.k. i połączył karę 2 lat pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym
orzeczoną w wyroku Sądu Rejonowego w W. (sygn. II K 485/05), z karą roku
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat
próby wymierzoną wyrokiem Sądu Rejonowego w C. (sygn. II K 255/04). Jak
słusznie wskazano w kasacji, drugie z wymienionych skazań (wyrok Sądu
Rejonowego w C. o sygn. II K 255/04), nie mogło być brane pod uwagę przy
orzekaniu w przedmiocie wyroku łącznego z powodu uprzedniego zatarcia z
mocy prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, że
wyrok skazujący na karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, które
wobec upływu okresu próby i dalszych 6 miesięcy uległo zatarciu, nie może być
brany pod uwagę przy łączeniu kar w wyroku łącznym (por. wyroki Sądu
Najwyższego z: 18 czerwca 2009 r., sygn. IV KK 164/09, Lex nr 512114 i 9
grudnia 2009 r., sygn. V KK 303/09, Lex nr 553740). W wyniku zatarcia skazania
następuje bowiem stan swoistej fikcji prawnej, która powoduje, że za niebyłe
uważa się nie tylko skazanie, ale również samo popełnienie przestępstwa, co
powoduje brak warunków określonych w art. 85 k.k. do orzeczenia kary łącznej.
Rażące naruszenie tego przepisu miało istotny wpływ na treść wyroku łącznego,
gdyż objęcie nim wyroku, w którym skazanie uległo zatarciu, spowodowała
wymierzenie łącznej kary pozbawienia wolności w wymiarze surowszym w
stosunku do podlegającej wykonaniu kary jednostkowej.
Wskazanego uchybienia nie mogło konwalidować postanowienie Sądu
Rejonowego w K. z dnia 30 grudnia 2011 r. (sygn. II K 246/11), stwierdzające -
na podstawie art. 575 § 2 k.p.k. - że przedmiotowy wyrok łączny stracił moc,
ponieważ zawarte w tym orzeczeniu rozstrzygnięcie (co prawda o charakterze
deklaratoryjnym), wydane zostało wbrew przepisom prawa. Stwierdzenie w tym
5
postanowieniu zaistnienia skutku prawnego w postaci utraty mocy wyroku
łącznego nie wywołuje bowiem takiego stanu rzeczy, skoro nie są spełnione
warunki wskazane w art. 575 § 2 k.p.k. W realiach tej sprawy żaden z wyroków
stanowiących podstawę wyroku łącznego nie uległ uchyleniu ani zmianie, a tylko
w tych przypadkach wyrok łączny traci moc ex lege. Oznacza to, że błędnie
wydany wyrok łączny nie może zostać skorygowany w trybie tego przepisu.
Dlatego też podlega on uchyleniu, jednak nie w całości, jak wynika z zakresu
zaskarżenia, ale tylko w części dotkniętej tym uchybieniem, a więc co do
połączenia kar z wyroków wskazanych w pkt I.
Wyeliminowanie tego uchybienia może nastąpić w instancji kasacyjnej
przez uchylenie wyroku łącznego w tej części i umorzenie postępowania co do
objęcia tych wyroków wyrokiem łącznym z uwagi na brak warunków do jego
wydania (art. 572 w zw. z art. 518 i w zw. z art. 458 k.p.k.).
Wobec zasadności zarzutu z pkt 1 kasacji, którego uwzględnienie było
wystarczające do jej rozpoznania, bezprzedmiotowe byłoby odnoszenie się
jeszcze do zarzutu postawionego w pkt 2. Dlatego też Sąd Najwyższy odstąpił
od jego rozpoznania (art. 436 w zw. z art. 518 k.p.k.).
Z tych też względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Szewczyk
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
w sprawie D. L.
skazanego z art. 280 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5
k.p.k.
w dniu 16 lipca 2013 r.
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
skazanego
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w K.
z dnia 23 września 2011 r.
uchyla zaskarżony wyrok łączny w zakresie rozstrzygnięć
z pkt I, II oraz III i na podstawie art. 572 k.p.k. umarza
postępowanie co do objęcia wyrokiem łącznym wyroków
wskazanych w pkt I.
2
UZASADNIENIE
D. L. skazany został następującymi prawomocnymi wyrokami:
1 Sądu Rejonowego w W. z dnia 12 października 2005 r., sygn. I I K 485/05,
za czyn z art. 280 § 1 k.k., popełniony w dniu 31 maja 2005 r. - na karę 2
lat pozbawienia wolności, z zaliczeniem na jej poczet okresu
tymczasowego aresztowania od 31 maja 2005 r. do 12 października
2005 r. i na grzywnę w wymiarze 50 stawek dziennych po 10 zł,
2. Sądu Rejonowego w C. z dnia 19 czerwca 2006 r., sygn. II K 255/04, za
czyny z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i z art. 279 § 1 k.k., przy
zastosowaniu art. 91 § 1 k.k., popełnione w nocy z 4/5 sierpnia 2004 r. i z
9/10 sierpnia 2004 r., na karę roku pozbawienia wolności i za czyn z art.
242 § 1 k.k., popełniony w dniu 30 lipca 2004 r., na karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności - z orzeczeniem kary łącznej w wymiarze roku
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres
3 lat próby i ustanowieniem dozoru kuratora sądowego,
3. Sądu Rejonowego w W. z dnia 19 maja 2008 r., sygn. II K 601/07, za
czyny z art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przy zastosowaniu art.
91 § 1 k.k., popełnione w dniu 15 lutego 2007 r. - na karę 10 miesięcy
pozbawienia wolności,
4. Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 stycznia 2011 r., sygn. II K 1400/10, za
czyn z art. 242 § 1 k.k., popełniony w dniu 20 sierpnia 2009 r. - na karę 3
miesięcy pozbawienia wolności.
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem łącznym z dnia 23 września 2011r. wydał
następujące rozstrzygnięcia:
I. na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 569 § 1
k.p.k. orzeczone wobec skazanego D. L. na podstawie wyroku Sądu
Rejonowego w W. z dnia 12 października 2005 r. w sprawie II K 485/05 i Sądu
Rejonowego w C. z dnia 19 czerwca 2006 r. w sprawie II K 255/04 kary
pozbawienia wolności połączył i jako karę łączną wymierzył karę 2 lat i 4
miesięcy pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w pkt I wyroku kary
łącznej zaliczył okresy pozbawienia wolności w sprawie II K 485/05;
3
III. pozostałe rozstrzygnięcia w zbiegających się wyrokach pozostawił do
odrębnego wykonania;
IV. na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie co do objęcia
wyrokiem łącznym wyroków w sprawach II K 601/07 i II K 1400/10;
V. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. T.
O. kwotę 147,60 zł, w tym 27,60 zł podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej skazanemu z urzędu;
VI. zwolnił skazanego od zapłaty w całości kosztów sądowych związanych
z wydaniem wyroku łącznego i obciążył nimi Skarb Państwa.
Wyrok nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w pierwszej
instancji.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny
zaskarżając go w całości i zarzucił:
1/ rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa
materialnego - art. 85 k.k., polegające na połączeniu jednostkowych kar
pozbawienia wolności orzeczonych wobec D. L. wyrokami: Sądu
Rejonowego w W. z dnia 12 października 2005 r., sygn. II K 485/05 i Sądu
Rejonowego w C. z dnia 19 czerwca 2006 r., sygn. II K 255/04 i orzeczeniu
kary łącznej, mimo braku przesłanek określonych w tym przepisie z uwagi
na uprzednie zatarcie skazania w sprawie Sądu Rejonowego w C., sygn. II
K 255/04,
2/ rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów
prawa materialnego - art. 4 § 1 k.k., polegające na zastosowaniu przez sąd
ustawy nowej i orzeczeniu - po myśli art. 89 § la k.k. - kary łącznej
bezwzględnego pozbawienia wolności za zbiegające się przestępstwa, za
które na mocy wyroków jednostkowych orzeczono karę bezwzględnego
pozbawienia wolności oraz karę pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, mimo że w czasie popełnienia przestępstw
obowiązywała ustawa względniejsza dla skazanego, gdyż przepis art. 89 §
1 k.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 czerwca 2010 r. wykluczał
możliwość orzeczenia w takiej sytuacji kary łącznej bezwzględnego
pozbawienia wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania.
4
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku łącznego i
umorzenie postępowania na podstawie art. 572 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co powoduje jej uwzględnienie w całości na
posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. Wyrok łączny Sądu Rejonowego w K.
został wydany z rażącym naruszeniem prawa materialnego wskazanym w pkt 1
zarzutu kasacji. Sąd ten błędnie uznał, że zachodzą przesłanki określone w art.
85 k.k. i połączył karę 2 lat pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym
orzeczoną w wyroku Sądu Rejonowego w W. (sygn. II K 485/05), z karą roku
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat
próby wymierzoną wyrokiem Sądu Rejonowego w C. (sygn. II K 255/04). Jak
słusznie wskazano w kasacji, drugie z wymienionych skazań (wyrok Sądu
Rejonowego w C. o sygn. II K 255/04), nie mogło być brane pod uwagę przy
orzekaniu w przedmiocie wyroku łącznego z powodu uprzedniego zatarcia z
mocy prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, że
wyrok skazujący na karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, które
wobec upływu okresu próby i dalszych 6 miesięcy uległo zatarciu, nie może być
brany pod uwagę przy łączeniu kar w wyroku łącznym (por. wyroki Sądu
Najwyższego z: 18 czerwca 2009 r., sygn. IV KK 164/09, Lex nr 512114 i 9
grudnia 2009 r., sygn. V KK 303/09, Lex nr 553740). W wyniku zatarcia skazania
następuje bowiem stan swoistej fikcji prawnej, która powoduje, że za niebyłe
uważa się nie tylko skazanie, ale również samo popełnienie przestępstwa, co
powoduje brak warunków określonych w art. 85 k.k. do orzeczenia kary łącznej.
Rażące naruszenie tego przepisu miało istotny wpływ na treść wyroku łącznego,
gdyż objęcie nim wyroku, w którym skazanie uległo zatarciu, spowodowała
wymierzenie łącznej kary pozbawienia wolności w wymiarze surowszym w
stosunku do podlegającej wykonaniu kary jednostkowej.
Wskazanego uchybienia nie mogło konwalidować postanowienie Sądu
Rejonowego w K. z dnia 30 grudnia 2011 r. (sygn. II K 246/11), stwierdzające -
na podstawie art. 575 § 2 k.p.k. - że przedmiotowy wyrok łączny stracił moc,
ponieważ zawarte w tym orzeczeniu rozstrzygnięcie (co prawda o charakterze
deklaratoryjnym), wydane zostało wbrew przepisom prawa. Stwierdzenie w tym
5
postanowieniu zaistnienia skutku prawnego w postaci utraty mocy wyroku
łącznego nie wywołuje bowiem takiego stanu rzeczy, skoro nie są spełnione
warunki wskazane w art. 575 § 2 k.p.k. W realiach tej sprawy żaden z wyroków
stanowiących podstawę wyroku łącznego nie uległ uchyleniu ani zmianie, a tylko
w tych przypadkach wyrok łączny traci moc ex lege. Oznacza to, że błędnie
wydany wyrok łączny nie może zostać skorygowany w trybie tego przepisu.
Dlatego też podlega on uchyleniu, jednak nie w całości, jak wynika z zakresu
zaskarżenia, ale tylko w części dotkniętej tym uchybieniem, a więc co do
połączenia kar z wyroków wskazanych w pkt I.
Wyeliminowanie tego uchybienia może nastąpić w instancji kasacyjnej
przez uchylenie wyroku łącznego w tej części i umorzenie postępowania co do
objęcia tych wyroków wyrokiem łącznym z uwagi na brak warunków do jego
wydania (art. 572 w zw. z art. 518 i w zw. z art. 458 k.p.k.).
Wobec zasadności zarzutu z pkt 1 kasacji, którego uwzględnienie było
wystarczające do jej rozpoznania, bezprzedmiotowe byłoby odnoszenie się
jeszcze do zarzutu postawionego w pkt 2. Dlatego też Sąd Najwyższy odstąpił
od jego rozpoznania (art. 436 w zw. z art. 518 k.p.k.).
Z tych też względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.