Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 15/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Edward Matwijów (przewodniczący)
SSN Jerzy Steckiewicz
SWSO del. do SN płk Krzysztof Mastalerz (sprawozdawca)
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora WPO del. do Naczelnej Prokuratury Wojskowej ppłk. Anny
Czapigo, w sprawie
1) […] R. O. oskarżonego z art. 231 § 2 k.k.,
2) […] R. R. oskarżonego z art. 231 § 2 k.k. - dwukrotnie, art. 231 § 2 k.k. w zb. z
art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 3 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na
rozprawie w dniu 16 lipca 2013 r. apelacji wniesionej na niekorzyść przez
prokuratora od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w […] z dnia 11 kwietnia
2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę
Wojskowemu Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
[…] R. O. jest oskarżony o to, że:
„w nieustalonym dniu, w kwietniu 2002 r. w W., będąc funkcjonariuszem
publicznym z tytułu pełnienia czynnej służby wojskowej, zajmując stanowisko
Dowódcy […], działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przekroczył swoje
uprawnienia, polecając Dowódcy Jednostki Wojskowej […] R. R. spowodowanie
nieodpłatnego dostarczania posiłków ze stołówki żołnierskiej tej Jednostki
pracownikom wykonującym prace budowlane w jego prywatnym domu w […], w
następstwie czego żołnierze podlegli Dowódcy wyżej wymienionej Jednostki, w
nieustalonych dniach 2002 r. dokonali co najmniej dziesięciokrotnie wydzielenia po
6 porcji obiadów ze stołówki wojskowej, o łącznej wartości 263,40 zł, które były
umieszczane w termosach, po czym co najmniej dziesięciokrotnie dowożone, przez
wyznaczonych do tego żołnierzy zawodowych z X do Y, przy wykorzystaniu
służbowego samochodu marki „Lublin”, po trasie liczącej około 75 km w jedną
stronę, w następstwie czego spowodował przejazd nie mniej niż 1500 km o
wartości eksploatacyjnej nie mniejszej niż 2 708,40 zł przy wykorzystaniu czasu
służbowego kierowcy i dowódcy pojazdu w wymiarze 31 godzin i 30 minut,
stanowiącego równowartość 303,90 zł, przez co działał na szkodę interesu
publicznego, a mianowicie Jednostki Wojskowej [...], powodując w jej mieniu
szkodę w wysokości co najmniej 3 275,70 zł”,
tj. o przestępstwo z art. 231 § 2 k.k.
[…] R. R. został oskarżony o to, że:
„1/ w nieustalonym czasie w 1999 r. przed dniem 3 września 1999 r. na terenie
Jednostki Wojskowej […], będąc funkcjonariuszem publicznym z tytułu pełnienia
czynnej służby wojskowej, zajmując stanowisko Dowódcy wyżej wymienionej
Jednostki, działając: w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez firmę Usługi
Remontowo - Budowlane w K., należącą do L. S., przekroczył swoje uprawnienia w
ten sposób, że wykorzystując uzależnienie od siebie swoich podwładnych z
Wojskowej Administracji Koszar Nr […]: por. A. P., J. P. i A. K., polecił im za
pośrednictwem ich przełożonego Kierownika tej Administracji […] W. G. wykonanie
czynów zabronionych, polegających na poświadczeniu nieprawdy co do
okoliczności mających znaczenie prawne w dokumentach dotyczących zamówienia
3
publicznego na budowę wiaty o konstrukcji drewnianej przy budynku nr […] w […]
w postaci zestawienia materiałów inwestora, kosztorysu ofertowego, kosztorysu
ślepego, programu robót nr /…/ i protokołu wprowadzenia na budowę, po
nielegalnym rozpoczęciu budowy wspomnianej wiaty przez wyżej wymienioną firmę,
w celu zalegalizowania tego stanu rzeczy, które to polecenie wyżej wymienieni
wykonali, wystawiając wspomniane dokumenty, poświadczające nieprawdę, że
opisane w nich czynności zostały wykonane przed rozpoczęciem wskazanej wyżej
budowy, przez co działał na szkodę interesu publicznego, a to Jednostki
Wojskowej […],
tj. o przestępstwo z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 3 k.k.,
2/ „w nieustalonym dniu w 2002 r. na terenie Jednostki Wojskowej […], będąc
funkcjonariuszem publicznym z tytułu pełnienia czynnej służby wojskowej, zajmując
stanowisko Dowódcy wyżej wymienionej Jednostki, działając w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej przez […] R. O., przekroczył swoje uprawnienia, polecając
szefowi służby żywnościowej wspomnianej Jednostki M. L. dostarczanie posiłków
ze stołówki żołnierskiej pracownikom wykonującym prace budowlane w prywatnym
domu R. O., w następstwie czego podlegli mu żołnierze przewieźli służbowym
samochodem marki „Lublin" z X do Y i przekazali tym pracownikom w ciągu 10 dni
co najmniej 60 posiłków, przez co działał na szkodę interesu publicznego, a
mianowicie wyżej wymienionej Jednostki Wojskowej, powodując w jej mieniu
szkodę w wysokości co najmniej 3.275,70 zł,
tj. o przestępstwo z art. 231 § 2 k.k.,
3/ „w bliżej nieustalonych dniach i miesiącach 1999 r. przed dniem 3 września 1999
r., na terenie Jednostki Wojskowej […], będąc funkcjonariuszem publicznym z
tytułu pełnienia czynnej służby wojskowej, zajmując stanowisko Dowódcy wyżej
wymienionej Jednostki, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez
firmę Usługi Remontowo - Budowlane […], przekroczył swoje uprawnienia w ten
sposób, że osobiście wytypował tę firmę do wykonania inwestycji budowlanej w
postaci drewnianej wiaty, usytuowanej przy budynku nr […], a następnie
konsultował z wyżej wymienionym przedsiębiorcą szczegóły wykonania tego
obiektu, ustalając termin, sposób wykonania oraz warunki techniczne i cenowe
dotyczące budowy - z pominięciem przeprowadzenia procedury przetargowej na
4
wykonanie tej konstrukcji, po czym doprowadził do rozpoczęcia prac
wykonawczych, podczas których podpisał z L. S. umowę nr […] na budowę
opisanej wyżej inwestycji, z datą 15 czerwca 1999 r., nie będąc do tego
uprawnionym",
tj. o przestępstwo z art. 231 § 2 k.k.”
Wojskowy Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2013 r. uniewinnił R.
O. od popełnienia zarzucanego przestępstwa, a R. R. od popełnienia przestępstwa
z art. 231 § 2 k.k. (pkt 2).
Powołanym wyrokiem Wojskowy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 414 § 1
k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., umorzył w stosunku do R. R. postępowanie o
to, że:
„ 4) w nieustalonym czasie w 1999 r. przed dniem 3 września 1999 r. na terenie
Jednostki Wojskowej […], będąc funkcjonariuszem publicznym z tytułu pełnienia
czynnej służby wojskowej, zajmując stanowisko Dowódcy wyżej wymienionej
Jednostki, przekroczył swoje uprawnienia na szkodę interesu publicznego, oraz
wykorzystując uzależnienie od siebie swoich podwładnych z Wojskowej
Administracji Koszar […], tj. A. P., J. P. i A. K., polecił im za pośrednictwem ich
przełożonego Kierownika tej Administracji W. G. wykonanie czynów zabronionych,
polegających na poświadczeniu nieprawdy co do okoliczności mających znaczenie
prawne w dokumentach dotyczących budowanej wiaty o konstrukcji drewnianej
przy budynku […] w postaci zestawienia materiałów inwestora, kosztorysu
ofertowego, kosztorysu ślepego, programu robót nr /…/ i protokołu wprowadzenia
na budowę, w celu zalegalizowania uprzednio nielegalnie rozpoczętej budowy
wspomnianej wiaty przez firmę „Usługi Remontowo Budowlane" w K. należącą do L.
S., a które to polecenie wyżej wymienieni wykonali, wystawiając wspomniane
antydatowane dokumenty poświadczające nieprawdę, że opisane w nich czynności
zostały wykonane przed faktycznym rozpoczęciem wskazanej wyżej budowy, przy
czym czyn ten stanowił wypadek mniejszej wagi,
tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 2 k.k.,
5) w bliżej nieustalonych dniach i miesiącach 1999 r. przed dniem 3 września 1999
r., na terenie Jednostki Wojskowej […], będąc funkcjonariuszem publicznym z
tytułu pełnienia czynnej służby wojskowej, zajmując stanowisko Dowódcy wyżej
5
wymienionej Jednostki, przekroczył swoje uprawnienia na szkodę interesu
publicznego w ten sposób, że bez przeprowadzenia wymaganej procedury
przetargowej wytypował firmę „Usługi …" należącą do L. S. do wykonania
inwestycji budowlanej w postaci drewnianej wiaty, usytuowanej przy budynku nr
[…], po czym osobiście konsultował z wyżej wymienionym przedsiębiorcą
szczegóły dotyczące wykonania tego obiektu, a następnie już po faktycznym
rozpoczęciu przez niego prac budowlanych podpisał z nim opatrzoną datą 15
czerwca 1999 roku umowę nr / …/ na budowę opisanej wyżej inwestycji,
tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.”
Wyrok w całości na niekorzyść obu oskarżonych zaskarżył prokurator.
Skarżący zarzucił orzeczeniu:
„w odniesieniu do wyroku w części uniewinniającej R. O. i R. R. od popełnienia
zarzuconego im przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k.
- błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść zapadłego orzeczenia, a
polegający na przyjęciu, że w sprawie niniejszej zachodzą nie dające się usunąć
wątpliwości co do odpłatnego bądź też nie charakteru polecenia dowozu posiłków
wydanego przez R. O. – R. R., które należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonych,
gdy tymczasem prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego, a zwłaszcza zeznań złożonych przez […] w powiązaniu z
wyjaśnieniami złożonymi przez wskazanego generała przeprowadzona z
uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i
doświadczenia życiowego, a także w korelacji z takimi okolicznościami - jak brak
sporządzenia jakiejkolwiek dokumentacji księgowej dotyczącej wydania i przewozu
tych posiłków, całkowitej pod względem ekonomicznym nieracjonalności założenia
o ich odpłatnym charakterze oraz faktu nie uiszczenia zapłaty za nie - prowadzi w
sposób jednoznaczny od odmiennego wniosku,
w odniesieniu do wyroku w części umarzającej postępowanie karne prowadzone
wobec R. R. od popełnienia zarzuconych przestępstw określonych w art. 231 § 2
kk i art. 231 § 2 kk w zb. z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 3 k.k.,
- błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść zapadłego orzeczenia, a
polegający na przyjęciu, że R. R. podejmując decyzję o budowie wiaty nr 401 o
konstrukcji drewnianej przy budynku […] z pominięciem procedury przetargowej
6
oraz bez uzyskania stosownego zezwolenia na budowę nie działał w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej przez firmę „Usługi Remontowo - Budowlane, " w
K. należącą do L. S.,
- obrazę przepisu postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie
art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez nie wyjaśnienie w uzasadnieniu podstawy prawnej
wyroku w zakresie dotyczącym uznania czynu R. R. określonego w art. 231 § 2 k.k.
w zb. z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 3 k.k. za wypadek mniejszej wagi, a
zwłaszcza znaczenia dwukrotnie użytego terminu „niskiej rangi dokumentów", który
miał determinować przyjęcie tego typu uprzywilejowanego przestępstwa”.
W oparciu o podniesione zarzuty prokurator wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Wojskowemu Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył.
Apelacja prokuratora jest zasadna.
Uwzględnienie jej skutkuje koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku w
całości i przekazaniem sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania.
Dokonując ustaleń faktycznych Wojskowy Sąd Okręgowy przyjął, że na
budowę domu rez. R. O. dowożone były posiłki z jednostki wojskowej dowodzonej
przez R. R. W ocenie tego sądu, w toku postępowania, pojawiły się wątpliwości
dotyczące precyzyjnego ustalenia treści polecenia R. O. wydanego ówczesnemu
Dowódcy […] odnośnie zasad dostarczania posiłków, zapłaty, sposobu ich
rozwożenia. Podniesiona okoliczność stanowi, zdaniem Sądu pierwszej instancji,
niedającą się usunąć wątpliwość, którą należy tłumaczyć wyłącznie na korzyść obu
oskarżonych.
Przypomnieć w tym miejscu należy, że sięganie po dyrektywę przewidzianą
w art. 5 § 2 k.p.k. możliwe jest jedynie po spełnieniu określonych warunków.
Zasady nietłumaczenia wątpliwości na niekorzyść oskarżonego nie można w żadnej
mierze traktować jako swoistego uproszczonego traktowania wątpliwości.
Opisywana zasada nie ma zatem zastosowania w wypadkach, gdy wątpliwości są
skutkiem niedokładnego, niepełnego postępowania dowodowego i jego oceny.
Organ procesowy nie może bowiem poprzestać na dowodach przedstawionych
7
przez oskarżyciela, ale powinien dążyć do ustalenia faktów, nie zaś powoływać się
na występujące wątpliwości (zob. wyroki SN: z dnia 25 czerwca 1991 r., sygn. WR
107/91, OSNKW 1-2/1992, poz. 14, z dnia 16 stycznia 1974 r., sygn. III KR 315/73,
OSNKW 5/1974, poz. 97).
Zasadne odwołanie się do wskazanych wątpliwości w orzeczeniu musi być
jednakże poprzedzone łączną analizą wszystkich dowodów przedstawionych
sądowi i przez niego przeprowadzonych. Ocena dowodów musi być dokonana
zgodnie z nakazami przewidzianymi w art. 7 k.p.k., tj. swobodnie (ale nie dowolnie),
z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i
doświadczenia życiowego. Poczynione ustalenia powinny zostać przedstawione w
uzasadnieniu. Zgodnie z treścią art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. uzasadnienie powinno
zawierać: wskazanie jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na
jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.
Przewidziany w art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k. wymóg wyjaśnienia podstawy prawnej nie
może ograniczyć się jedynie do wymienienia zastosowanych przepisów prawa, lecz
powinien polegać na podaniu konkretnej argumentacji przemawiającej w danych
okolicznościach za przyjęciem właśnie takiej, a nie innej kwalifikacji prawnej czynu.
Sąd pierwszej instancji wydając zaskarżone orzeczenie nie zastosował
wymienionych zasad. Przy ocenie materiału dowodowego Wojskowy Sąd
Okręgowy nie odniósł się do zeznań M. L., Z. O., R. R., którzy jednoznacznie
stwierdzili, że na dostarczone posiłki nie wytworzono żadnej dokumentacji
finansowej. Wynika stąd wniosek, że nie było żadnych formalnych podstaw do
dokonania stosownych naliczeń. Brak wymienionej dokumentacji powodował także
możliwość nielegalnego wykorzystania ewentualnych nadwyżek posiłków.
Odpowiedzialność za funkcjonowanie służby żywnościowej ponosił właśnie M. L.,
którego działania zainicjował przełożony. Sąd pierwszej instancji nie odniósł się
także w uzasadnieniu wyroku do „braku stosownych wpisów w rozkazach
dziennych (s. 9 uzasadnienia) i zniszczenia rozkazów wyjazdu za lata 2002-2003”.
Rozkazy dzienne Dowódcy JW. […], w pkt. V, zawierają wykaz podróży służbowych
żołnierzy i pracowników cywilnych, w tym wyjazdów samochodami służbowymi. W
wymienionych rozkazach nie odnotowano żadnego wyjazdu R. R., chociaż Sąd
pierwszej instancji ustalił, że miały one miejsce. Podzielić trzeba stanowisko
8
zawarte w zaskarżonym wyroku odnośnie możliwości odpłatnych przejazdów
pojazdami służbowymi w celach prywatnych. Rzecz jednak w tym, że opisana
sytuacja możliwa była jedynie przy realizacji warunków zawartych w Przepisach o
gospodarowaniu mieniem służby czołgowo samochodowej (Panc – Sam 578/91) i
Decyzji Ministra Obrony Narodowej Nr 51/MON z dnia 29 marca 2000 r. w sprawie
zasad korzystania ze służbowych samochodów osobowych w resorcie Obrony
Narodowej (Dziennik Rozkazów MON, poz. 31 ze zm.). Podstawowym warunkiem
prywatnego korzystania z pojazdów służbowych było złożenie stosownego wniosku.
Odpowiednie zapotrzebowanie zgłaszane właściwemu dowódcy stanowiło
podstawę wpisu do rozkazu dziennego i wystawienia w przyszłości faktury.
Obowiązek złożenia wniosku w tym zakresie dotyczył wszystkich żołnierzy bez
względu na stopień wojskowy. Pkt. 18,21 Decyzji Ministra Obrony Narodowej nr
255/MON z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie organizacji żywienia wojsk (Dziennik
Rozkazów MON, poz. 13) dopuszczały możliwość korzystania z żywienia osób
niebędących żołnierzami, za zgodą dowódcy jednostki wojskowej, na jej terenie,
przy zastosowaniu zwiększonej odpłatności. Dodać przy tym należy, że R. R. nie
wykazał zainteresowania brakiem faktur dla przełożonego, dla którego w
przeszłości zabezpieczał i dokonywał stosownych rozliczeń.
Sąd pierwszej instancji odwołując się do orzecznictwa w zakresie oceny
występujących wątpliwości w sprawie, zasad procesu poszlakowego w żaden
sposób nie odniósł się do wymienionych wyżej okoliczności, pozostających ze sobą
w ścisłym związku.
Zgodzić się należy z poglądem, że na prokuratorze spoczywa ciężar dowodu,
tj. jednoznacznego wykazania, że oskarżeni dopuścili się zarzucanych im czynów.
Podkreślić natomiast trzeba, iż na sądzie spoczywa obowiązek oceny wszystkich
dowodów zgromadzonych w postępowaniu, w tym danych odnośnie doświadczenia
żołnierzy zawodowych o długoletnim stażu. Trudno bowiem zakładać, że […] R. O.,
[…] R. R. nie znali zasad korzystania z pojazdów wojska do celów prywatnych,
skoro w przeszłości z takiej możliwości korzystali.
Z racjonalnego, życiowego punktu widzenia wynika, że nieopłacalne byłoby
odpłatne wożenie posiłków z X do Y. Odległość dzieląca wymienione miasta w
9
sposób oczywisty generowałoby dodatkowe koszty takich usług. Brak zapłaty
zmienia taką ocenę.
W świetle obowiązującego prawa, a w szczególności ówczesnej ustawy z
dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. Nr 72 z 2002 r., poz.
664, ze zm.), zamówienie publiczne może być udzielone, zgodnie z art. 12a cyt.
ustawy, wyłącznie dostawcy lub wykonawcy, który został wybrany na zasadach
określonych w ustawie. Zamówienia publicznego, stosownie do regulacji zawartej w
art. 13, udziela się w trybie: przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego,
przetargu dwustopniowego, negocjacji z zachowaniem konkurencji, zapytania o
ceny, zamówienia z wolnej ręki. Wymieniony tryb dawał różnym podmiotom szansę
pozyskania zamówienia, a zatem i możliwość osiągnięcia korzyści materialnej
(zysku). Sposób wyboru trybu uzależniony był od zaistnienia określonych
okoliczności, wartości zamówienia (zob. art. 64, art. 68, art. 71 powołanej ustawy).
Sąd pierwszej instancji ustalił, że to właśnie R. R. zlecił firmie L. S. budowę wiaty.
Tej okoliczności nikt nie kwestionował. Zgodnie z art. 115 § 4 k.k., korzyścią
majątkową jest korzyść, zarówno dla siebie, jak i dla kogoś innego. Działanie R. R.,
polegające na wytypowaniu wykonawcy, spowodowało przysporzenie korzyści L. S.,
przy jednoczesnym wyeliminowaniu potencjalnych konkurencyjnych firm.
Wskazana okoliczność nie została przez Sąd pierwszej instancji należycie
dostrzeżona i nie dokonano jej oceny w świetle pozostałych dowodów. W
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (s. 15) Sąd przyjął, że przeprowadzone
dowody nie potwierdziły, by płk rez. R. R. działał z zamiarem kierunkowym
osiągnięcia korzyści majątkowej odnośnie obu zarzutów związanych z budową
wiaty. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że nie każde osiągnięcie korzyści
majątkowej przez osobę lub podmiot gospodarczy musi wiązać się ze szkodą dla
innej osoby lub podmiotu gospodarczego.
Przytoczony pogląd może zasługiwać na aprobatę jedynie w wypadku
działania stron (kontrahentów) umowy w granicach zakreślonych prawem. W
rozpatrywanej sprawie nie zastosowano regulacji odnośnie udzielenia zamówień
publicznych, trybu oraz czasu wytworzenia dokumentacji warunkujących
rozpoczęcie inwestycji. Na oskarżonym, R. R. z racji zajmowanego stanowiska
10
ciążył szczególny obowiązek racjonalnej i oszczędnej gospodarki finansowej, co
przekładało się na uzyskaniu jak najniższej ceny za wykonanie usług.
Z zebranych w sprawie dowodów nie wynika natomiast, by R. R. dokonywał
jakichkolwiek ustaleń w zakresie kosztów budowy wiaty przed rozpoczęciem
inwestycji.
Zgodzić się należy z zarzutami apelacji odnośnie niewyjaśnienia przez sąd
przyjęcia przypadku mniejszej wagi antydatowanych dokumentów odnoszących się
do próby zalegalizowania procesu budowy wiaty. O wypadku mniejszej wagi
decydują łącznie przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu, ze szczególnym
uwzględnieniem elementów charakterystycznych dla danego rodzaju przestępstw.
W zestawieniu z typem podstawowym przestępstwa wypadek mniejszej wagi
odznacza się mniejszym stopniem społecznej szkodliwości. Do znamion strony
przedmiotowej zalicza się w szczególności: sposób działania sprawcy,
podejmowane środki służące osiągnięciu celu, czas miejsca zachowania, charakter
i rozmiar wyrządzonej szkody lub grożącej dobru chronionemu. Dla elementów
strony podmiotowej istotne są: stopień zawinienia sprawcy, jego motywacja i cel
działania.
Lakoniczne stwierdzenie Sądu pierwszej instancji o niskiej randze
dokumentów bez uwzględnienia wymienionych okoliczności uniemożliwia kontrolę
orzeczenia w zakresie przyjęcia wypadku mniejszej wagi, a także określenia czy
spełniają one wymogi art. 115 § 14 k.k.
Wojskowy Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy powinien w
szerokim zakresie wykorzystać możliwość przewidzianą w art. 442 § 2 k.p.k.
Podkreślić bowiem trzeba, że nie sam przebieg postępowania dowodowego, ale
wadliwość oceny jego wyników doprowadziła do niepełnych, przedwczesnych
ustaleń faktycznych. Oceniając przeprowadzone dowody, Sąd pierwszej instancji
powinien mieć na uwadze wszystkie wymogi stawiane w art. 7 k.p.k. swobodnej
ocenie dowodów, a więc wymóg logicznego rozumowania i doświadczenia
życiowego. Analiza dowodów z zeznań świadków, jak i dowodów rzeczowych,
powinna być dokonywana przy uwzględnieniu całokształtu materiału dowodowego,
a nie częściowo, w oderwaniu od innych dowodów. Zasadne będzie także
wskazanie, że ustalenia faktyczne nie zawsze mogą bezpośrednio wynikać z
11
konkretnych dowodów. Mogą one także wypływać z nieodpartej logiki sytuacji
stwierdzonej konkretnymi dowodami, jeżeli owa sytuacja jest tego rodzaju, że
stanowi oczywistą przesłankę, na której podstawie doświadczenie życiowe nasuwa
jednoznaczny wniosek, że dane okoliczności faktyczne istotnie wystąpiły (zob.
wyrok SN z dnia 4 października 1973 r., sygn. III KR 243/73, OSNKW 2/1974, poz.
23).
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji musi także
ponownie poddać analizie „Przepisy o gospodarowaniu mieniem służby czołgowo-
samochodowej” – sygn. Panc-Sam. 578/91), cyt. Decyzję 51/MON z dnia 29 marca
2000 r. w sprawie zasad korzystania ze służbowych samochodów osobowych w
resorcie Obrony Narodowej, pełny tekst powołanej Decyzji Nr 255/MON z dnia 29
grudnia 2000 r. w sprawie organizacji żywienia wojsk, w aspekcie wymogów
formalnych pozwalających na skorzystanie z uprawnień przewidzianych w tych
przepisach odnośnie zakupu posiłków przez osoby niebędące żołnierzami,
możliwości wykorzystania pojazdów Sił Zbrojnych do celów prywatnych przez
żołnierzy. Tak dokonane ustalenia będą pomocne przy odtworzeniu zamiarów
oskarżonych, R. O. i R. R.
Zasadnym także będzie określenie znaczenia zapisów w: zestawieniu
materiałów inwestora, kosztorysie ofertowym, kosztorysie ślepym, programie robót
nr /…/ i protokole wprowadzenia na budowę w aspekcie spełnienia przez nie
wymogów z art. 115 § 14 k.k.
Do prawidłowego rozstrzygnięcia niezbędne stanie się poczynienie ustaleń
odnośnie motywacji R. R. przy budowie wspomnianej wiaty.
Rozpatrując zarzuty z art. 231 § 2 k.k. Sąd powinien pamiętać, że
ewentualne zakwalifikowanie postepowania oskarżonych z powołanego przepisu
nie zwalnia z obowiązku wykazania znamion z § 1 tego przepisu, a więc nie tylko
przekroczenia konkretnego uprawnienia lub niedopełnienia danego obowiązku (lub
ich zespołu), ale i wykazanie w ten sposób działania na szkodę interesu
publicznego lub prywatnego. Z treści art. 231 § 2 k.k. wynika bowiem surowsza
odpowiedzialność sprawcy wyczerpującego znamiona § 1 art. 231 k.k.,
dopuszczającego się go dodatkowo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
12
Poczynione ustalenia, oceny dokonane zgodnie z zasadami wymienionymi w
art. 5 § 2 k.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k., Sąd powinien zawrzeć w uzasadnieniu
sporządzonym stosownie do wymogów art. 424 k.p.k.
Z wymienionych powodów Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.