Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 188/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski (sprawozdawca)
SSN Jacek Sobczak
Protokolant Barbara Kobrzyńska
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 18 września 2013r.,
w sprawie K. K.,
o wydanie wyroku łącznego,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w Ż.
z dnia 7 stycznia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięć zawartych
w pkt II, III, VI i przekazuje sprawę w tej części Sądowi
Rejonowemu w Ż. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 7 stycznia 2013r.,
wydanym na wniosek skazanego K. K., objęte zostały następujące wyroki:
A. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 12 stycznia 2009r. (sygn. VI K 393/08) za
czyn z art. 178a § 1 k.k., popełniony w dniu 31 października 2008r., za
który wymierzono karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przy
2
określeniu jednej stawki dziennej na kwotę 15 zł; wobec skazanego
postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2012r. orzeczono zastępczą formę
wykonania kary grzywny w postaci pracy społecznie użyteczej,
zamienioną następnie na mocy postanowienia z dnia 2 października
2012r. na zastępczą karę pozbawienia wolności;
B. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 28 października 2009r. (sygn. II K
1407/09) za czyn z art. 244 k.k. w zw. z art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 11
§ 2 k.k., popełniony w dniu 10 września 2009r., za który wymierzono karę
6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 3 lat próby i której wykonanie zarządzono
postanowieniem z dnia 28 października 2010r.;
C. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 24 maja 2010r. (sygn. II K 423/10) za ciąg
przestępstw z art. 279 § 1 k.k., popełnionych w nocy 21 grudnia 2009r., w
nocy z 17/18 stycznia 2010r. i w dniu 30 stycznia 2010r., za który
wymierzono karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby i której wykonanie
zarządzono postanowieniem z dnia 19 czerwca 2012r.;
D. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 10 czerwca 2010r. (sygn. II K 648/10) za
czyn z art. 178a § 2 k.k., popełniony w dniu 22 marca 2010r., za który
wymierzono karę 12 miesięcy ograniczenia wolności; wobec skazanego
postanowieniem z dnia 30 marca 2011r. orzeczono zastępczą karę
pozbawienia wolności;
E. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 11 kwietnia 2012r. (sygn. II K 367/12) za
czyn z art. 278 § 1 k.k., popełniony w dniu 12 stycznia 2012r., za który
wymierzono karę 12 miesięcy ograniczenia wolności;
F. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 17 kwietnia 2012r. (sygn. II K 539/12) za
czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k., popełniony w dniu 11
lutego 2012r., za który wymierzono karę 12 miesięcy ograniczenia
wolności;
G. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 10 maja 2012r. (sygn. II K 606/12) za czyn
z art. 244 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w dniu 12 marca 2012r.,
za który wymierzono karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;
3
H. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 20 czerwca 2012r. (sygn. II K 883/12) za
czyn z art. 178a § 2 k.k., popełniony w dniu 01 maja 2012r., za który
wymierzono karę 4 miesięcy ograniczenia wolności;
I. Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 12 września 2012r. (sygn. II K 545/12) za
czyn z art. 244 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w dniu 14 lutego
2012r., za który wymierzono karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Sąd Rejonowy w Ż., wskazanym powyżej wyrokiem łącznym z dnia 28 lutego
2011r.: w pkt I, na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art 86 § 1 k.k., połączył
skazanemu kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami opisanymi w pkt C i
D, wymierzając karę łączną roku i 9 miesięcy pozbawienia wolności; w pkt II, na
podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k., połączył skazanemu kary
pozbawienia wolności wymierzone wyrokami opisanymi w pkt E, F i G, wymierzając
karę łączną 11 miesięcy pozbawienia wolności; w pkt III, na podstawie art. 85 k.k. w
zw. z art. 86 § 1 k.k., połączył skazanemu kary pozbawienia wolności wymierzone
wyrokami opisanymi w pkt H i I, wymierzając karę łączną 7 miesięcy pozbawienia
wolności; w pkt IV, na podstawie art. 572 k.p.k., umorzył postępowanie w
przedmiocie wydania wyroku łącznego co do wyroków opisanych w pkt A i B; w pkt
V i VI, na podstawie art. 577 k.p.k., zaliczył skazanemu odpowiednio na poczet kar
łącznych orzeczonych w pkt I i II okresy pozbawienia go wolności w
poszczególnych sprawach.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się z
dniem 17 stycznia 2013r.
Kasację od tego wyroku wywiódł Prokurator Generalny. Orzeczeniu temu
zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 85 k.k., polegające
na:
- wydaniu wyroku łącznego w zakresie pkt III części dyspozytywnej w sytuacji, gdy
brak było warunków do połączenia wskazanych kar jednostkowych, albowiem
wyrok opisany w pkt H dotyczył innego skazanego;
- nieobjęciu węzłem kary łącznej wyroku opisanego w pkt I, pomimo istnienia
podstaw do jego połączenia z wyrokami opisanymi w pkt E, F i G.
4
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zakresie pkt II, III, IV i VI jego
części dyspozytywnej i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w
Ż. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego, z uwagi na swoją oczywistą zasadność,
podlegała uwzględnieniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. Sąd Najwyższy rozpoznał
kasację w granicach określonych w art. 536 k.p.k., albowiem wyjątki motywujące
przekroczenie granic jej rozpoznania nie wystąpiły.
Analiza wyroków jednostkowych wskazanych w części historycznej
uzasadnienia wskazuje, że sąd a quo w sposób wadliwy dokonał oceny jednego z
występujących w sprawie realnego zbiegu przestępstw. O ile połączenie wyroków z
pkt C i D dokonane zostało w sposób prawidłowy, o tyle pozostałe wyroki
jednostkowe, połączono w sposób wadliwy, sprzeczny z treścią art. 85 k.k. Jeżeli
chodzi o wyrok wskazany w pkt H, to ewidentnie nie dotyczy on skazanego i nie
powinien być brany w ogóle pod uwagę w niniejszym postępowaniu o wydanie
wyroku łącznego, nie wspominając już o wadliwym jego połączeniu z wyrokiem z
pkt I. Jeżeli chodzi natomiast o czyn z wyroku z pkt I, to porównując daty czynów i
wyroków z pkt E, F i G, stwierdzić należy, że został on popełniony zanim zapadł
pierwszy chronologicznie wyrok w sprawie z pkt E, podobnie jak w przypadku
czynów z pkt F i G. Czyn z wyroku z pkt I należało więc zaliczyć do realnego zbiegu
przestępstw, razem z czynami z wyroków z pkt E, F i G. Zgodnie bowiem z art. 85
k.k., jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy
wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i
wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd
orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające
się przestępstwa. W związku z tym z realnym zbiegiem przestępstw mamy do
czynienia wtedy, gdy sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł
pierwszy, chociażby nieprawomocny, wyrok w sprawie. W zaskarżonym wyroku
błędnie połączono zatem wyrok z pkt H z wyrokiem z pkt I. Ten pierwszy w ogóle
nie mógł stanowić przedmiotu rozpoznania w sprawie, a drugi powinien być
elementem realnego zbiegu przestępstw z wyrokami z pkt E, F i G. Wyrok w
niniejszej sprawie został zaaprobowany przez strony i nie był zaskarżony. Stąd
5
uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zostało sporządzone i w związku z tym nie
sposób było prześledzić toku rozumowania odnośnie określenia realnych zbiegów
przestępstw przez sąd a quo. Niemniej jednak w niniejszej sprawie w sposób
ewidentny doszło do rażącego naruszenia art. 85 k.k., które w sposób istotny
wpłynęło na treść wyroku, albowiem orzeczono wobec skazanego karę łączną w
oparciu o wyrok, który go nie dotyczył, a czyn z drugiego z wyroków winien
stanowić element innego realnego zbiegu przestępstw.
Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 536 k.p.k., rozpoznaje kasację w granicach
zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a w zakresie szerszym - tylko w wypadkach
określonych w art. 435 k.p.k., 439 k.p.k. i 455 k.p.k. W niniejszej sprawie skarżący
określił granice zaskarżenia w sposób prawidłowy, wskazując trafnie na wszystkie
uchybienia. Błędnie został sformułowany jedynie wniosek o uchylenie
zaskarżonego wyroku w pkt IV jego części dyspozytywnej, mówiącej o umorzeniu
postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego co do wyroków z pkt A i B.
W tym zakresie orzeczenie sądu a quo było prawidłowe i zbędnym byłoby jego
uchylanie. Wyrok z pkt H nie powinien być w sprawie w ogóle brany pod uwagę,
jako niedotyczący skazanego. Dla przedmiotowej sprawy jest on zupełnie
neutralny. Umorzenie postępowania w przedmiocie wyroku łącznego, na zasadzie
art. 572 k.p.k., odnosi się, zdaniem Sądu Najwyższego, jedynie do wyroków
mogących być przedmiotem rozpoznania w postępowaniu o wydanie wyroku
łącznego. W pozostałym zakresie wnioski Prokuratora Generalnego, o uchylenie
pkt II, III i VI zaskarżonego wyroku, były jak najbardziej uzasadnione. Dwa pierwsze
punkty odnosiły się bowiem do niewłaściwego połączenia wyroków jednostkowych,
a ostatni z nich dotyczył zaliczenia na poczet kar łącznych okresu odbywanej przez
skazanego kary pozbawienia wolności. Przy powtórnym określaniu kary łącznej
zaistnieje konieczność ponownego orzeczenia o zaliczeniu okresu odbywania kary
pozbawienia wolności w trybie art. 577 k.p.k., stąd również potrzeba uchylenia
wyroku i w tym zakresie.
Mając na względzie powyższą argumentację, uznano kasację za zasadną,
co skutkować musiało uchylenie zaskarżonego wyroku. Sąd pierwszej instancji,
rozpoznając ponownie sprawę winien uniknąć uchybień będących podstawą
uwzględnienia kasacji. W szczególności powinien dokonać właściwego określenia
6
realnego zbiegu przestępstw, a więc objąć nim nie tylko wyroki z pkt E, F i G, ale i
wyrok z pkt I. Ponadto wyrok z pkt H nie może być przedmiotem rozpoznania w
niniejszym postępowaniu, jako dotyczący zupełnie innej osoby.
Kierując się powyższą argumentacją, Sąd Najwyższy orzekł, jak w części
dyspozytywnej wyroku.