Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 21/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marek Pietruszyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Bogdan Rychlicki
SSN Andrzej Tomczyk
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Juliusza Balceraka
w sprawie 1) ppłk. R. H. oskarżonego z art. 271 § 1 k.k., 2) mjr. rez. K. K.
oskarżonego z art. 271 § 3 k.k. w zb. z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 21 § 2 k.k. i art.
12 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniach 17
września i 29 października 2013 r. apelacji, wniesionych przez prokuratora na
niekorzyść oskarżonych i obrońcy oskarżonego mjr. rez. K. K. od wyroku
Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 13 czerwca 2013 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok w odniesieniu do mjr. rez. K. K. w
części dotyczącej rozstrzygnięcia z pkt. B ppkt 2 (uniewinnienie
od popełnienia czynu zarzucanego w pkt. B ppkt 2) oraz
rozstrzygnięć w pkt. B ppkt 3 i 4 (skazania za przestępstwa
określone w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 3 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k.) i sprawę w
tym zakresie przekazuje Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w P.
do ponownego rozpoznania,
2
II. zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do ppłk. R. H.
przez przyjęcie, że przypisany mu czyn wyczerpuje znamiona
czynu zabronionego określonego w art. 271 § 1 k.k. i z tą zmianą
wyrok ten utrzymuje w mocy,
III. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w
mocy,
IV. kosztami sądowymi postępowania odwoławczego obciąża
Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Ppłk R. H. został oskarżony o to, że w dniu 12 lutego 2008 r. w WKU G.
poświadczył nieprawdę w dokumencie co do okoliczności mającej znaczenie
prawne przez to, że zatwierdził sporządzony przez powołaną własnym rozkazem
dziennym nr Z-140 Komisję „ Protokół z przeprowadzonej kontroli rocznej stanu
ochrony informacji niejawnych za 2007 r.” zawierający w swej treści między innymi
stwierdzenie, iż kadra i pracownicy wojska WKU G. posiadają aktualne
poświadczenie bezpieczeństwa, co nie polegało na prawdzie, gdyż aktualnego
poświadczenia bezpieczeństwa nie posiadała ustalona osoba oficer WKU G., tj. o
popełnienie przestępstwa określonego w art. 271 § 1 k.k.
Mjr rez. K. K. został oskarżony o to, że: 1) w dniach 18-23 października 2006
r. w WKU G., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego
zamiaru:
wspólnie i w porozumieniu z Komendantem WKU ppłk A. L. oraz dwoma
ustalonymi osobami pracownikami cywilnymi WKU i ppor. rez. W. C., ppor. rez. M.
K., por. rez. A. S., sierż. szt. rez. A. G., w celu osiągnięcia korzyści osobistej i
majątkowej, działając w ramach ustalonego podziału ról, poświadczył nieprawdę co
do okoliczności mającej znaczenie prawne przez to, że po dokonaniu przez
ustalonego pracownika WKU wpisów w książeczkach wojskowych wskazanych
żołnierzy rezerwy […] o odbyciu przez nich krótkotrwałych 3- dniowych ćwiczeń
wojskowych rezerwy w dniach 18-10 października 2006 r., po umieszczeniu przez
ustalonego pracownika żołnierzy rezerwy na listach wypłat dodatkowych należności
pieniężnych zatwierdził te listy, dokonał wpisu w Zeszycie ewidencji stwierdzając
odbycie przez wskazanych ćwiczeń rezerwy, a po podpisaniu przez ppor. rez. W.
C., ppor. rez. M. K., por. rez. A. S. na tych listach odbioru należności pieniężnych w
3
kwotach odpowiednio: 224,68 zł, 224,68 zł, 229,57 zł i po podrobieniu podpisu
przez ustaloną osobę na liście odbioru należności w kwocie 175,78 zł w przypadku
sierż. szt. rez. A. G., których to należności wskazani faktycznie nie odebrali, ppłk A.
L. poświadczył nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne
stwierdzając w rozkazie dziennym nr 119 z dnia 20 października 2006 r., że
wskazani żołnierze zaliczyli 3 dni krótkotrwałych ćwiczeń wojskowych, sam
poświadczył nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne polecając w
rozkazie dziennym nr 120 z dnia 23 października 2006 r. pkt 7 dokonać wypłaty tym
żołnierzom rezerwy wypłaty określonych należności pieniężnych tytułem odbycia
ćwiczeń, co nie polegało na prawdzie, gdyż żołnierze ci faktycznie ćwiczeń tych nie
odbyli, a uzyskane w ten sposób pieniądze zostały przywłaszczone przez ppłk A. L.,
przy czym łączna kwota przywłaszczonych pieniędzy wyniosła 854,71 zł, tj. o
popełnienie przestępstwa określonego w art. 271 § 3 k.k. w zb. z art. 284 § 2 k.k. w
zw. z art. 21 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., 2) w dniu 23 listopada 2007 r. w G.,
działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem Komendanta WKU w G. za pomocą wprowadzenia w błąd
przez to, że w wykonaniu jego rozkazu nr 123 z dnia 12 listopada 2007 r.
poświadczył nieprawdę w dokumencie co do okoliczności mającej znaczenie
prawne, tj. poleceniu wyjazdu służbowego nr 698 z dnia 12 listopada 2007 r. do
Agencji Ochrony G. S. w S. samochodem osobowym marki Renault Talia nr rej.
[…] , której to podróży faktycznie nie odbył, osiągając nienależną korzyść
majątkową w kwocie 100 zł i działając tym na szkodę WKU G., tj. o popełnienie
przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k., 3) w dniu 3 grudnia 2007 r. w G.,
działając wspólnie i w porozumieniu z podoficerem sztabowym st. sierż. R. J. oraz
ustaloną osoba – oficerem WKU , w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, działając
w ramach ustalonego podziału ról, przekroczył uprawnienia służbowe Komendanta
WKU określone w pkt 10f Zakresu obowiązków służbowych zobowiązujące do
przestrzegania aktów prawnych regulujących działalność finansową oraz
wytycznych WSzW do realizacji budżetu w części dotyczącej podróży służbowych,
poświadczył nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne przez to, że
w dniu 3 grudnia 2007 r. po złożeniu przez ustaloną osobę – oficera WKU
zapotrzebowania na podróż służbową, wydał rozkaz dzienny nr 141 stwierdzający
4
w pkt 5 nieprawdę, iż ustalona osoba – oficer WKU w dniu 4 grudnia 2007 r.
odbędzie podróż służbową do WKU Ś. celem porównania ewidencji własnym
samochodem osobowym FIAT UNO nr rej. […], podrobił ze st. sierż. R. J. w celu
użycia za autentyczny dokument w postaci umowy nr 134 z dnia 3 grudnia 2007 r.
na użycie do tej podróży służbowej wskazanego pojazdu prywatnego przez
wypisanie treści umowy przez st. sierż. R. J., sam zaś podrobił podpis ustalonej
osoby – oficera WKU w rubryce „ używający pojazd”, a następnie po rozpisaniu
polecenia rzekomego wyjazdu służbowego nr 721 przez st. sierż. R. J., podrobił
podpisy ustalonej osoby – oficera WKU w miejscu przedłożenia rachunku kosztów
podróży służbowej na kwotę 120 zł, której ustalona osoba - oficer WKU faktycznie
nie odbył, przywłaszczył sobie te pieniądze działając na szkodę WKU w G., tj. o
popełnienie przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w
zb. z art. 271 § 3 k.k., 4) w dniu 17 grudnia 2007 r. pełniąc obowiązki Komendanta
WKU w G., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nie dopełnił i
przekroczył uprawnienia służbowe Komendanta WKU określone w pkt 10f Zakresu
obowiązków służbowych zobowiązujące do przestrzegania aktów prawnych
regulujących działalność finansową oraz wytycznych szefa WSzW do realizacji
budżetu, wbrew wytycznym szefa WSzW w S. w sprawie szczegółowych zasad
realizacji budżetu w 2007 r. w części upoważniającej jedynie Szefa WSzW w S. do
zlecania i zatwierdzania dokumentów dotyczących podróży służbowych
odbywanych przez Komendantów WKU, poświadczył nieprawdę w dokumentach co
do okoliczności mającej znaczenie prawne przez to, że wydał rozkaz dzienny nr
147 w dniu 17 grudnia 2007 r. stwierdzający w pkt 5 nieprawdę, iż w tym dniu
odbędzie podróż służbową do firmy G. S. w S. prywatnym samochodem osobowym
RENAULT MEGANE nr rej. […], sam ze sobą podpisał umowę w dniu 17 grudnia
2007 r. nr 135 na użycie do tej podróży wskazanego pojazdu, a następnie po
rozpisaniu polecenia rzekomego wyjazdu służbowego nr 1152 zatwierdził do
wypłaty rachunek kosztów podróży na kwotę 120 zł, które to pieniądze
przywłaszczył sobie działając na szkodę WKU w G., tj. o popełnienie przestępstwa
określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k., 5) w dniu 26 lipca 2006 r. w
G. pełniąc obowiązki Komendanta WKU w G. przekroczył swoje uprawnienia
służbowe i nie dopełnił obowiązków służbowych przez to, że wbrew §18
5
rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 czerwca 2004 r. w sprawie
ćwiczeń wojskowych żołnierzy rezerwy usprawiedliwił nieobecność mł. chor. rez. K.
K. na jednodniowych ćwiczeniach wojskowych odbywających się w dniu 25
czerwca 2006 r. w J.W. […] i nie spowodował zawiadomienia organów ścigania o
popełnionym przez tego żołnierza wykroczeniu z art. 225 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP, czym działał na szkodę
interesu publicznego, tj. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 231 § 1 k.k.,
6) w dniu 31 lipca 2006 r. w G. pełniąc obowiązki Komendanta WKU w G.
przekroczył swoje uprawnienia służbowe i nie dopełnił obowiązków służbowych
przez to, że wbrew §18 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 3
czerwca 2004 r. w sprawie ćwiczeń wojskowych żołnierzy rezerwy usprawiedliwił
nieobecność szer. rez. S. K. na krótkotrwałych ćwiczeniach rezerwy odbywających
się w dniach 22-24 czerwca 2006 r. w J.W. […] i nie spowodował stosownie do
treści art. 304§2 k.p.k. zawiadomienia organów ścigania o popełnionym przez tego
żołnierza przestępstwie z art. 144 § 1 k.k. , czym działał na szkodę interesu
publicznego, tj. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 231 § 1 k.k.
Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego z dnia 13 czerwca 2013 r.,
umorzone zostało na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. postępowanie karne
prowadzone wobec ppłk R. H. o czyn określony w art. 231§1 k.k. polegający na tym,
że w dniu 12 lutego 2008 r. w WKU w G., jako funkcjonariusz publiczny - żołnierz
zawodowy, Komendant WKU w G., poświadczył nieprawdę w dokumencie co do
okoliczności mającej znaczenie prawne przez to, że zatwierdził sporządzony przez
powołaną własnym rozkazem dziennym nr Z - 140 Komisję „Protokół z
przeprowadzonej kontroli rocznej stanu ochrony informacji niejawnych za 2007 r.”
zawierający w swej treści między innymi stwierdzenie, iż kadra i pracownicy wojska
WKU w G. posiadają aktualne poświadczenia bezpieczeństwa, co nie polegało na
prawdzie, gdyż aktualnego poświadczenia bezpieczeństwa nie posiadała ustalona
osoba- oficer WKU G.
Tym samym wyrokiem oskarżony mjr rez. K. K. został uniewinniony od
popełnienia czynów opisanych w pkt 1 i 2 aktu oskarżenia. Wyrokiem tym
umorzone zostało na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. postępowanie prowadzone
wobec tego oskarżonego o czyn określony w art. 231 § 1 k.k. polegający na tym, że
6
w dniu 26 lipca 2006 r. w G., jako funkcjonariusz publiczny - żołnierz zawodowy,
pełniąc obowiązki Komendanta WKU w G. przekroczył swoje uprawnienia służbowe
przez to, iż bez jakiejkolwiek podstawy prawnej usprawiedliwił nieobecność mł. chor.
rez. K. K. na jednodniowych ćwiczeniach wojskowych odbywających się w dniu 25
czerwca 2006 r. w J.W. […], czym działał na szkodę interesu publicznego. Takie
samo rozstrzygnięcie zapadło w zakresie postępowania toczącego się wobec mjr
rez. K. K. o czyn określony w art. 231 § 1 k.k. a polegający na tym, że w dniu 31
lipca 2006 r. w . jako funkcjonariusz publiczny – żołnierz zawodowy, pełniąc
obowiązki Komendanta WKU w G. przekroczył swoje uprawnienia służbowe i nie
dopełnił obowiązków służbowych przez to, iż bez jakiejkolwiek podstawy prawnej
usprawiedliwił nieobecność szer. rez. S. K. na krótkotrwałych ćwiczeniach rezerwy
odbywających się w dniach 22-24 czerwca 2006 r. w J.W. […], zamiast
spowodować stosownie do treści art. 304 § 2 k.p.k. zawiadomienie organów
ścigania o popełnionym przez tego żołnierza przestępstwie z art. 144 § 1 k.k., czym
działał na szkodę interesu publicznego.
Wskazanym wyrokiem oskarżony został uznany za winnego tego, że w dniu
3 grudnia 2007 r. w G., jako funkcjonariusz publiczny – żołnierz zawodowy, pełniąc
obowiązki Komendanta WKU w G., działając wspólnie i w porozumieniu z
podoficerem sztabowym st. sierż. R. J., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
działając w ramach ustalonego podziału ról, przekroczył uprawnienia służbowe
Komendanta WKU w ten sposób, że poświadczył nieprawdę co do okoliczności
mającej znaczenie prawne przez to, iż w dniu 3 grudnia 2007 r. po złożeniu przez
ustaloną osobę – oficera WKU zapotrzebowania na podróż służbową, wydał rozkaz
dzienny nr 141 stwierdzający w pkt 5 nieprawdę, że ustalona osoba oficer WKU w
dniu 4 grudnia 2007 r. odbędzie podróż służbową do WKU Ś. celem porównania
ewidencji własnym samochodem osobowym FIAT UNO, podrobił ze st. sierż. R. J.
w celu użycia za autentyczny dokument w postaci umowy nr 134 z dnia 3 grudnia
2007 r. na użycie do tej podróży służbowej wskazanego samochodu prywatnego
przez wypisanie treści umowy przez st. sierż. R. J., sam zaś podrobił podpis
ustalonej osoby - oficera WKU w rubryce „Używający pojazd”, a następnie po
rozpisaniu polecenia rzekomego wyjazdu służbowego nr 721 przez st. sierż. R. J.,
podrobił podpisy ustalonej osoby – oficera WKU w miejscu przedłożenia rachunku i
7
odbioru pieniędzy i zatwierdził do wypłaty rachunek kosztów podróży służbowej na
kwotę 120 zł, której ustalona osoba- oficer WKU faktycznie nie odbył, tj. popełnienia
przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 3 k.k. Nadto został uznany za winnego tego, że w dniu 17 grudnia 2007 r. w
G., jako funkcjonariusz publiczny – żołnierz zawodowy, pełniąc obowiązki
Komendanta WKU G., przekroczył swoje uprawnienia w ten sposób, że naruszając
przepisy określone w §12 pkt 2 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia
28 maja 2004 r. w sprawie należności żołnierzy zawodowych za przeniesienia i
podróże służbowe ( Dz. U. Z 2004 r., Nr 40, poz. 1487) oraz w pkt 28 pkt 2 Decyzji
Nr 51 MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 marca 2000 r. w sprawie zasad
korzystania ze służbowych samochodów osobowych w resorcie Obrony Narodowej
(Dziennik Rozkazów MON 2000 r., poz. 31), działając bez polecenia przełożonego
Szefa WSzW w S. odbycia krajowej podróży służbowej zawierającego akceptację
celu wyjazdu, terminu i trasy, poświadczył nieprawdę w dokumencie co do
okoliczności mającej znaczenie prawne przez to, że wydał rozkaz dzienny nr 147 w
dniu 17 grudnia 2007 r. stwierdzający w pkt 5, że w tym samym dniu odbędzie
podróż służbową do firmy G. S. w S. prywatnym samochodem osobowym
RENAULT MEGANE, choć udał się do WSzW S., sam ze sobą podpisał umowę w
dniu 17 grudnia 2007 r. nr 135 na użycie do tej podróży służbowej wskazanego
samochodu osobowego, a następnie po rozpisaniu polecenia wyjazdu służbowego
nr 1152 stwierdzającego nieprawdę, iż w tym samym dniu odbył podróż służbową
do firmy G. S. w S. prywatnym samochodem RENAULT MEGANE, choć udał się
do WSzW S., zatwierdził to polecenie wyjazdu służbowego oraz zatwierdził do
wypłaty związany z nim rachunek kosztów podróży na kwotę 120 zł, poświadczając
nieprawdę w tym dokumencie co do okoliczności mającej znaczenie prawne, czym
działał na szkodę interesu publicznego, tj. popełnienia przestępstwa określonego w
art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k. Za popełnienie tych przestępstw został
odpowiednio skazany na karę 100 stawek dziennych grzywny po 40 zł każda,
orzeczono również obowiązek naprawienia szkody oraz na karę 20 stawek
dziennych grzywny po 40 zł każda. Jako karę łączną wymierzono karę 100 stawek
dziennych grzywny po 40 zł każda.
8
Od tego wyroku apelacje wnieśli prokurator na niekorzyść obu oskarżonych
oraz obrońca oskarżonego K.K.
Prokurator zaskarżył wyrok w całości w zakresie dotyczącym oskarżonego
ppłk R. H., a w zakresie dotyczącym oskarżonego mjr rez. K. K. w części
odnoszącej się do rozstrzygnięcia o charakterze uniewinniającym i umarzającym
postepowanie karne oraz skazania za czyn określony w art. 231 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 1 k.k.
Prokurator zarzucił: 1) obrazę przepisu prawa materialnego przez wadliwe
zastosowanie co do czynu ppłk. R. H. art. 231 § 1 k.k., gdy z ustalonego stanu
faktycznego wynika, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 271 § 1 k.k., 2) obrazę
przepisu prawa materialnego przez wadliwe zastosowanie normy wyrażonej w art.
115 § 2 k.k. nieuwzględniające wyszczególnionych w tym przepisie przesłanek
oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, tj. rodzaju i charakteru naruszonego
dobra, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków,
postaci zamiaru i motywacji sprawcy, co skutkowało umorzeniem postępowania z
uwagi na znikomą społeczną szkodliwość o czyny zarzucane ppłk. R. H. z art. 231
§ 1 k.k., mjr. rez. K.K. z art. 231 § 2 k.k.- dwukrotnie, 3) błąd w ustaleniach
faktycznych, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia polegający na
przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przez uznanie, że zebrane
dowody nie są wystarczające do przyjęcia odpowiedzialności oskarżonego mjr. rez.
K. K. za zarzucane mu czyny, bez rozważenia wszystkich okoliczności, w tym
zgromadzonej dokumentacji z ćwiczeń żołnierzy rezerwy, dokumentów podróży
służbowych, wyciągów z rozkazów dziennych, a nadto zeznań świadków, w tym […]
i wyprowadzeniu przez sąd ocen i wniosków nieodpowiadających prawidłowej
ocenie zebranych dowodów i prawidłowości logicznego rozumowania w efekcie
czego niesłusznie uniewinniono oskarżonego w zakresie dwóch czynów i skazano
za czyn określony w art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k. zmieniając kwalifikację
prawną z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k.
W konkluzji prokurator wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonym zakresie i
przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej
instancji.
9
Obrońca oskarżonego mjr. rez. K. K. zaskarżył wyrok w zakresie skazującym
tego oskarżonego za popełnienie przestępstw określonych w art. 231 § 2 k.k. w zb.
z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k.
oraz w zakresie rozstrzygnięć dotyczących opłaty i kosztów sądowych. Zarzucił
wyrokowi: 1) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że ten
oskarżony dopuścił się przypisanych mu czynów, podczas gdy zebrany materiał
dowodowy przeczy tym wnioskom, 2) mającą wpływ na treść wyroku obrazę prawa
procesowego art. 7 k.p.k. przez niedokonanie dogłębnej i wnikliwej oceny materiału
dowodowego oraz oddalenie wniosku dowodowego, o którego uwzględnienie
wnosił oskarżony, 3) art. 5 § 2 k.p.k. przez pominięcie przepisu w sprawie, mimo
istnienia wątpliwości, które powinny zostać rozstrzygnięte na korzyść oskarżonego.
W konkluzji wniósł o uniewinnienie oskarżonego od przypisanych mu czynów i w
związku z tym uchylenie stosownych punktów wyroku w zakresie wymierzonych
kar oraz zasądzonych opłat i kosztów sądowych i przejęcie ich na rachunek Skarbu
Państwa. Skarżący złożył też wniosek alternatywny o uchylenie zaskarżonego
wyroku w zakresie czynów wskazanych w apelacji i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Nadto z ostrożności
procesowej na okoliczność uznania przez Sąd trafności przypisania oskarżonemu
czynu określonego w art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. wniósł o umorzenie
postępowania o ten czyn na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. W apelacji
zamieszczono także wniosek dowody o zażądanie z Archiwum Wojskowego w T.
kopii zawierającej pełną treść rozkazu Komendanta WKU w G., nr z- 141 z dnia
3.12. 2007 r.
Obrońca oskarżonego wniósł odpowiedź na apelację prokuratora.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W zakresie czynu dotyczącego podróży służbowej oskarżonego do siedziby
firmy ochroniarskiej w S. w dniu 13 listopada 2007 r. podnieść należało, że słuszny
jest wywód prokuratora o nietrafności uniewinnienia oskarżonego od popełnienia
tego czynu. Ustalenie Sądu pierwszej instancji o rzeczywistym przebywaniu przez
oskarżonego w siedzibie Agencji Ochrony G. S. w S. zostało oparte na relacji
oskarżonego i zeznaniach świadka K. - Prezesa Agencji, w szczególności tych
złożonych w toku postępowania sądowego, w których nie wykluczył on możliwości
10
złożenia niezapowiedzianej wizyty przez oskarżonego w jego firmie. Te rozważania,
jak słusznie podniósł skarżący, w ogóle nie uwzględniały faktu, że wszystkie
uzgodnienia co do podpisania nowej umowy na ochronę obiektu wojskowego
odbywały się w formie korespondencyjnej, co wynika z pierwszych zeznań świadka
K., a także protokołu uzgodnień i miały miejsce w terminie późniejszym niż 13
listopada 2007 r. Ustalenie to trudne jest do pogodzenia z zasadami
doświadczenia życiowego, zwłaszcza gdy uwzględnimy fakt, że z relacji świadka
Kaczora nie wynika aby istniały ustalenia między nim a oskarżonym co do
konieczności wizyty oskarżonego w jego firmie we wskazanym dniu. W świetle tych
faktów wątpliwe wydaje się być ustalenie co do służbowego celu podróży odbytej
przez oskarżonego w dniu 13 listopada 2007 r.
W zakresie czynu przypisanego w pkt. 4 wyroku Sądu pierwszej instancji
zostały złożone dwie apelacje o przeciwstawnych kierunkach. Obrońca
oskarżonego co do zasady zakwestionował możliwość przypisania oskarżonemu
świadomego przekroczenia uprawnień przez samodzielne, bez akceptacji
przełożonego, wydanie rozkazu o podróży służbowej do S. oraz dokonania
poświadczenia nieprawdy tylko przez fakt podania innego celu podróży w S. od
tego faktycznie zakładanego. Prokurator, mając na uwadze zeznania świadka A. K.
kwestionując możliwość zmiany kwalifikacji prawnej czynu w stosunku do tej
przyjętej w akcie oskarżenia, podniósł również niezasadność ustalenia o
przebywaniu oskarżonego w dniu 17 grudnia w WSzW S. Uznał więc, że wydany
rozkaz dotyczył fikcyjnej podróży służbowej.
Analizując zarzuty obu apelacji podnieść należało, że ustalenia faktyczne
przyjęte przez Sąd pierwszej instancji co do przebywania oskarżonego w dniu 17
grudnia 2007 r. w WSzW S. zostały dokonane na podstawie wyjaśnień
oskarżonego, w których jako główny argument przyjazdu do WSzW S. wskazano
kwestie konieczności natychmiastowego dostarczenia wniosku awansowego ppor.
rez. K. oraz zeznań świadków, którzy potwierdzili możliwość wejścia oskarżonego
do WSzW w S. bez spełnienia określonych wymagań formalnych. Rzecz jednak w
tym, że w świetle przywołanych na poparcie tezy zarzutu apelacji prokuratorskiej
zeznań świadka A. K., we wskazanym dniu nie istniała potrzeba stawienia się
oskarżonego w WSzW S. Do tego dowodu Sąd wprost się nie odniósł, choć w
11
uzasadnieniu zawarł stwierdzenie, że „brak jest również przekonywujących i
jednoznacznych dowodów na to, że w powyższym terminie oskarżony nie załatwiał
spraw służbowych w WSzW w S., gdyż za taki dowód nie można uznać braku
odnotowania wejścia mjr. K. do WSZW”. Treść tego wywodu zdaje się wskazywać
na to, że zdaniem Sądu brak formalnego potwierdzenia wejścia oskarżonego do
WSzW w S. nie może prowadzić do zakwestionowania prawdziwości jego relacji o
przebywania w tej instytucji. W wywodzie tym nie ma jednak żadnego stwierdzenia,
które mogłoby pozwolić na uznanie , że w polu rozważań Sądu pozostawał również
dowód z zeznań świadka, akcentowany w apelacji prokuratora. Dowód ten o
charakterze istotnym dla oceny prawnej zachowania oskarżonego nie powinien być
pominięty w rozważaniach Sądu pierwszej instancji. Wskazać również należało,
że i kwestia konieczność natychmiastowego przyjazdu oskarżonego w dniu 17
grudnia 2007 r. do S. w celu dostarczenia wniosku awansowego żołnierza rezerwy,
wyłączająca możliwość wykonania tej czynności w dniu 18 grudnia 2007 r. przez st.
sierż. R. J., który niewątpliwie w tym dniu przebywał w WSzW S., została
zaakceptowana przez Sąd bez głębszej analizy dowodowej. Ustalenia faktyczne
dotyczące pobytu w WSzW S. w świetle zgłoszonych zasadnych zastrzeżeń są
zatem wątpliwe. Wskazane uchybienia natury dowodowej doprowadziły do
błędnych ustaleń faktycznych o pobycie oskarżonego w dniu 13 listopada 2007 r. w
siedzibie G. S. i w dniu 17 grudnia 2007 r. w siedzibie WSzW w S. Z tego powodu
uznając trafność zarzutów apelacji prokuratora w zakresie czynów związanych ze
wskazanymi terminami należało zaskarżony wyrok uchylić i sprawę przekazać
Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Dokonując analizy zasadności, w świetle zarzutów apelacji obrońcy
oskarżonego, przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za czyn określony w
pkt. 3 aktu oskarżenia wskazać należało, że analiza ta została dokonana w
szerszym zakresie niż to postulowano w zarzutach apelacji zmierzającej do
uniewinnienia oskarżonego, gdyż odniesiono się w niej do zauważonych w instancji
odwoławczej uchybień w zakresie faktów i ich oceny prawnej, które skutkować
powinny określonymi pozytywnymi dla oskarżonego modyfikacjami w zakresie
opisu czynu i kwalifikacji prawnej. W opisie czynu dotyczącego również
zachowania polegającego na nadużyciu uprawnień przez funkcjonariusza
12
publicznego nie wskazano, że przypisane oskarżonemu zachowanie naruszało
interes publiczny. Mimo tego uchybienia uznano, że czyn ten wyczerpał dyspozycję
art. 231 § 2 k.k. Zgodnie z treścią art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. wyrok skazujący
powinien zawierać dokładne określenie przypisanego czynu oraz jego kwalifikację
prawną. W judykaturze przyjmuje się, że wynikający ze wskazanego przepisu
obowiązek dokładnego określenia przypisanego oskarżonemu czynu oznacza, iż w
opisie tym należy zawrzeć elementy, które należą do jego istoty, a więc dotyczące
podmiotu czynu, rodzaju atakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu popełnienia
czynu oraz jego skutków, zwłaszcza rodzaju i wysokości szkody. W szczególności
opis czynu powinien zawierać wszystkie znamiona przypisanego typu przestępstwa
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2007 r., II KK 10/07, R-
OSNKW 2007, poz. 1476 CD). Mając to na uwadze podnieść należało, że opis
analizowanego czynu nie zawierał wszystkich znamion przypisanego przestępstwa
nadużycia uprawnień przez funkcjonariusza publicznego. Uwzględniając jednak
rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego co do dwóch omawianych czynów dotyczących
podróży służbowych oskarżonego do S., a więc uchylenie wyroku Sądu pierwszej
instancji i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania, Sąd
odwoławczy nie dokonał stosownych korekt w zakresie opisu czynu i jego oceny
prawnej w instancji odwoławczej, pozostawiając tę kwestię do rozstrzygnięcia
Sądowi pierwszej instancji w ramach ponownie prowadzonego postępowania,
dążąc do zachowania dwuinstancyjność orzekania w tej sprawie. W kontekście
tego czynu wskazać nadto należało, że pozostałe rozważania Sądu pierwszej
instancji dotyczące stanu faktycznego wydają się być na tym etapie dowodowym
zasadne, poza fragmentem, w którym Sąd uznał, że brak jest dowodów
wskazujących, iż oskarżony od dnia 4 do 10 grudnia 2007 r. przebywał na urlopie
nagrodowym. Potwierdzenie tego faktu nastąpiło w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym. Fakt ten nie powinien jednak prowadzić do uwolnienia oskarżonego
od odpowiedzialności karnej za ten czyn. W świetle bowiem depozycji świadka K.,
zasadne wydaje się przyjęcie, że fakt przebywania oskarżonego na urlopie w dniu
kiedy miał nastąpić wyjazd świadka do Ś., nie mógł mieć znaczenia dla rozważań
dotyczących oceny prawnej tego zachowania oskarżonego. Trafne wydaje się
również być, w obecnym stanie dowodów w sprawie, ustalenie, że świadek nie miał
13
żadnego interesu prawnego aby nie odbyć wyznaczonej rozkazem podróży
służbowej i pomawiać oskarżonego o bezprawne działania. Fakt nieobecności
świadka w WKU Ś. nie może budzić najmniejszych wątpliwości. Z zeznań świadka
D. L. (k. 2955 odwrót) wynika też, iż nie było rzeczywistej służbowej konieczności
wyjazdu świadka do WKU Ś.
Ze wskazanych względów zaskarżony wyrok również w zakresie ostatniego
z analizowanych czynów należało uchylić i sprawę w zakresie tych trzech czynów
przekazać Wojskowemu Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Rozpoznając sprawę ponownie Sąd pierwszej instancji powinien rzetelnie, z
wykorzystaniem dostępnych dowodów ustalić stan faktyczny sprawy i dokonać jego
właściwej oceny prawnej, bacząc aby nie dokonać ustaleń niekorzystnych dla
oskarżonego w zakresie trzeciego z omawianych czynów.
Analizując rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji o znikomości stopnia
społecznego niebezpieczeństwa czynów opisanych w pkt. A, pkt B ppkt 5 i 6
zaskarżonego wyroku, stwierdzić należało, że są one zasadne, choć w przypadku
pierwszego ze wskazanych czynów konieczne było, w częściowym uwzględnieniu
apelacji prokuratora, przyjęcie innej oceny prawnej czynu, niż ta zawarta w wyroku
Sądu pierwszej instancji. Analizując opis zachowania oskarżonego ppłk. R. H.
przyjęty przez Sąd pierwszej instancji i konfrontując go z treścią uzasadnienia, w
którym brak jest jakichkolwiek rozważań co do powodów zmiany oceny prawnej
czynu należało dojść do przekonania, iż zmiana oceny prawnej tego czynu nosi
znamiona omyłki prawnej. Opis czynu wskazuje na wyczerpanie przez
oskarżonego znamion czynu zabronionego określonego w art. 271 § 1 k.k. i taką
ocenę jego zachowania należało przyjąć. Natomiast merytoryczne rozstrzygnięcie
dotyczące tego czynu, co już stwierdzono należało uznać za zasadne. Rozważając
społeczną szkodliwość tego czynu i procedując w zgodzie z treścią art. 8 k.p.k.,
Sąd pierwszej instancji słusznie wziął pod rozwagę uregulowania wprowadzone w
WKU w G. wykluczające możliwość dostępu kpt. D. do informacji dla niego
nieprzeznaczonych. W świetle tych rozwiązań możliwość naruszenia reguł
bezpieczeństwa przez tego żołnierza była wyłączona. Nie stwierdzono też aby
nadużycie uprawnień przez oskarżonego spowodowało jakiekolwiek negatywne
skutki w zakresie ochrony dobra prawnego tajemnicy informacji niejawnych o
14
charakterze tajne. W tej sytuacji zawarty w piśmie oskarżonego do SKW w S.
zwrot o dezorganizacji pracy w WKU należało uznać za próbę wymuszenia
przyspieszenia wydania poświadczenia bezpieczeństwa niż określenie
rzeczywistych i niemożliwych do pokonania problemów wynikających z
przedłużającego się postępowania sprawdzającego. Z tych względów należało
zmienić wyrok w zakresie tego czynu przez przyjęcie, że przypisany czyn
wyczerpał znamiona czynu zabronionego określonego w art. 271 § 1 k.k. i z tą
zmianą rozstrzygnięcie zapadłe w przedmiocie tego czynu utrzymać w mocy.
Prowadząc analizę trafności rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji w
płaszczyźnie czynów wskazanych w pkt. B ppkt 5 i 6 wyroku należało na wstępie
odnieść się do zarzutu zawartego wyłącznie w treści uzasadnienia apelacji
prokuratora, kwestionującego ograniczenie opisu czynu wskazanego w ppkt. 5.
Rozważenie tego zarzutu w świetle treści art. 434 § 1 k.p.k. nie było możliwe.
Przechodząc do meritum należało uznać zasadność rozstrzygnięcia zapadłego w
zakresie tych dwóch czynów i towarzyszącej mu argumentacji. Niewątpliwie rację
ma skarżący, że wytworzona w WKU w G. (ale funkcjonująca także w innych WKU)
praktyka usprawiedliwienia niestawiennictwa żołnierzy na ćwiczenia rezerwy
naruszała przepisy regulujące kwestię odbywania ćwiczeń wojskowych, ale zyskała
jednocześnie przymiot trwałości w zakresie czynności podejmowanych w WKU w
związku z organizacją ćwiczeń wojskowych. Rację ma również prokurator, że
oceniając materialny wymiar zachowania oskarżonego w przypadku czynu
dotyczącego mł. chor. rez. K. K. należało mieć na uwadze rzeczywisty powód
niestawiennictwa tego żołnierza na ćwiczenia, inny od tego podanego w piśmie
usprawiedliwiającym niestawiennictwo na ćwiczeniach, redagowanym przez
oskarżonego, ale okoliczności tej nie można demonizować, zwłaszcza jeżeli
uwzględnimy, iż mł. chor. rez. K. K. odbył z korzyścią dla interesu wojska ćwiczenia
w terminie późniejszym. Oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu
oskarżonego dotyczącego szer. rez. S. K. nie można również zapominać, że
żołnierz ten stawił się, choć z opóźnieniem do jednostki wojskowej, a więc
przejawił chęć spełnienia swojego obowiązku wojskowego i tylko wyjątkowo
formalistyczne podejście jednostki wojskowej do problemu punktualności
stawiennictwa na ćwiczenia uniemożliwiło mu wywiązanie się z nałożonego
15
obowiązku. Należało uwzględnić i to, że natychmiast po decyzji
jednostki żołnierz podjął działania mające na celu wyjaśnienie przyczyn
niestawiennictwa. W tej sytuacji czynności podjęte przez oskarżonego wobec
żołnierza, który przejawiał chęć spełnienia obowiązku wojskowego w zakresie
ćwiczeń wojskowych nie zasługują na takie potępienie jakiego żąda prokurator.
Co do rozstrzygnięcia zapadłego w pkt. B ppkt 1 wyroku dotyczącego
fałszerstwa intelektualnego i przywłaszczenia mienia w związku z organizacją
ćwiczeń żołnierzy rezerwy należało stwierdzić, że powody uniewinnienia
oskarżonego mjr. rez. K. K., oparte na normie art. 5 § 2 k.p.k. zostały szeroko i
wnikliwie uzasadnione i Sąd Najwyższy tę argumentację podzielił. Prokurator w
wywodach apelacji kwestionując rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji odwołał
się w zasadniczym zakresie swoich rozważań do jednoznacznych, w jego
przekonaniu, dowodów w postaci zeznań świadków […]. Odrzucił nadto możliwość
czynienia jakichkolwiek ustaleń faktycznych na podstawie zeznań żołnierzy rezerwy,
którzy zostali wskazani w opisie czynu zarzuconego oskarżonemu, świadka R. J. i
żony oskarżonego przypisując tym osobom zamiar udzielenia pomocy i chronienia
oskarżonego. O ile w przypadku żony oskarżonego taki zamiar może wydawać się
oczywisty, to w przypadku pozostałych świadków wysnucie takiego wniosku, bez
wnikliwej analizy ich zeznań, może budzić wątpliwości. Już na wstępie podnieść
należało, że świadkowie ci konsekwentnie wskazywali, iż w zakresie możliwości
zwolnienia z ćwiczeń rezerwy kontaktowali się z osobami z kierownictwa WKU i
prośby ich zostały uwzględnione, ale nie wskazali w swoich relacjach
jakiegokolwiek zaangażowania oskarżonego mjr. rez. K. w te czynności. Nie można
też twierdzić, że stworzyli uzgodniony plan pomocy i ochrony oskarżonego jeżeli
zważy się, że ich relacje o przebiegu wszystkich zdarzeń, które doprowadziły do „
zwolnienia” ich z ćwiczeń rezerwy nie są jednobrzmiące. Chęci stworzenia
takiego planu nie można wywodzić wyłącznie z faktu, że na pewnym
wcześniejszym etapie postępowania byli współoskarżonymi. Z tych też powodów
należało odrzucić tezę prokuratora co do nikłej jakości dowodowej zeznań
świadków żołnierzy rezerwy. Nie ma też powodu aby wątpić w prawdziwość relacji
świadka R. J. co do nieobecności oskarżonego w jednostce wojskowej w czasie
ćwiczeń w jednostce zwłaszcza, że znajduje ona wsparcie w relacjach niektórych
16
żołnierzy rezerwy, co słusznie zaakcentowano w uzasadnieniu wyroku Sądu
pierwszej instancji. W tym kontekście podnieść nadto należało, że świadkowie
wskazywani w apelacji prokuratora jako istotne źródła dowodowe umożliwiające
skonstruowanie stanu faktycznego innego niż ten przyjęty w wyroku, nie były
osobami, dla których ustalenia sprawy nie miały żadnego znaczenia. Dostrzegł to
trafnie w swojej analizie Sąd pierwszej instancji. Analizując relacje świadków
wskazanych przez prokuratora, Sąd pierwszej instancji słusznie odwoływał się do
swoistej ich ewolucji w kierunku dla oskarżonego niekorzystnym, ale i ich
wzajemnej sprzeczności oraz wewnętrznych niekonsekwencji w tych relacjach. W
końcu w sytuacji ustalenia dwóch grup dowodów wskazujących na możliwość
poczynienia dwóch odmiennych wersji przebiegu zdarzeń trafnie , co już wskazano,
wydał słuszne rozstrzygniecie uwalniające oskarżonego od ponoszenia
odpowiedzialności karnej za ten czyn.
Z tych względów orzeczono jak w wyroku.