IV CSK 132/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
-
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 - art. 5, art. 6)
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-03-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 132/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nieruchomości […] w E.
przeciwko M. T.
o zezwolenie na sprzedaż lokalu w drodze licytacji,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 lutego 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 lutego 2012 r. oddalił apelację pozwanej
M. T. od wyroku Sądu Okręgowego w E. z dnia 12 lutego 2012 r.,
uwzględniającego żądanie powodowej Wspólnoty Mieszkaniowej sprzedaży w
drodze licytacji bliżej opisanego lokalu mieszkalnego nr 10 wraz z prawami z nim
związanymi, stanowiącego własność pozwanej. U podłoża tego rozstrzygnięcia
legło ustalenie, że pozwana zajmująca ten lokal gromadziła w nim różnego rodzaju
odpady wydzielające odór przedostający się do innych mieszkań oraz stwarzające
zagrożenie epidemiologiczne, a także pogląd, iż takie zachowanie pozwanej
uzasadnia sankcję z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 19 czerwca 1994 r. o własności
lokali (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm. dalej: "u.w.l.").
Skarga kasacyjna pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 229 w zw. z art. 230
k.p.c., art. 316 w zw. z art. 391 k.p.c., art. 16 ust. 1 u.w.l., i zmierza do uchylenia
tego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 16 ust. 1 u.w.l. pozwala wspólnocie mieszkaniowej żądać,
w trybie procesu, sprzedaży lokalu w drodze licytacji, na podstawie przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości z powodu takiego
korzystania z własnego lokalu, które czyni korzystanie z innych lokali nadmiernie
uciążliwym. Chodzi przy tym o ochronę prywatnych praw i interesów pozostałych
indywidualnych właścicieli lokali przez zapobieżenie lub o powstrzymanie dalszego
odczuwania przez nich szkód i strat.
W doktrynie i w orzecznictwie zgodnie wskazuje się, iż uprawnienie
przewidziane w art. 16 ust. 1 u.w.l. jest przykładem najdalej idącej ingerencji
wspólnoty mieszkaniowej w prawo własności lokalu (zob. wyrok SN z dnia:
16 czerwca 2009 r., V CSK 442/08, nie publ., 26 lutego 2013 r., I CSK 480/12,
nie publ.). Stąd konieczność wykazania przez zarząd wspólnoty lub zarządcę
ciężaru gatunkowego przewinienia i jego konsekwencji (ciężar dowodu ciąży na
wspólnocie zgodnie z art. 6 k.c.) oraz ocena zasadności domagania się licytacyjnej
3
sprzedaży lokalu w indywidualnych okolicznościach sytuacji faktycznej pozwanego
(art. 5 k.c.). Nawet jeśli została spełniona przesłanka nadmiernie uciążliwego
korzystania z innych lokali, sąd ma możliwość zastosowania instytucji nadużycia
prawa podmiotowego przez wspólnotę mieszkaniową. Zarówno ta przesłanka, jak
i zasadność żądania pozwu w świetle art. 5 k.c. musi być aktualna, co wymaga
podkreślenia, w dniu wyrokowania przez sąd (art. 316 k.p.c.).
W sprawie Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego, że pozwana
podczas wyjaśnień informacyjnych przyznała fakty pozwalające na ocenę,
że została spełniona przesłanka, przewidziana w art. 16 ust. 1 u.w.l., nadmiernie
uciążliwego korzystania z innych lokali.
Przyznanie faktów przewidziane w art. 229 k.p.c. ma ten skutek, iż fakty
przyznane nie wymagają udowodnienia, z tym jednak, że przyznanie nie może
budzić wątpliwości. Przyznanie faktów jest czynnością procesową, którą może
dokonać osobiście strona jak również ustanowiony pełnomocnik. Skoro jest
czynnością procesową to jest odwołalne i podlega regułom swobodnej oceny
dowodów (por. orzeczenie SN z dnia 19 marca 1947 r., C 39/47, OSN 1948, nr 3,
poz. 64).
Przechodząc od uwag natury ogólnej na grunt niniejszej sprawy trzeba
zauważyć, że z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego nie wynika, co zasadnie
wytyka skarżąca, które fakty zostały przez Sąd Okręgowy uznane za przyznane
w toku informacyjnego przesłuchania. Sądy obu instancji nie odniosły się do
oświadczenia pełnomocnika skarżącej ustanowionego po tym przesłuchaniu,
że zaprzecza stanowi faktycznemu przedstawionemu w pozwie, a więc do
odwołania ewentualnego przyznania, które, jak wskazano, podlega regułom
swobodnej oceny dowodów. Sąd Apelacyjny w zasadzie ograniczył się do
uzasadnienia słuszności decyzji podjętych przez Sąd Okręgowy.
Na koniec, Sąd Apelacyjny pominął stanowisko pełnomocnika skarżącej,
że istotne dla wyniku procesu zmiany stanu rzeczy, w rozumieniu art. 316 k.p.c.,
nastąpiły w toku postępowania apelacyjnego. W szczególności, że mieszkanie
skarżącej zostało „częściowo oczyszczone". Zasadnie przeto zarzuciła skarżąca,
że Sąd Apelacyjny obowiązany był - przy uwzględnieniu unormowań zawartych
4
w art. 381 i 382 - poczynić ustalenia odnośnie aktualnego stanu mieszkania
skarżącej, gdyż ta okoliczność mogła wpłynąć na treść orzeczenia. Stąd trafny
okazał się zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c.
Z tych przyczyn orzeczono jak w wyroku.
jw
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nieruchomości […] w E.
przeciwko M. T.
o zezwolenie na sprzedaż lokalu w drodze licytacji,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 lutego 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 lutego 2012 r. oddalił apelację pozwanej
M. T. od wyroku Sądu Okręgowego w E. z dnia 12 lutego 2012 r.,
uwzględniającego żądanie powodowej Wspólnoty Mieszkaniowej sprzedaży w
drodze licytacji bliżej opisanego lokalu mieszkalnego nr 10 wraz z prawami z nim
związanymi, stanowiącego własność pozwanej. U podłoża tego rozstrzygnięcia
legło ustalenie, że pozwana zajmująca ten lokal gromadziła w nim różnego rodzaju
odpady wydzielające odór przedostający się do innych mieszkań oraz stwarzające
zagrożenie epidemiologiczne, a także pogląd, iż takie zachowanie pozwanej
uzasadnia sankcję z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 19 czerwca 1994 r. o własności
lokali (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm. dalej: "u.w.l.").
Skarga kasacyjna pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 229 w zw. z art. 230
k.p.c., art. 316 w zw. z art. 391 k.p.c., art. 16 ust. 1 u.w.l., i zmierza do uchylenia
tego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 16 ust. 1 u.w.l. pozwala wspólnocie mieszkaniowej żądać,
w trybie procesu, sprzedaży lokalu w drodze licytacji, na podstawie przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości z powodu takiego
korzystania z własnego lokalu, które czyni korzystanie z innych lokali nadmiernie
uciążliwym. Chodzi przy tym o ochronę prywatnych praw i interesów pozostałych
indywidualnych właścicieli lokali przez zapobieżenie lub o powstrzymanie dalszego
odczuwania przez nich szkód i strat.
W doktrynie i w orzecznictwie zgodnie wskazuje się, iż uprawnienie
przewidziane w art. 16 ust. 1 u.w.l. jest przykładem najdalej idącej ingerencji
wspólnoty mieszkaniowej w prawo własności lokalu (zob. wyrok SN z dnia:
16 czerwca 2009 r., V CSK 442/08, nie publ., 26 lutego 2013 r., I CSK 480/12,
nie publ.). Stąd konieczność wykazania przez zarząd wspólnoty lub zarządcę
ciężaru gatunkowego przewinienia i jego konsekwencji (ciężar dowodu ciąży na
wspólnocie zgodnie z art. 6 k.c.) oraz ocena zasadności domagania się licytacyjnej
3
sprzedaży lokalu w indywidualnych okolicznościach sytuacji faktycznej pozwanego
(art. 5 k.c.). Nawet jeśli została spełniona przesłanka nadmiernie uciążliwego
korzystania z innych lokali, sąd ma możliwość zastosowania instytucji nadużycia
prawa podmiotowego przez wspólnotę mieszkaniową. Zarówno ta przesłanka, jak
i zasadność żądania pozwu w świetle art. 5 k.c. musi być aktualna, co wymaga
podkreślenia, w dniu wyrokowania przez sąd (art. 316 k.p.c.).
W sprawie Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego, że pozwana
podczas wyjaśnień informacyjnych przyznała fakty pozwalające na ocenę,
że została spełniona przesłanka, przewidziana w art. 16 ust. 1 u.w.l., nadmiernie
uciążliwego korzystania z innych lokali.
Przyznanie faktów przewidziane w art. 229 k.p.c. ma ten skutek, iż fakty
przyznane nie wymagają udowodnienia, z tym jednak, że przyznanie nie może
budzić wątpliwości. Przyznanie faktów jest czynnością procesową, którą może
dokonać osobiście strona jak również ustanowiony pełnomocnik. Skoro jest
czynnością procesową to jest odwołalne i podlega regułom swobodnej oceny
dowodów (por. orzeczenie SN z dnia 19 marca 1947 r., C 39/47, OSN 1948, nr 3,
poz. 64).
Przechodząc od uwag natury ogólnej na grunt niniejszej sprawy trzeba
zauważyć, że z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego nie wynika, co zasadnie
wytyka skarżąca, które fakty zostały przez Sąd Okręgowy uznane za przyznane
w toku informacyjnego przesłuchania. Sądy obu instancji nie odniosły się do
oświadczenia pełnomocnika skarżącej ustanowionego po tym przesłuchaniu,
że zaprzecza stanowi faktycznemu przedstawionemu w pozwie, a więc do
odwołania ewentualnego przyznania, które, jak wskazano, podlega regułom
swobodnej oceny dowodów. Sąd Apelacyjny w zasadzie ograniczył się do
uzasadnienia słuszności decyzji podjętych przez Sąd Okręgowy.
Na koniec, Sąd Apelacyjny pominął stanowisko pełnomocnika skarżącej,
że istotne dla wyniku procesu zmiany stanu rzeczy, w rozumieniu art. 316 k.p.c.,
nastąpiły w toku postępowania apelacyjnego. W szczególności, że mieszkanie
skarżącej zostało „częściowo oczyszczone". Zasadnie przeto zarzuciła skarżąca,
że Sąd Apelacyjny obowiązany był - przy uwzględnieniu unormowań zawartych
4
w art. 381 i 382 - poczynić ustalenia odnośnie aktualnego stanu mieszkania
skarżącej, gdyż ta okoliczność mogła wpłynąć na treść orzeczenia. Stąd trafny
okazał się zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c.
Z tych przyczyn orzeczono jak w wyroku.
jw