Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 35/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gersdorf (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa U. G.
przeciwko Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w K.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie w związku z mobbingiem,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 20 stycznia 2014 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 maja 2013 r.
1. oddala zażalenie,
2. oddala wniosek radcy prawnego K. K. - pełnomocnika
powódki ustanowionego z urzędu o przyznanie kosztów
postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 22 maja 2013 r., Sąd Apelacyjny odrzucił skargę o
wznowienie postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem tego sądu z
dnia 8 marca 2012 r., sygn. … 33/11 o odszkodowanie i zadośćuczynienie w
związku z mobbingiem z powództwa U. G. przeciwko Miejskiemu Ośrodkowi
Pomocy Społecznej w K.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że w wyroku tym Sąd
Apelacyjny oddalił apelację powódki od wyroku sądu Okręgowego w O. z dnia 20
2
maja 2011 r. Sąd Apelacyjny na podstawie zeznań świadków uznał zarzuty
powódki za nieuzasadnione, część świadków wręcz odczuwała zachowania
powódki jako mobbingowe. Powoływanie przez powódkę kolejnych dowodów nie
było w sprawie konieczne, albowiem stan faktyczny dawał podstawy do
stwierdzenia, że mobbingu wobec powódki nie stosowano.
W dniu 16 sierpnia 2012 r. powódka wniosła skargę o wznowienie
postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c., domagając się zmiany
zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie apelacji oraz dopuszczenie dowodów
ujętych w skardze. Wskazała, że o nowych dowodach dowiedziała się 18 maja
2012 r., w dniu podania na łamach tygodnika „[…]” do publicznej wiadomości o
informacjach zebranych w toku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy u pozwanego,
które wskazywały na prawdopodobieństwo stosowania mobbingu wobec
pracowników. W ocenie powódki z artykułu prasowego oraz zdobytych później
dokumentów (odpisu protokołu kontroli z dnia 9 maja 2012 r., listów pracowników
pozwanego z dnia 24 marca 2011 r. oraz z dnia 31 maja 2012 r.) wynika, że
pracodawca dopuszczał się zachowań, noszących znamiona mobbingu oraz, że
sytuacja taka utrzymywała się od długiego czasu.
Sąd Apelacyjny przypomniał, że na zasadzie art. 403 § 2 k.p.c. można żądać
wznowienia postępowania w razie późniejszego (w stosunku do wyroku) wykrycia
takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogły mieć wpływ
na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu. Chodzi
przy tym o okoliczności, istniejące przed uprawomocnieniem się wyroku. Odwołując
się do orzecznictwa Sądu Najwyższego wskazał, że fakty te powinny pozostawać
„nieujawnialne” dla strony tj. stronie nieznane i dla niej niedostępne. Natomiast te
fakty, które mogła lub powinna znać, nie są objęte hipotezą wymienionej normy
(postanowienie SN z dnia 4 marca 2005 r., sygn. III CZP 134/04).
W tym kontekście należy oceniać materiał dowodowy, przedstawiony przez
powódkę. Artykuł prasowy pochodzi z 18 maja 2012 r., protokół kontroli PIP z 9
maja 2012 r., list otwarty pracowników z 31 maja 2012 r. Wszystkie te „dowody
powstały” po uprawomocnieniu się wyroku sądu II instancji. Ich wiarygodność i moc
dowodowa nie podlegały badaniu w postępowaniu wszczętym na skutek skargi
powódki. Dodatkowo na okoliczność mobbingu przesłuchano już pracowników
3
pozwanego, toteż ich list otwarty z 24 marca 2011 r. (abstrahując od niemożności
uznania go nawet za dokument prywatny) nie stanowi nowego dowodu
pozwalającego na wznowienie postępowania.
Zażalenie na to postanowienie wywiódł pełnomocnik powódki. Podniósł, iż
Sąd Apelacyjny dopuścił się naruszenia art. 227 k.p.c. przez błędne ustalenie stanu
faktycznego i przyjęcie, że pisma pracowników pozwanego z dnia 24 marca 2011 r.
nie stanowią nowego dowodu w sprawie pozwalającego na wznowienie
postępowania, albowiem podpisani pod nim pracownicy zeznawali w sprawie i nie
potwierdzili okoliczności, na które powołuje się powódka.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.
Sprawa niniejsza toczyła się, co wypada podkreślić, wskutek wniesienia
przez powódkę skargi o wznowienie postępowania. Skarga ta, jak zauważa Sąd
Najwyższy (por. np. ostanowienie z dnia 24 lutego 1999 r., sygn. III CKN 184/98)
jest niewątpliwie „nadzwyczajnym” środkiem prawnym. Przepisy o wznowieniu
postępowania, a w szczególności przepisy warunkujące dopuszczalność wniosku w
tym przedmiocie, nie mogą przeto być interpretowane w sposób rozszerzający,
gdyż sprzeciwiałoby się to zasadzie niewzruszalności wyroków prawomocnych. Do
takiej natomiast interpretacji art. 403 § 2 k.p.c. zmierza strona skarżąca domagają
się uwzględnienia – na potrzeby wznowienia postępowania – dowodów powstałych
w maju 2012 r.
Powołany przepis przewiduje, że można żądać wznowienia w razie
późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku
prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła
skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Za owe nowe fakty lub dowody uważa się w niekwestionowanym
orzecznictwie Sądu Najwyższego jedynie takie fakty lub dowody, które powstały
przed uprawomocnieniem się wyroku. W uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z
dnia 21 lutego 1969 r., sygn. III PZP 63/68, mającej mocy zasady prawnej, środek
4
dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu się wyroku, nie stanowi podstawy
wznowienia postępowania przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c.
W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazuje, że zarówno ze
względu na brzmienie przepisu jak i jego funkcję, nie mogą wchodzić w grę
dowody, które powstały po momencie uprawomocnienia się orzeczenia. I tak ze
względów językowych zwraca Sąd Najwyższy uwagę za zwrot „wykrycie” faktów lub
dowodów. Znajduje on uzasadnienie jedynie wówczas, gdy owe okoliczności
pozostawały tajne (nieznane) w momencie ferowania orzeczenia. Sięgając
natomiast do argumentów funkcjonalnych, podkreśla się w uzasadnieniu uchwały,
że nie sposób byłoby stawiać stronie zarzutu z tego, że nie przedstawiła środka,
którego przedstawienie było niemożliwe. Ponadto celem skargi o wznowienie
pozostaje kontynuacja postępowania w sprawie, zakończonej prawomocnym
wyrokiem, a nie wszczynanie nowego postępowania.
Uchwała ta zapoczątkowała linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, od której
nie przewiduje się wyjątków. Dla przykładu można wskazać postanowienie z dnia
22 kwietnia 1975 r., sygn. III PZP 4/75, które przyjmuje, że uzyskanie - po
uprawomocnieniu się wyroku - świadectwa lekarza specjalisty, które to świadectwo
przedstawia wyniki badań strony procesowej i zawiera ocenę stanu zdrowia
badanego odmienną od wyrażonej przez biegłych lekarzy w poprzednio
zakończonym postępowaniu sądowym, nie stanowi późniejszego wykrycia takiego
środka dowodowego, jaki ma na uwadze przepis art. 403 § 2 k.p.c.
W niniejszej sprawie, jeśli miałoby dojść do wznowienia postępowania,
musiałyby zajść okoliczności sprzed daty uprawomocnienia się orzeczenia. Wyrok
sądu II instancji zapadł 8 marca 2012 r. i z tym samym dniem stał się prawomocny
(art. 363 § 1 k.p.c.). W konsekwencji środki dowodowe, powstałe, jak przytoczono
w skardze, 18 maja 2012 r., 9 maja 2012 r., 31 maja 2012 r. nie podlegają ocenie z
perspektywy dopuszczalności ferowania na ich kanwie orzeczenia o wznowieniu
postępowania.
Odnośnie natomiast do listu pracowników pozwanego z dnia 24 marca
2011 r., nie mógł on samodzielnie stanowić podstawy wznowienia postępowania.
Nie można go bowiem uznać za dokument, albowiem nie zostało określone jego
5
autorstwo. Strona powodowa nie podjęła także próby ujawnienia jego autorstwa
przez wniosek o przeprowadzenie takiego dowodu przez sąd.
Ponadto, a może przede wszystkim, pismo to dotyczy okoliczności
faktycznych, ujawnionych i analizowanych w toku postępowania. Z przepisu art.
403 § 2 k.p.c. wynika, że nie chodzi tylko o ujawnienie dowolnych nowych faktów
lub dowodów, ale takich okoliczności, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2009 r., sygn. IV CZ
2/09). W przypadku zgromadzenia obszernego materiału dowodowego, nowe
dowody lub okoliczności powinny w sposób zasadniczy podważać zasadność i
prawidłowość wniosków wyprowadzonych z tego materiału. Wniosków takich nie
sposób wywieść z pisma z dnia 24 marca 2011 r. choćby dlatego, że nie odnosi się
ono do relacji między powódką a dyrektor pozwanego. Nie zawiera ono zatem
informacji o okolicznościach, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a przez to
nie stanowi podstawy wznowienia postępowania.
Mając na uwadze powyższe, zaskarżone postanowienie odpowiada prawu,
co uzasadniało oddalenie zażalenia. Wniosek o zasądzenie kosztów postępowania
na rzecz pełnomocnika z urzędu oddalony został z uwagi na fakt, że nie zawiera
oświadczenia wymaganego przez § 16 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu (t.j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490).