Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 12/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Bogdan Rychlicki (przewodniczący)
SSN Marian Buliński
SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)
Protokolant :Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Jana Żaka
w sprawie S. A. o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, po rozpoznaniu w Izbie
Wojskowej na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2014 r., apelacji wniesionej przez
pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z
dnia 4 lutego 2014 r.
1. zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,
2. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. K. (Kancelaria
Adwokacka) pełnomocnika z urzędu kwotę 147,60 (sto
czterdzieści siedem złotych 60/100), w tym 23 % podatku VAT
tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w związku z
prowadzeniem sprawy o odszkodowanie za niesłuszne skazanie,
3. postępowanie jest wolne od kosztów.
2
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 15 lipca 1997 r., orzekł o wznowieniu
postępowania w sprawie o sygnaturze S. Lot. …/54 toczącej się przed b. Sądem
Wojsk Lotniczych w W. przeciwko S. A. o czyn z art. 170 KKWP i uchylił wyrok b.
Sądu Wojsk Lotniczych w W. z dnia 17 marca 1954 r., mocą którego S. A. został
skazany za wskazany czyn na karę 4 lat i 6 miesięcy więzienia i degradację ,
i postępowanie umorzył z uwagi na przedawnienie karalności zarzuconego czynu
– art. 11 pkt 6 k.p.k. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy podniósł, że
zgromadzone dowody nie dają pełnego przekonania, iż skazanie S. A. było
oczywiście niesłuszne.
P. S. A. przed wydaniem przez Sąd Najwyższy – Izbę Wojskową orzeczenia
w trybie wznowieniowym, wystąpił do Sądu W. Okręgu Wojskowego w W. z
wnioskiem o uznanie wyroku b. Sądu Wojsk Lotniczych z dnia 17 marca 1954 r. za
nieważny w trybie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń
wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego
bytu Państwa Polskiego. Wniosek ten postanowieniem wskazanego Sądu z dnia
28 grudnia 1993 r. (sygn. akt: Cs. Un …/92) nie został uwzględniony. Środek
odwoławczy wniesiony od tego rozstrzygnięcia nie zyskał uznania Sądu
odwoławczego. W 2010 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w W. ponownie rozpoznawał
wniosek P. S. A. o uznanie za nieważny omawianego wyroku b. Sądu Wojsk
Lotniczych w W.. Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2010 r. ( sygn. akt: Ko.
Un. …/09) umorzył postępowanie z uwagi na fakt, iż postępowanie co do tego
samego wniosku tej samej osoby został prawomocnie zakończone.
Dnia 21 listopada 1997 r. S. A. wystąpił do Wojskowego Sądu Okręgowego
w W. z wnioskiem o zasądzenie odszkodowania za okres pobytu w więzieniu z
przyczyn politycznych. Wojskowy Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 25 czerwca
1999 r. (sygn. akt: Żo. …/97) oddalił ten wniosek, z uwagi na niespełnienie
przesłanek określonych w art. 552§1 i 2 k.p.k. i ustawie z dnia 23 lutego 1991 r. o
uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za
działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Sąd Najwyższy – Izba
Wojskowa po rozpoznaniu apelacji od tego wyroku, wyrokiem z dnia 10 sierpnia
3
1999 r. ( sygn. akt: WA 25/99) utrzymał go w mocy. W 2010 r. S. A. złożył do
Wojskowego Sądu Okręgowego w W. ponowny wniosek o zasądzenie
odszkodowania „za niewolniczą pracę w kopalni węgla i pobyt w obozie
koncentracyjnym w 1954 r.”, będące następstwem wykonania nieważnego, jego
zdaniem, wskazanego wyroku b. Sądu Wojsk Lotniczych w W. Wyrokiem tego
Sądu z dnia 10 stycznia 2011 r. ( sygn. akt: Żo. Un. …/10) postępowanie co do
wniosku S. A. zostało umorzone z uwagi na fakt, że postępowanie dotyczące tego
samego wniosku zostało prawomocnie zakończone. Sąd Najwyższy-Izba
Wojskowa wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2011 r. ( sygn. akt: WA 7/11), po
rozpoznaniu apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji, zaskarżony wyrok
utrzymał w mocy. W 2013 r. do Wojskowego Sądu Okręgowego w W. wpłynął
kolejny wniosek S. A. o odszkodowanie za bezpodstawne pozbawienie go stopnia
oficerskiego i „skierowanie do niewolniczej pracy w kopalni węgla” na skutek
wyroku b. Sądu Wojsk Lotniczych w W. z dnia 17 marca 1954 r. Wojskowy Sąd
Okręgowy wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 r., sygn. akt: Żo. …/13 umorzył
postępowanie z wniosku S. A. z uwagi na fakt, że postępowanie co do tożsamego
wniosku zostało już prawomocnie zakończone.
Od tego wyroku apelację złożył pełnomocnik wnioskodawcy i zarzucając
obrazę przepisów postępowania, a to art. 7, art. 167, art. 170, art. 366, art. 424
k.p.k. przez wydanie wyroku na podstawie niekompletnego materiału dowodowego,
będącego następstwem oddalenia wniosku o dołączenie do akt postępowania akt
sprawy prowadzonej przez Instytut Pamięci Narodowej Komisję Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu w K., służącego wyjaśnieniu wszystkich okoliczności sprawy,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Analiza wniosku o odszkodowanie dokonana przez Sąd pierwszej instancji w
kontekście jego tożsamości z pierwszym złożonym przez wnioskodawcę
wnioskiem o odszkodowanie, co do którego zapadło już prawomocne
rozstrzygnięcie, została przeprowadzona prawidłowo. Zatem nie budzi wątpliwości,
4
że jako podstawę przedmiotowego roszczenia odszkodowawczego wskazuje
wnioskodawca fakt niesłusznego skazania go na karę 4 lat i 6 miesięcy więzienia i
degradacji wyrokiem b. Sądu Wojsk Lotniczych w W. z dnia 17 marca 1954 r. i
fakt wykonania tych kar. Wnioskodawca zdaje się nie zauważać, że to samo
żądanie odszkodowawcze było już przedmiotem rozpoznania przez Wojskowy Sąd
Okręgowy w W., który wyrokiem z dnia 25 czerwca 1999 r., sygn. akt: Żo. …/97
żądania tego nie uwzględnił. Ten Sąd wskazał dlaczego nie istniała możliwość
zasądzenia żądania odszkodowawczego na podstawie przepisów kodeksu
postępowania karnego. Wskazano, że wyrok b. Sądu Wojsk Lotniczych wydany
wobec S. A. został - w trybie wznowienia postępowania- uchylony mocą wyroku
Sądu Najwyższego-Izby Wojskowej z dnia 15 lipca 1997 r. i postępowanie o
zarzucony czyn zostało umorzone ze względu na przedawnienie jego karalności,
gdyż zgromadzone dowody nie dawały pełnego przekonania o oczywistej
niesłuszności skazania S. A. W tej sytuacji nie zachodziła możliwość uwzględnienia
żądania odszkodowawczego wnioskodawcy, gdyż po uchyleniu skazującego
wyroku nie nastąpiło umorzenie postępowania wskutek okoliczności, których nie
uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu ( art. 552§2 k.p.k.). Uwzględnienie
roszczenia wnioskodawcy nie mogło nastąpić również w trybie ustawy z dnia 23
lutego 1991 r o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób
represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,
a to z uwagi na brak przesłanek do stwierdzenia nieważności orzeczenia, o czym
stwierdzono w postanowieniu Sądu W. Okręgu Wojskowego z dnia 28 grudnia 1993
r., sygn. akt: Cs. Un. …/92. Te wszystkie zagadnienia zostały, jak to już wskazano,
zanalizowane w pierwszym wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia
25 czerwca 1999 r., który jest prawomocny. W tej sytuacji, gdy przedmiotem
ponownego rozpoznania jest kolejny wniosek P. S. A. o odszkodowanie, tożsamy z
tym, który został już prawomocnie
rozstrzygnięty, zasadne było rozważenie kwestii zaistnienia powagi rzeczy
osądzonej. Dla ustalenia tej przesłanki nie było koniecznym prowadzenie
postępowania dowodowego w kierunku proponowanym przez skarżącego.
Wskazane przez niego akta Instytutu Pamięci Narodowej dotyczą śledztwa w
sprawie zbrodni komunistycznej w postaci represji wolności jednostki, stanowiącej
5
zbrodnię przeciwko ludzkości, polegającej na skierowaniu S. A. w marcu 1954 r. do
pracy przymusowej w kopalni węgla kamiennego w […] i jak słusznie podniósł Sąd
pierwszej instancji wyjaśnienie tych okoliczności nie miało znaczenia dla
rozstrzygnięcia wniosku o odszkodowanie. W tej sytuacji zarzut apelacji należało
uznać za niezasadny i zaskarżony wyrok utrzymać w mocy.
O kosztach pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy przez pełnomocnika z
urzędu w zakresie prowadzenia sprawy o odszkodowanie orzeczono na podstawie
§ 14 ust. 6 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.
461 j.t.).