Pełny tekst orzeczenia

135


Postanowienie

z dnia 14 grudnia 2000 r.
Sygn. Ts 141/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jadwiga Skórzewska-Łosiak

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marii M., Andrzeja S., Stanisława S. w sprawie zgodności:
art. 26 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) i art. 907  2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

I. Odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej;
II. Pozostawić bez rozpoznania wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

Maria M., Andrzej S. i Stanisław S., byli pracownicy Zakładów Lamp Wyładowczych “P.-R.” w P. N. w likwidacji, złożyli do Trybunału Konstytucyjnego 5 października 2000 r. skargę konstytucyjną. W skardze zakwestionowano art. 26 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) w związku z art. 907  2 ustawy – Kodeks cywilny, zarzucając tym przepisom niezgodność z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów polega, zdaniem skarżących, na pozostawieniu sądom zbyt daleko idącej swobody w ustalaniu wysokości jednorazowych odszkodowań w miejsce rent uzupełniających z tytułu utraty zdolności do pracy na skutek choroby zawodowej. Pełnomocnik skarżących wskazał, iż Sąd Apelacyjny w R. zasądził kwoty jednorazowych odszkodowań dla skarżących w miejsce rent uzupełniających przyjmując przewidywany okres wypłaty świadczeń w odniesieniu do – określonego w art. 26 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin – ustawowego wieku emerytalnego każdego ze skarżących. Natomiast, jak podnoszą skarżący, orzekające w podobnych sprawach sądy przyjmowały odmienny, korzystniejszy dla uprawnionych, mechanizm obliczania wysokości jednorazowego odszkodowania polegający na odniesieniu do przeciętnej długości życia kobiet i mężczyzn według danych statystycznych GUS. Wraz ze skargą konstytucyjną pełnomocnik skarżących złożył wniosek o przywrócenie terminu do jej wniesienia.
W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej wskazano, iż Sąd Okręgowy w R. wyrokiem z 10 kwietnia 1997 r. (sygn. akt IV P. 49/96) oddalił powództwo skarżących przeciwko Zakładom Lamp Wyładowczych “P.-R.” w P. N. w likwidacji i przeciwko Ministrowi Skarbu Państwa o zapłatę jednorazowych odszkodowań w miejsce zasądzonych prawomocnymi wyrokami sądowymi rent uzupełniających. Od wyroku tego skarżący wnieśli apelacje. Następnie Sąd Apelacyjny w R. – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 26 września 1997 r. (sygn. akt III Apa 11/97) uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej żądań skarżących i zasądził od pozwanych na rzecz skarżących – stosując zakwestionowane w skardze przepisy – jednorazowe odszkodowania. Od wyroku tego ZLW “P.-R.” w P. N. w likwidacji wniosły kasację, która została oddalona przez Sąd Najwyższy – Izbę Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 21 kwietnia 1998 r (sygn. akt II UKN 1/98).

Badając niniejszą skargę Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje.

Z treści art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym wynika, iż warunkiem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny skargi konstytucyjnej jest jej złożenie w ustawowym terminie. Termin ten ma charakter zawity i jego przekroczenie powoduje, iż rozpoznanie skargi staje się niedopuszczalne. W kontekście art. 79 ust. 1 Konstytucji RP bieg terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zaczyna się od daty doręczenia skarżącemu tego prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia, które przesądziło o ostateczności orzeczenia lub decyzji naruszającej, zdaniem skarżącego, jego prawa lub wolności konstytucyjne. Złożenie przez skarżącego do sądu rejonowego wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu powoduje, zgodnie z treścią art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, iż termin do złożenia skargi konstytucyjnej nie biegnie w czasie postępowania o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
W przedstawionej przez skarżących sprawie ostatecznym rozstrzygnięciem był wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 kwietnia 1998 r. (sygn. akt II UKN 1/98), który – jak wynika z ustaleń Trybunału Konstytucyjnego – został doręczony skarżącym 21 września 1998 r. Zważywszy na to, iż niniejszą skargę konstytucyjną skarżący złożyli do Trybunału Konstytucyjnego 5 października 2000 r., oczywiste jest, iż dokonali tego po upływie terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Oceny tej nie zmienia fakt, iż od 17 grudnia 1999 r. toczyło się postępowanie w sprawie ustanowienia pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej, skoro wystąpienie z wnioskiem w tej sprawie do sądu rejonowego miało miejsce ponad rok od doręczenia skarżącym wyroku Sądu Najwyższego, a więc po upływie terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Z podnoszonych przez pełnomocnika skarżących argumentów wynika, że do naruszenia praw skarżących doszło, ich zdaniem, na skutek niewłaściwego zastosowania przez Sąd Apelacyjny w R. w ich sprawie art. 26 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Przekonanie o braku zgodności zaskarżonych przepisów z konstytucją skarżący wywodzą wyłącznie z zastosowania przez sąd w ich sprawie mniej korzystnego dla nich sposobu obliczenia jednorazowych odszkodowań zasądzonych w miejsce rent uzupełniających. Na marginesie należy zauważyć, iż – jak wynika z akt sprawy – sami skarżący na rozprawie 10 kwietnia 1997 r. ograniczyli swoje żądania do jednorazowych odszkodowań odpowiadających skapitalizowanym do ustawowego wieku emerytalnego każdego z nich rentom.
Zarzut naruszenia praw konstytucyjnych skarżącego przez błędne – jego zdaniem – stosowanie prawa nie może być jednak przedmiotem skargi konstytucyjnej, gdyż ocena praktyki sądowej nie należy do kognicji Trybunału Konstytucyjnego. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiotem skargi konstytucyjnej jest naruszenie konstytucyjnie chronionych wolności lub praw skarżącego, na skutek oparcia ostatecznego rozstrzygnięcia na niezgodnym z konstytucją akcie normatywnym. Takie uregulowanie instytucji skargi konstytucyjnej oznacza, że przedmiotem oceny ze strony Trybunału Konstytucyjnego nie może być stosowanie aktu normatywnego przez sąd.
Oceniając niniejszą skargę konstytucyjną z tego punktu widzenia Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż poza brakiem w postaci znacznego przekroczenia terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w skardze nie wskazano sposobu naruszenia praw skarżących przez zaskarżone przepisy.

Należało zatem odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, a tym samym pozostawić bez rozpoznania bezprzedmiotowy w tej sytuacji wniosek o przywrócenie terminu do jej wniesienia.