Tw 16/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
261
POSTANOWIENIE
z dnia 20 października 2004 r.
Sygn. akt Tw 16/04
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego o stwierdzenie zgodności:
1) art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 27b ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
3) art. 27b ust. 3 i 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 65 ust. 1 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
4) art. 10 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806 ze zm.) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
5) art. 27c ust. 1 i art. 27e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 2, art. 51 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
6) art. 27d ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 51 ust. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
UZASADNIENIE:
W dniu 12 lutego 2004 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego o stwierdzenie niezgodności art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27b ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27b ust. 3 i 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą wolności pracy, wyrażoną w art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z zasadą proporcjonalności ograniczeń, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 10 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806 ze zm.; dalej: ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym) z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wyrażoną w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27c ust. 1 i art. 27e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wyrażoną w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadą autonomii informacji, wyrażoną w art. 51 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadą udostępniania informacji, wyrażoną w art. 51 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadą proporcjonalności ograniczeń, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27d ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie województwa) z zasadą udostępniania informacji, wyrażoną w art. 51 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadą proporcjonalności ograniczeń, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz wobec zasadą równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 maja 2004 r. wezwano wnioskodawcę do wskazania umocowanego przedstawiciela do reprezentowania Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego przed Trybunałem Konstytucyjnym; wskazania, w jakim zakresie art. 27d ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) jest niezgodny z art. 51 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz doręczenia jednego egzemplarza uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r. i jednego egzemplarza wniosku.
W dniu 21 maja 2004 r. r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 lipca 2004 r. wezwano wnioskodawcę do wyjaśnienia, czy po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia z 30 marca 2004 r. o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu (sygn. akt Tw 40/03), a przed wniesieniem wniosku w obecnie rozpatrywanej sprawie (sygn. akt Tw 16/04), Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podjął nową uchwałę, stanowiącą podstawę wystąpienia z wnioskiem w tejże sprawie, a w razie podjęcia uchwały, o której mowa wyżej, doręczenie 5 egzemplarzy tej uchwały.
W dniu 30 lipca 2004 r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonego przez Trybunał braku formalnego.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.
Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego przysługuje kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm. Wola sejmiku województwa jako organu kolegialnego znajduje wyraz w podejmowanych przez niego uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy, zaś treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z sesji sejmiku. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi konieczny warunek wszczęcia postępowania z wniosku tego organu (por. postanowienia TK z: 16 stycznia 2001 r., T 55/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 29; 10 października 2001 r., T 41/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 51; 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9). Uchwała ta powinna wyrażać wolę wyeliminowania z porządku prawnego przepisu, który – zdaniem tego organu – jest niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Eliminacja taka następuje w wyniku wydania przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia stwierdzającego niezgodność danego przepisu z przepisem wyższej rangi, co implikuje uprzednie wszczęcie i przeprowadzenie stosownego postępowania.
Trybunał Konstytucyjny wszczyna postępowanie na podstawie wniosku pochodzącego od uprawnionego podmiotu. Wniosek taki spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze, inicjuje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, a przynajmniej – w przypadku wniosku pochodzącego od podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – tzw. wstępne rozpoznanie (art. 36 ustawy o TK). Po drugie, wyznacza granice orzekania (art. 66 ustawy o TK). Wymagania formalne, jakie musi spełniać wniosek, określa art. 32 ustawy o TK, a w zakresie w nim nieuregulowanym – przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 20 ustawy o TK). W konsekwencji wniosek powinien zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie. Kwestia, czy wniosek odpowiada wymaganiom ustawowym i czy pochodzi od uprawnionego podmiotu, podlega badaniu w postępowaniu przed Trybunałem już w fazie wstępnego rozpoznania (art. 36 ustawy o TK). Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, a nie od osoby fizycznej, która go podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony do Trybunału Konstytucyjnego na podstawie uchwały właściwego organu. Uzasadnia to wymaganie dołączenia do wniosku odpisu uchwały tego organu, która może być podjęta albo przed sporządzeniem wniosku albo po jego sporządzeniu, ale w każdym razie przed wniesieniem wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (zob. wyrok TK z 20 lutego 2002 r., K 39/00, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 4).
Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna, ale to nie oznacza, że sprecyzowane w ustawie o TK wymagania co do treści wniosku odnoszą się także do uchwały. Zbieżność treściowa uchwały i wniosku nie oznacza wymagania całkowitego pokrywania się ich treści. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, dotyczy wskazania przedmiotu postępowania (kwestionowanego przepisu) przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego, wyrażenia woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowania zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu, którym w przypadku ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (por. postanowienie TK z 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9).
2. Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podjął 7 listopada 2003 r. uchwałę Nr XIII/118/03 o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Uchwały tej nie można jednak uznać za podstawę prawną wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w sprawie kontroli konstytucyjności norm, złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2004 r.
2.1. Zgodnie z § 1 tejże uchwały: „Sejmik Województwa Świętokrzyskiego wnosi o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów ustaw zgodnie z treścią załączonego wniosku”. Skoro uchwała podjęta 7 listopada 2003 r. wyraża wolę wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego „zgodnie z treścią załączonego wniosku”, to jest oczywiste, że sam wniosek, jako integralna merytorycznie część uchwały, został przygotowany najpóźniej w tym dniu. Tymczasem wniosek Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, złożony do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2004 r., jest datowany na dzień 12 lutego 2004 r.
2.2. Należy w tym miejscu przypomnieć, że uchwała Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, podjęta 7 listopada 2003 r., stanowiła podstawę złożenia przez Sejmik, 24 listopada 2003 r., wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt Tw 40/03). Postanowieniem z 30 marca 2004 r. Trybunał odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że uchwała Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r., wyrażająca wolę wszczęcia postępowania w sprawie kontroli konstytucyjności norm, została wykonana (zrealizowana), o czym świadczy rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny wniosku Sejmiku z 24 listopada 2003 r. i wydanie postanowienia 30 marca 2004 r. (sygn. akt Tw 40/03).
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, będąca podstawą wniosku o zbadanie hierarchicznej zgodności przepisów prawa, ma charakter konkretny i indywidualny; jest zatem aktem, który „konsumuje się” po jednorazowym zastosowaniu. Oznacza to, że jedna uchwała stanowi oparcie dla złożenia tylko jednego wniosku, w szczególności za niedopuszczalne należy uznać wystąpienie na jej podstawie z kolejnym wnioskiem, jeśli pierwszy wniosek był już przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego.
2.3. Wnioskodawca wykonując zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 lipca 2004 r., informuje, że rozpatrywany „wniosek został wniesiony w oparciu o uchwałę nr XIII/118/03 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r.”.
W świetle przedstawionego wyżej stanowiska Trybunału oraz wyjaśnienia wnioskodawcy, Trybunał Konstytucyjny uznaje, że nie jest dopuszczalne powołanie uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r. jako podstawy prawnej złożenia przez Sejmik, 23 lutego 2004 r., kolejnego wniosku o kontrolę konstytucyjności norm. Trybunał stwierdza również, że uchwała uprawniająca do wystąpienia z wnioskiem w rozpatrywanej sprawie w ogóle nie została podjęta przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji oznacza to, że przedstawiony wniosek nie pochodzi od uprawnionego podmiotu i z tego względu nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 32 ust. 1 ustawy o TK). W konsekwencji należy odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że 13 lipca 2004 r. Trybunał rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (sygn. K 20/03, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 63).
3.1. Co do art. 27e ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie województwa (art. 5 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym), które stanowią przedmiot wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w niniejszej sprawie, Trybunał orzekł, iż w części, w jakiej przepisy te dotyczą wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwa osób wskazanych w zaskarżonych artykułach, są niezgodne z art. 2, art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc wzorcami kontroli powołanymi również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
3.2. Co do art. 27b ust. 4 ustawy o samorządzie województwa (art. 5 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym), który stanowi przedmiot wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w niniejszej sprawie, Trybunał orzekł, iż w części, w jakiej dotyczą one małżonków osób wskazanych w zaskarżonym artykule, są niezgodne z art. 2 oraz nie są niezgodne z art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc wzorcem kontroli (art. 31 ust. 3) powołanym również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
3.3. Co do art. 27b ust. 2 i 3 ustawy o samorządzie województwa (art. 5 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym), które stanowią przedmiot wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w niniejszej sprawie, Trybunał orzekł zgodność z art. 2, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc z wzorcem kontroli (art. 31 ust. 3) powołanym również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
3.4. Co do art. 10 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym Trybunał postanowił umorzyć postępowanie w zakresie badania zgodności z art. 2, art. 22 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc z wzorcem kontroli (art. 2) powołanym również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
Z tych względów wydanie orzeczenia w wyżej ustalonym zakresie należy uznać za zbędne, co – zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – stanowi przesłankę umorzenia postępowania.
Zważywszy powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 20 października 2004 r.
Sygn. akt Tw 16/04
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego o stwierdzenie zgodności:
1) art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 27b ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
3) art. 27b ust. 3 i 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 65 ust. 1 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
4) art. 10 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806 ze zm.) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
5) art. 27c ust. 1 i art. 27e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 2, art. 51 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
6) art. 27d ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z art. 51 ust. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
UZASADNIENIE:
W dniu 12 lutego 2004 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego o stwierdzenie niezgodności art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27b ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27b ust. 3 i 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą wolności pracy, wyrażoną w art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z zasadą proporcjonalności ograniczeń, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 10 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806 ze zm.; dalej: ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym) z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wyrażoną w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27c ust. 1 i art. 27e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wyrażoną w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadą autonomii informacji, wyrażoną w art. 51 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadą udostępniania informacji, wyrażoną w art. 51 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadą proporcjonalności ograniczeń, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 27d ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie województwa) z zasadą udostępniania informacji, wyrażoną w art. 51 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadą proporcjonalności ograniczeń, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz wobec zasadą równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 maja 2004 r. wezwano wnioskodawcę do wskazania umocowanego przedstawiciela do reprezentowania Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego przed Trybunałem Konstytucyjnym; wskazania, w jakim zakresie art. 27d ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) jest niezgodny z art. 51 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz doręczenia jednego egzemplarza uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r. i jednego egzemplarza wniosku.
W dniu 21 maja 2004 r. r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 lipca 2004 r. wezwano wnioskodawcę do wyjaśnienia, czy po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia z 30 marca 2004 r. o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu (sygn. akt Tw 40/03), a przed wniesieniem wniosku w obecnie rozpatrywanej sprawie (sygn. akt Tw 16/04), Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podjął nową uchwałę, stanowiącą podstawę wystąpienia z wnioskiem w tejże sprawie, a w razie podjęcia uchwały, o której mowa wyżej, doręczenie 5 egzemplarzy tej uchwały.
W dniu 30 lipca 2004 r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonego przez Trybunał braku formalnego.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.
Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego przysługuje kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm. Wola sejmiku województwa jako organu kolegialnego znajduje wyraz w podejmowanych przez niego uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy, zaś treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z sesji sejmiku. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi konieczny warunek wszczęcia postępowania z wniosku tego organu (por. postanowienia TK z: 16 stycznia 2001 r., T 55/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 29; 10 października 2001 r., T 41/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 51; 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9). Uchwała ta powinna wyrażać wolę wyeliminowania z porządku prawnego przepisu, który – zdaniem tego organu – jest niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Eliminacja taka następuje w wyniku wydania przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia stwierdzającego niezgodność danego przepisu z przepisem wyższej rangi, co implikuje uprzednie wszczęcie i przeprowadzenie stosownego postępowania.
Trybunał Konstytucyjny wszczyna postępowanie na podstawie wniosku pochodzącego od uprawnionego podmiotu. Wniosek taki spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze, inicjuje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, a przynajmniej – w przypadku wniosku pochodzącego od podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – tzw. wstępne rozpoznanie (art. 36 ustawy o TK). Po drugie, wyznacza granice orzekania (art. 66 ustawy o TK). Wymagania formalne, jakie musi spełniać wniosek, określa art. 32 ustawy o TK, a w zakresie w nim nieuregulowanym – przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 20 ustawy o TK). W konsekwencji wniosek powinien zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie. Kwestia, czy wniosek odpowiada wymaganiom ustawowym i czy pochodzi od uprawnionego podmiotu, podlega badaniu w postępowaniu przed Trybunałem już w fazie wstępnego rozpoznania (art. 36 ustawy o TK). Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, a nie od osoby fizycznej, która go podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony do Trybunału Konstytucyjnego na podstawie uchwały właściwego organu. Uzasadnia to wymaganie dołączenia do wniosku odpisu uchwały tego organu, która może być podjęta albo przed sporządzeniem wniosku albo po jego sporządzeniu, ale w każdym razie przed wniesieniem wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (zob. wyrok TK z 20 lutego 2002 r., K 39/00, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 4).
Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna, ale to nie oznacza, że sprecyzowane w ustawie o TK wymagania co do treści wniosku odnoszą się także do uchwały. Zbieżność treściowa uchwały i wniosku nie oznacza wymagania całkowitego pokrywania się ich treści. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, dotyczy wskazania przedmiotu postępowania (kwestionowanego przepisu) przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego, wyrażenia woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowania zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu, którym w przypadku ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (por. postanowienie TK z 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9).
2. Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podjął 7 listopada 2003 r. uchwałę Nr XIII/118/03 o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Uchwały tej nie można jednak uznać za podstawę prawną wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w sprawie kontroli konstytucyjności norm, złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2004 r.
2.1. Zgodnie z § 1 tejże uchwały: „Sejmik Województwa Świętokrzyskiego wnosi o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów ustaw zgodnie z treścią załączonego wniosku”. Skoro uchwała podjęta 7 listopada 2003 r. wyraża wolę wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego „zgodnie z treścią załączonego wniosku”, to jest oczywiste, że sam wniosek, jako integralna merytorycznie część uchwały, został przygotowany najpóźniej w tym dniu. Tymczasem wniosek Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, złożony do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2004 r., jest datowany na dzień 12 lutego 2004 r.
2.2. Należy w tym miejscu przypomnieć, że uchwała Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, podjęta 7 listopada 2003 r., stanowiła podstawę złożenia przez Sejmik, 24 listopada 2003 r., wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt Tw 40/03). Postanowieniem z 30 marca 2004 r. Trybunał odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że uchwała Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r., wyrażająca wolę wszczęcia postępowania w sprawie kontroli konstytucyjności norm, została wykonana (zrealizowana), o czym świadczy rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny wniosku Sejmiku z 24 listopada 2003 r. i wydanie postanowienia 30 marca 2004 r. (sygn. akt Tw 40/03).
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, będąca podstawą wniosku o zbadanie hierarchicznej zgodności przepisów prawa, ma charakter konkretny i indywidualny; jest zatem aktem, który „konsumuje się” po jednorazowym zastosowaniu. Oznacza to, że jedna uchwała stanowi oparcie dla złożenia tylko jednego wniosku, w szczególności za niedopuszczalne należy uznać wystąpienie na jej podstawie z kolejnym wnioskiem, jeśli pierwszy wniosek był już przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego.
2.3. Wnioskodawca wykonując zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 lipca 2004 r., informuje, że rozpatrywany „wniosek został wniesiony w oparciu o uchwałę nr XIII/118/03 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r.”.
W świetle przedstawionego wyżej stanowiska Trybunału oraz wyjaśnienia wnioskodawcy, Trybunał Konstytucyjny uznaje, że nie jest dopuszczalne powołanie uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 7 listopada 2003 r. jako podstawy prawnej złożenia przez Sejmik, 23 lutego 2004 r., kolejnego wniosku o kontrolę konstytucyjności norm. Trybunał stwierdza również, że uchwała uprawniająca do wystąpienia z wnioskiem w rozpatrywanej sprawie w ogóle nie została podjęta przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji oznacza to, że przedstawiony wniosek nie pochodzi od uprawnionego podmiotu i z tego względu nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 32 ust. 1 ustawy o TK). W konsekwencji należy odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że 13 lipca 2004 r. Trybunał rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (sygn. K 20/03, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 63).
3.1. Co do art. 27e ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie województwa (art. 5 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym), które stanowią przedmiot wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w niniejszej sprawie, Trybunał orzekł, iż w części, w jakiej przepisy te dotyczą wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwa osób wskazanych w zaskarżonych artykułach, są niezgodne z art. 2, art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc wzorcami kontroli powołanymi również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
3.2. Co do art. 27b ust. 4 ustawy o samorządzie województwa (art. 5 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym), który stanowi przedmiot wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w niniejszej sprawie, Trybunał orzekł, iż w części, w jakiej dotyczą one małżonków osób wskazanych w zaskarżonym artykule, są niezgodne z art. 2 oraz nie są niezgodne z art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc wzorcem kontroli (art. 31 ust. 3) powołanym również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
3.3. Co do art. 27b ust. 2 i 3 ustawy o samorządzie województwa (art. 5 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym), które stanowią przedmiot wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w niniejszej sprawie, Trybunał orzekł zgodność z art. 2, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc z wzorcem kontroli (art. 31 ust. 3) powołanym również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
3.4. Co do art. 10 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym Trybunał postanowił umorzyć postępowanie w zakresie badania zgodności z art. 2, art. 22 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc z wzorcem kontroli (art. 2) powołanym również przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.
Z tych względów wydanie orzeczenia w wyżej ustalonym zakresie należy uznać za zbędne, co – zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – stanowi przesłankę umorzenia postępowania.
Zważywszy powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.