Ts 59/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
189/5/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 16 października 2006 r.
Sygn. akt Ts 59/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Bohdan Zdziennicki,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka Szlajfera, w sprawie zgodności:
art. 18a ust. 3 in fine ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 47 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 17 marca 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 18a ust. 3 in fine ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 47 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 14 lipca 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie – Wydział V Lustracyjny stwierdził brak podstaw do wszczęcia wobec skarżącego postępowania lustracyjnego. Postanowieniem z 9 sierpnia 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej. Uchwałą z 17 listopada 2005 r. Sąd Najwyższy – Izba Karna uznał, że w świetle przepisów ustawy nie jest dopuszczalne wszczęcie postępowania lustracyjnego wobec osoby, która nie pełni, nie pełniła w przeszłości ani nie kandyduje na funkcję publiczną w rozumieniu art. 3 tej ustawy. Postanowieniem z 7 grudnia 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie – Wydział V Lustracyjny utrzymał postanowienie z 14 lipca 2005 r. w mocy.
Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej w zakresie, w jakim wyłącza prawo do postępowania lustracyjnego dla osób niepełniących funkcji publicznych w rozumieniu art. 3 ustawy, przekracza zakres dopuszczalnego ograniczenia prawa do sądu oraz dochodzenia na drodze sądowej naruszonych praw. Przepis ten narusza także kryterium zupełności zróżnicowania osób, które w świetle art. 3 ustawy mają prawo do zainicjowania postępowania lustracyjnego, a w ten sposób narusza zasadę równości wobec prawa. Ponadto w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że zawężająca wykładnia zaskarżonego przepisu pozbawia go prawa do ochrony prawnej dobrego imienia i tym samym narusza art. 47 Konstytucji. Przepis art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej zamykając drogę do dochodzenia naruszonych praw niezgodny jest z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Skarżący wskazuje, że nie przysługują mu inne środki ochrony prawnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”. Oznacza to, że przesłanką dopuszczalności złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. Zatem skarga konstytucyjna musi zawierać zarówno wskazanie konkretnej osoby, której wolności lub prawa naruszono, jak i wskazanie, które z określonych (poręczonych, zapewnionych, gwarantowanych, chronionych) w Konstytucji wolności lub praw zostały naruszone oraz określenie sposobu naruszenia.
Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest oczywista bezzasadność zarzutów dotyczących niezgodności zaskarżonego przepisu z wskazanymi wzorcami kontroli.
Istota zarzutów związana jest z twierdzeniem, że zaskarżony przepis zamyka skarżącemu możliwość zainicjowania postępowania lustracyjnego. Podkreślić należy, że zakres osób poddanych lustracji określa art. 3 ustawy, zaś zaskarżony art. 18a ust. 3 ustawy przewiduje możliwość wszczęcia postępowania ponadto także „w szczególnie uzasadnionych wypadkach”. Zdaniem skarżącego oznacza to wyłączenie przez zaskarżony przepis możliwości dochodzenia naruszonych praw na drodze sądowej. Takie przekonanie skarżącego jest jednak oczywiście bezzasadne.
Zgodnie z zaskarżonym przepisem art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej, sąd wszczyna postępowanie z urzędu w wypadkach złożenia oświadczenia przez osobę wymienioną w art. 8, a także w innych szczególnie uzasadnionych wypadkach. Przywołany przepis art. 8 ustawy odwołuje się zaś do pojęcia osoby pełniącej funkcje publiczne, oraz wymienia osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia lustracyjnego. Definicję ustawową osób pełniących funkcje publiczne zawierają tymczasem przepisy art. 3 ustawy lustracyjnej. Zgodnie z tymi przepisami osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator oraz osoba powołana, wybrana lub mianowana na określone w innych ustawach kierownicze stanowisko państwowe, przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm, Prezydium Sejmu, Senat, Sejm i Senat, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów, Szef Służby Cywilnej, dyrektor generalny w ministerstwie, urzędzie centralnym lub urzędzie wojewódzkim oraz sędzia, prokurator i adwokat, a także rektor, prorektor, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej w publicznej i niepublicznej szkole wyższej, członek Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i członek Państwowej Komisji Akredytacyjnej, członek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Ponadto osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są również: członkowie rad nadzorczych, członkowie zarządów, dyrektorzy programów oraz dyrektorzy ośrodków regionalnych i agencji „Telewizji Polskiej – Spółka Akcyjna” i „Polskiego Radia – Spółka Akcyjna”, dyrektor generalny Polskiej Agencji Prasowej, dyrektorzy biur, redaktorzy naczelni oraz kierownicy oddziałów regionalnych Polskiej Agencji Prasowej, prezes Polskiej Agencji Informacyjnej, wiceprezesi, członkowie zarządu oraz dyrektorzy – redaktorzy naczelni Polskiej Agencji Informacyjnej.
W zakresie podmiotów wskazanych w tych przepisach nie mieszczą się osoby pełniące funkcję ambasadora. Podkreślić należy, że jak jednoznacznie wynika z tytułu ustawy z 11 kwietnia 1997 r. „o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne”, zakres ustawy obejmuje jedynie osoby pełniące funkcje publiczne. Oczywistym jest więc, że wskazany przez skarżącego przepis art. 18a ust. 3 ustawy określając zakres wszczynania postępowania lustracyjnego z urzędu, odnosić się musi do zakresu podmiotowego określonego w ustawie. Zawarte w tym przepisie rozszerzenie postępowania także „w innych szczególnie uzasadnionych wypadkach” ma charakter ogólnej klauzuli umożliwiającej rozszerzenie postępowania o inne szczególne przypadki, których rozstrzygnięcie zgodne jest z założeniami ustawy lustracyjnej. Decyzja o tym, kiedy możemy mieć do czynienia z owymi szczególnymi przypadkami, należy do sądu orzekającego w konkretnej sprawie. Zatem przepis art. 18 ust. 3 ustawy nie zamyka w sposób oczywisty drogi sądowej, określając jedynie zakres wszczynania postępowania lustracyjnego z urzędu, wobec wszystkich osób objętych ustawą. Prowadzi to do jednoznacznego ustalenia, że w istocie to przepisy art. 3 ustawy zawierają rozstrzygające wskazanie zakresu osób podlegających postępowaniu lustracyjnemu. Tak więc należy uznać, że zarzuty skarżącego, wskazujące na pominięcie pewnej kategorii osób z zakresu uprawnionych do żądania wszczęcia tego postępowania, związane są w istocie nie z treścią przepisu art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej lecz z przepisami art. 3 ustawy. Tym samym stwierdzić należy, że zarzuty skarżącego, iż przepis art. 18 ust. 3 ustawy lustracyjnej jako niezgodny z wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi w zakresie, w jakim wyłącza prawo do postępowania lustracyjnego dla osób niepełniących funkcji publicznych, są oczywiście bezzasadne.
Zarzucane naruszenie wzorców konstytucyjnych wiązać mogłoby się jedynie z treścią przepisów art. 3 ustawy, które pomijają wskazany przez skarżącego zakres osób (osoby pełniące funkcję ambasadora), określanych jako osoby pełniące funkcje publiczne. Zgodnie jednak z obowiązującym modelem skargi konstytucyjnej, której granice w sposób jednoznaczny określa art. 79 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny nie jest uprawniony do dokonania kontroli konstytucyjności innych przepisów niż wskazane przez skarżącego w skardze konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy, należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
POSTANOWIENIE
z dnia 16 października 2006 r.
Sygn. akt Ts 59/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Bohdan Zdziennicki,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka Szlajfera, w sprawie zgodności:
art. 18a ust. 3 in fine ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 47 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 17 marca 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 18a ust. 3 in fine ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 47 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 14 lipca 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie – Wydział V Lustracyjny stwierdził brak podstaw do wszczęcia wobec skarżącego postępowania lustracyjnego. Postanowieniem z 9 sierpnia 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej. Uchwałą z 17 listopada 2005 r. Sąd Najwyższy – Izba Karna uznał, że w świetle przepisów ustawy nie jest dopuszczalne wszczęcie postępowania lustracyjnego wobec osoby, która nie pełni, nie pełniła w przeszłości ani nie kandyduje na funkcję publiczną w rozumieniu art. 3 tej ustawy. Postanowieniem z 7 grudnia 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie – Wydział V Lustracyjny utrzymał postanowienie z 14 lipca 2005 r. w mocy.
Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej w zakresie, w jakim wyłącza prawo do postępowania lustracyjnego dla osób niepełniących funkcji publicznych w rozumieniu art. 3 ustawy, przekracza zakres dopuszczalnego ograniczenia prawa do sądu oraz dochodzenia na drodze sądowej naruszonych praw. Przepis ten narusza także kryterium zupełności zróżnicowania osób, które w świetle art. 3 ustawy mają prawo do zainicjowania postępowania lustracyjnego, a w ten sposób narusza zasadę równości wobec prawa. Ponadto w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że zawężająca wykładnia zaskarżonego przepisu pozbawia go prawa do ochrony prawnej dobrego imienia i tym samym narusza art. 47 Konstytucji. Przepis art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej zamykając drogę do dochodzenia naruszonych praw niezgodny jest z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Skarżący wskazuje, że nie przysługują mu inne środki ochrony prawnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”. Oznacza to, że przesłanką dopuszczalności złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. Zatem skarga konstytucyjna musi zawierać zarówno wskazanie konkretnej osoby, której wolności lub prawa naruszono, jak i wskazanie, które z określonych (poręczonych, zapewnionych, gwarantowanych, chronionych) w Konstytucji wolności lub praw zostały naruszone oraz określenie sposobu naruszenia.
Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest oczywista bezzasadność zarzutów dotyczących niezgodności zaskarżonego przepisu z wskazanymi wzorcami kontroli.
Istota zarzutów związana jest z twierdzeniem, że zaskarżony przepis zamyka skarżącemu możliwość zainicjowania postępowania lustracyjnego. Podkreślić należy, że zakres osób poddanych lustracji określa art. 3 ustawy, zaś zaskarżony art. 18a ust. 3 ustawy przewiduje możliwość wszczęcia postępowania ponadto także „w szczególnie uzasadnionych wypadkach”. Zdaniem skarżącego oznacza to wyłączenie przez zaskarżony przepis możliwości dochodzenia naruszonych praw na drodze sądowej. Takie przekonanie skarżącego jest jednak oczywiście bezzasadne.
Zgodnie z zaskarżonym przepisem art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej, sąd wszczyna postępowanie z urzędu w wypadkach złożenia oświadczenia przez osobę wymienioną w art. 8, a także w innych szczególnie uzasadnionych wypadkach. Przywołany przepis art. 8 ustawy odwołuje się zaś do pojęcia osoby pełniącej funkcje publiczne, oraz wymienia osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia lustracyjnego. Definicję ustawową osób pełniących funkcje publiczne zawierają tymczasem przepisy art. 3 ustawy lustracyjnej. Zgodnie z tymi przepisami osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator oraz osoba powołana, wybrana lub mianowana na określone w innych ustawach kierownicze stanowisko państwowe, przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm, Prezydium Sejmu, Senat, Sejm i Senat, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów, Szef Służby Cywilnej, dyrektor generalny w ministerstwie, urzędzie centralnym lub urzędzie wojewódzkim oraz sędzia, prokurator i adwokat, a także rektor, prorektor, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej w publicznej i niepublicznej szkole wyższej, członek Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i członek Państwowej Komisji Akredytacyjnej, członek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Ponadto osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są również: członkowie rad nadzorczych, członkowie zarządów, dyrektorzy programów oraz dyrektorzy ośrodków regionalnych i agencji „Telewizji Polskiej – Spółka Akcyjna” i „Polskiego Radia – Spółka Akcyjna”, dyrektor generalny Polskiej Agencji Prasowej, dyrektorzy biur, redaktorzy naczelni oraz kierownicy oddziałów regionalnych Polskiej Agencji Prasowej, prezes Polskiej Agencji Informacyjnej, wiceprezesi, członkowie zarządu oraz dyrektorzy – redaktorzy naczelni Polskiej Agencji Informacyjnej.
W zakresie podmiotów wskazanych w tych przepisach nie mieszczą się osoby pełniące funkcję ambasadora. Podkreślić należy, że jak jednoznacznie wynika z tytułu ustawy z 11 kwietnia 1997 r. „o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne”, zakres ustawy obejmuje jedynie osoby pełniące funkcje publiczne. Oczywistym jest więc, że wskazany przez skarżącego przepis art. 18a ust. 3 ustawy określając zakres wszczynania postępowania lustracyjnego z urzędu, odnosić się musi do zakresu podmiotowego określonego w ustawie. Zawarte w tym przepisie rozszerzenie postępowania także „w innych szczególnie uzasadnionych wypadkach” ma charakter ogólnej klauzuli umożliwiającej rozszerzenie postępowania o inne szczególne przypadki, których rozstrzygnięcie zgodne jest z założeniami ustawy lustracyjnej. Decyzja o tym, kiedy możemy mieć do czynienia z owymi szczególnymi przypadkami, należy do sądu orzekającego w konkretnej sprawie. Zatem przepis art. 18 ust. 3 ustawy nie zamyka w sposób oczywisty drogi sądowej, określając jedynie zakres wszczynania postępowania lustracyjnego z urzędu, wobec wszystkich osób objętych ustawą. Prowadzi to do jednoznacznego ustalenia, że w istocie to przepisy art. 3 ustawy zawierają rozstrzygające wskazanie zakresu osób podlegających postępowaniu lustracyjnemu. Tak więc należy uznać, że zarzuty skarżącego, wskazujące na pominięcie pewnej kategorii osób z zakresu uprawnionych do żądania wszczęcia tego postępowania, związane są w istocie nie z treścią przepisu art. 18a ust. 3 ustawy lustracyjnej lecz z przepisami art. 3 ustawy. Tym samym stwierdzić należy, że zarzuty skarżącego, iż przepis art. 18 ust. 3 ustawy lustracyjnej jako niezgodny z wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi w zakresie, w jakim wyłącza prawo do postępowania lustracyjnego dla osób niepełniących funkcji publicznych, są oczywiście bezzasadne.
Zarzucane naruszenie wzorców konstytucyjnych wiązać mogłoby się jedynie z treścią przepisów art. 3 ustawy, które pomijają wskazany przez skarżącego zakres osób (osoby pełniące funkcję ambasadora), określanych jako osoby pełniące funkcje publiczne. Zgodnie jednak z obowiązującym modelem skargi konstytucyjnej, której granice w sposób jednoznaczny określa art. 79 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny nie jest uprawniony do dokonania kontroli konstytucyjności innych przepisów niż wskazane przez skarżącego w skardze konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy, należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.