Pełny tekst orzeczenia

297/6/B/2007


POSTANOWIENIE

z dnia 16 lipca 2007 r.
Sygn. akt Ts 83/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tekli Haliny Łuczak i Ewy Łuczak-Janik w sprawie zgodności:
art. 536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 16 kwietnia 2007 r., skarżące wniosły o stwierdzenie, iż art. 536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.; dalej: pr.up.i n.) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji. Zaskarżony przepis ma charakter międzyczasowy i stwierdza, że w sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie pr.up.i n. stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.; dalej: prawo upadłościowe z 1934 r.).
Skarżące podnoszą, że taki sposób określenia czasowego zakresu obowiązywania ustawy starej i nowej powoduje, że w sytuacji, gdy upadłość została ogłoszona przed dniem 1 października 2003 r. nie jest możliwe zastosowanie do dłużnika instytucji umorzenia niezaspokojonych zobowiązań upadłego, nawet jeżeli są spełnione przesłanki przewidziane w pr.up.i n. (art. 369 pr.up.i n.). Prawo upadłościowe z 1934 r. nie przewidywało takiej możliwości, a zatem prawa do umorzenia niezaspokojonych zobowiązań nie mają dłużnicy, w stosunku do których, zgodnie z zaskarżonym przepisem, stosuje się przepisy ustawy dawnej. Skarżące podnoszą, że prowadzi to do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego, zawartej w art. 2 Konstytucji oraz prawa do równego traktowania obywateli znajdujących się w takiej samej sytuacji prawnej (art. 32 Konstytucji). Dłużnik nie ma możliwości wyboru, w którym momencie zostanie wydane w stosunku do niego postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Prowadzi to do niczym nieuzasadnionego powstania dwóch kategorii dłużników – „lepszych”, do których stosuje się ustawę nową i którzy mogą domagać się umorzenia swoich zobowiązań, oraz „gorszych”, podlegających starej ustawie, bez możliwości umorzenia zobowiązań. W piśmie przygotowawczym, złożonym do Trybunału Konstytucyjnego 8 czerwca 2007 r., wykonując zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 maja 2007 r. skarżące podtrzymały stanowisko, iż zaskarżony przepis narusza prawo do równego traktowania obywateli i różnicowania ich jedynie ze względu na okoliczność rozpoczęcia i zakończenia postępowania upadłościowego.
Postanowieniem z 21 maja 2001 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Sieradzu (sygn. akt U 7/01, stosowana również do poniżej opisanych orzeczeń tego Sądu) została ogłoszona upadłość Tekli Haliny Łuczak i Ewy Łuczak-Janik (skarżących) – wspólniczek spółki cywilnej Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe T.H.Ł. Sąd Rejonowy w Sieradzu postanowieniem z 29 września 2005 r. stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego wobec skarżących. Skarżące złożyły następnie wniosek o umorzenie pozostałych niezaspokojonych zobowiązań w trybie art. 369 pr.up.i n., który został odrzucony postanowieniem sędziego-komisarza z 9 stycznia 2006 r. Sędzia-komisarz uznał, że brak uregulowania zagadnienia związanego z umarzaniem zobowiązań w prawie upadłościowym z 1934 r. wskazuje na niedopuszczalność drogi sądowej w tym zakresie, skoro postępowanie upadłościowe wobec skarżących toczyło się zgodnie z tymi przepisami. Postanowieniem z 21 sierpnia 2006 r. Sąd Rejonowy w Sieradzu (sygn. akt V U 7/01) zmienił postanowienie sędziego-komisarza w ten sposób, że oddalił wniosek skarżących o umorzenie zobowiązań, podzielając przedstawiony powyżej pogląd dotyczący możliwości zastosowania wobec skarżących art. 369 pr.up.i n.; oddalenie uzasadniono względami proceduralnymi. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z 21 grudnia 2006 r. (sygn. akt X Gz 557/06) oddalił zażalenie skarżących, podzielając ustalenia dokonane uprzednio w toku postępowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi kwalifikowany środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało uprzednim spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK). Szczególny charakter skargi konstytucyjnej przejawia się przede wszystkim w tym, że skarżący może domagać się zbadania aktu normatywnego jedynie z tymi przepisami Konstytucji, które konstruują prawo podmiotowe. Wynika to zarówno bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, określającego konieczne elementy skargi konstytucyjnej.
Skarżące podnoszą, że art. 536 pr.up.i n. jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji, prowadzi do nierównego traktowania dłużników ze względu tylko na datę rozpoczęcia postępowania upadłościowego i uniemożliwia dłużnikom, których postępowanie upadłościowe toczyło się zgodnie z przepisami dawnymi skorzystanie z instytucji wprowadzonych dopiero w pr.up.i n. Trybunał zwraca uwagę, że zasada równości wyrażona w art. 32 Konstytucji przybiera wprawdzie postać prawa podmiotowego, lecz jest to prawo o szczególnym charakterze, „metaprawo”. Jego odmienność w stosunku do innych praw podmiotowych (np. prawa do sądu) przejawia się w tym, że nie stanowi ono samodzielnej podstawy skargi konstytucyjnej, lecz dopiero wówczas, gdy pozostaje w ścisłym powiązaniu z naruszeniem innego prawa podmiotowego (por. postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Skarżące nie wskazały jednak w niniejszej sprawie innych, powiązanych z prawem do równego traktowania, praw lub wolności gwarantowanych Konstytucją. W szczególności znaczenia takiego nie można przypisać przywołanemu jako dodatkowy wzorzec kontroli art. 2 Konstytucji. Trybunał wielokrotnie już podkreślał, iż art. 2 może stanowić źródło praw lub wolności, przy zastrzeżeniu, że prawo to nie wynika z innych przepisów Konstytucji, a skarżący je wskaże i uzasadni jego naruszenie. Lakoniczne odwołania się do art. 2 w skardze konstytucyjnej warunku tego nie spełniają. Skarżące nie wypełniły tym samym obowiązku wynikającego z art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co skutkuje odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.