Pełny tekst orzeczenia

254/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 10 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 91/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz – przewodniczący
Mirosław Wyrzykowski – sprawozdawca
Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Anny Barbary Mrozowskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 27 kwietnia 2007 r. zarzucono, że art. 17² ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, ze zm.; dalej: ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych) przez ograniczenie możliwości przeniesienia własności ułamkowej części spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w drodze darowizny – jako umowy bezwarunkowej – jest niezgodny z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 3 lipca 2007 r. odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał ustalił, że ostatnim merytorycznym rozstrzygnięciem wydanym w sprawie skarżącej był wyrok sądu I instancji, tzn. Sądu Okręgowego w Gdańsku z 29 września 2006 r., rozstrzygający o nieważności umowy darowizny (sygn. akt I C 782/06). Apelacja skarżącej z 6 listopada 2006 r., wniesiona od powyższego wyroku, została odrzucona ze względu na nieprawidłowe opłacenie tego środka odwoławczego. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skarżąca nie dopełniła, wymaganej przez art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjny (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), przesłanki wyczerpania przewidzianej w sprawie drogi prawnej. Wnosząc apelację (bez wymaganej opłaty), nie doprowadziła bowiem do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia przez sąd II instancji. Natomiast jedynie takie wyczerpanie drogi prawnej może być – w świetle art. 46 ust. 1 ustawy o TK – uznane za spełniające wskazany tam wymóg i równocześnie uznane za nadające walor ostateczności orzeczeniu (art. 79 ust. 1 Konstytucji), z wydaniem którego skarżąca wiąże zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw.
W zażaleniu z 20 lipca 2007 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie biegu skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty zażalenia zmierzają do podważenia trafności stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny, iż w rozpoznawanej sprawie zaistniała przesłanka odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Było nią niewyczerpanie drogi prawnej w rezultacie odrzucenia apelacji skarżącej przez sąd, który ustalił, że wniesienie tego środka zaskarżenia nastąpiło bez uiszczenia wymaganej opłaty.
Kwestionując wyżej przywołaną przesłankę odmowy, pełnomocnik skarżącej dowodzi w zażaleniu: „samo złożenie środka odwoławczego powoduje, iż wymóg art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zostaje spełniony i niezasadnym jest stwierdzenie, że do wyczerpania drogi prawnej konieczne jest doprowadzenie do wydania ostatecznego orzeczenia co do istoty sprawy”. Twierdzi przy tym, iż „zasada subsydiarności skargi konstytucyjnej nie może odnosić się jedynie do merytorycznych rozstrzygnięć sądu, albowiem przepis art. 79 ust. 1 Konstytucji, który jest przepisem nadrzędnym nad ww. regulacją ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, nie mówi on bowiem wprost o wyczerpaniu toku instancji, a wskazuje tylko na ostateczność rozstrzygnięcia bez względu na to czy jest ono merytoryczne czy też nie. Wymaga on pewnej aktywności zainteresowanego podmiotu w dochodzeniu ochrony swoich praw i wolności, a w tym wypadku złożenia apelacji”.
Biorąc pod uwagę stanowisko pełnomocnika, należało przypomnieć, że zaskarżone postanowienie obszernie przywołuje dotychczasowe orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w których wyjaśniono rozumienie konstytucyjnej przesłanki „sąd (...) orzekł ostatecznie” o wolnościach lub prawach skarżącego określonych w Konstytucji (art. 79 ust. 1 in fine), a także ustawowego wymogu „wyczerpania drogi prawnej” (art. 46 ust. 1 ustawy o TK). W świetle ustaleń Trybunału Konstytucyjnego oraz aprobujących je poglądów nauki prawa, jedynie niezrozumienie subsydiarnego charakteru skargi konstytucyjnej mogło przyczynić się do postawienia tezy, iż samo działanie polegające na wniesieniu apelacji realizuje wymaganie „wyczerpania drogi prawnej”.
Trybunał podkreśla zatem ponownie, że obowiązek „wyczerpania drogi prawnej” (art. 46 ust. 1 ustawy o TK) wyklucza wniesienie skargi konstytucyjnej od takich prawomocnych wyroków, ostatecznych decyzji lub innych ostatecznych rozstrzygnięć, które stały się prawomocne lub ostateczne dlatego, że zainteresowany nie wykorzystał możliwości wyczerpania całego dostępnego toku instancji w postępowaniu sądowym czy administracyjnym. Sformułowanie „orzekł ostatecznie” (art. 79 ust. 1 Konstytucji) należy zatem rozumieć jako merytoryczne rozstrzygnięcie (orzeczenie co do istoty), w stosunku do którego nie przysługują środki odwoławcze lub inne środki zaskarżenia, gdyż zapadło ono „po wyczerpaniu drogi prawnej”.
W rozpatrywanej sprawie ostateczne orzeczenie o prawach skarżącej zapadło bez „wyczerpania drogi prawnej”, gdyż sąd drugiej instancji odrzucił apelację z powodu nieprawidłowego opłacenia tego środka zaskarżenia. Stąd nie można uznać, że wyrok sądu pierwszej instancji jest ostatecznym rozstrzygnięciem o wolnościach lub prawach skarżącej określonych w Konstytucji, wydanym po wyczerpaniu drogi prawnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należy stwierdzić, że w zaskarżonym postanowieniu zasadnie przyjęto, iż wniesienie niniejszej skargi konstytucyjnej nastąpiło bez spełnienia wymogu „wyczerpania drogi prawnej”, a w konsekwencji uzyskania ostatecznego merytorycznego rozstrzygnięcia sądowego. Słusznie zatem Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania skardze dalszego biegu.