Pełny tekst orzeczenia

193/5/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 17 września 2007 r.
Sygn. akt Ts 147/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej Wołów Sp. z o.o., w sprawie zgodności:
art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.) oraz przepisu § 5 ust. 1 i 1a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 105, poz. 1197, ze zm.) z art. 2, art. 64, art. 84 ust. 1 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej – Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Wołowie Sp. z o.o. – zakwestionowana została zgodność z Konstytucją przepisów zawartych w dwóch aktach normatywnych. Art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (dalej: ustawa) oraz przepisom § 5 ust. 1 i 1a rozporządzenia Ministra Finansów z 15 grudnia 1999 r. w sprawie podatku akcyzowego (dalej: rozporządzenie) skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 217 i art. 64 w związku z art. 84 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji. Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności przepisów ustawy i rozporządzenia, skarżąca stwierdziła, iż polegać ma ona na tym, że „za podatników podatku akcyzowego uznani zostali, wolą Ministra Finansów, poza producentami i importerami, również: osoby fizyczne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby prawne sprzedające i zużywające olej opałowy dla celów innych niż opałowe”, a co za tym idzie – powoduje obowiązek zapłaty podatku przez podmiot, który nie został wskazany jako podatnik podatku akcyzowego bezpośrednio w ustawie. Skarżąca powołała się także na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2002 r. (P. 7/00, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 13), w którym za niezgodny z art. 217 Konstytucji uznany został inny przepis rozporządzenia, w związku z art. 35 ust. 4 ustawy. Zdaniem skarżącej przedstawiona wówczas argumentacja znaleźć winna zastosowanie także w sprawie niniejszej skargi konstytucyjnej. Przy tej okazji skarżąca podjęła jednak polemikę odnośnie do wyrażonego wówczas przez Trybunał poglądu o braku podstaw do zwrotu podatku uiszczonego na podstawie tych przepisów.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Decyzjami z 18 kwietnia 2003 r. (nr PA-VI-034/23-1 do 12/SK/03/2445) Minister Finansów odmówił stwierdzenia nieważności ostatecznych decyzji Izby Skarbowej we Wrocławiu z 9 października 2001 r. Następnie decyzjami tego organu z 14 lipca 2003 r. (nr PA-VI034/35-1 do 12/JP/03/3711) utrzymano powyższe rozstrzygnięcia w mocy. Skargi skarżącej na decyzje z 14 lipca 2003 r. zostały oddalone wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 14 października 2004 r. (sygn. akt III SA 2185/03). Sąd stwierdził, że w sprawie nie zostały zrealizowane ustawowe przesłanki warunkujące stwierdzenie nieważności kwestionowanych decyzji. Skarga kasacyjna skarżącej od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 listopada 2005 r. (sygn. akt I FSK 280/05). Orzeczenie to zostało doręczone skarżącej 15 marca 2006 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony praw i wolności określonych w przepisach Konstytucji, służącym eliminowaniu z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, na podstawie których w sprawie skarżącego wydane zostało ostateczne orzeczenie sądu lub organu administracji publicznej. Korzystanie z tego rodzaju środka ochrony dopuszczalne jest na zasadach określonych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Zgodnie z jej postanowieniami, skarga może być wniesiona po wyczerpaniu przysługującej w sprawie drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia (art. 46 ust. 1 tej ustawy). W orzecznictwie Trybunału w sprawie skarg konstytucyjnych podkreślano już wielokrotnie nieprzypadkowy charakter wyliczenia zawartego w cytowanym wyżej przepisie. Akcentuje ono priorytetowy walor prawomocnych wyroków sądowych jako podstawy wnoszonej skargi konstytucyjnej. Oznacza to, że skarżący zamierzający korzystać z tego rodzaju środka ochrony wolności i praw zobligowany jest w pierwszym rzędzie doprowadzić do uzyskania w danej sprawie prawomocnego wyroku sądowego. Obowiązek ten jest konsekwencją pozycji i roli sądów, jako organów w pierwszym rzędzie powołanych do ochrony i gwarancji przestrzegania konstytucyjnych praw i wolności.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, niniejsza skarga konstytucyjna nie spełnia wskazanych wyżej założeń korzystania z tego środka ochrony praw i wolności. Zasadnicze zastrzeżenia budzić musi przede wszystkim kwestia wyczerpania przez skarżącą przysługującej w sprawie drogi prawnej, a w konsekwencji – dochowania także terminu do wystąpienia ze skargą. Analiza okoliczności sprawy, w związku z którą skarga została wniesiona, a zwłaszcza treści wydanych w toku postępowania orzeczeń (decyzji administracyjnych i wyroków sądowych) przemawiają na rzecz stanowiska, iż skarżąca błędnie uznaje za ostateczną decyzję, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, wydany przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrok z 25 listopada 2005 r. Treść zarzutów sformułowanych przez skarżącą wobec kwestionowanych przepisów art. 35 ust. 4 ustawy oraz § 5 ust. 1 i 1a rozporządzenia wskazuje tymczasem, iż wiążą się one z merytorycznym rozstrzygnięciem przez organy skarbowe kwestii określenia zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym. Ostateczne rozstrzygnięcie tej kwestii nastąpiło w sprawie skarżącej wraz z wydaniem przez Izbę Skarbową we Wrocławiu decyzji z 9 października 2001 r.
Należy podkreślić, iż powiązanie zarzutów niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów z rozstrzygnięciem tej sprawy stawiało przed skarżącą powinność doprowadzenia do wydania merytorycznego orzeczenia przez Naczelny Sąd Administracyjny. Tego jednakże skarżąca nie uczyniła, podejmując następnie próbę wzruszenia powyższych orzeczeń przez wszczęcie postępowania o charakterze nadzwyczajnym, zmierzającego do stwierdzenia nieważności tych decyzji. Trzeba więc podkreślić, iż w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreślano już wielokrotnie, że w sprawach, w których zarzut naruszenia praw podmiotowych wiąże skarżący z wydaniem decyzji administracyjnej, wymóg wyczerpania drogi prawnej zostaje spełniony wraz z wydaniem przez sąd administracyjny merytorycznego orzeczenia, nadającego – niezbędny w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności tejże decyzji. Wskazywano również, iż podejmowanie następnie przez skarżącego dalszych prób wzruszenia tego rodzaju rozstrzygnięcia, w szczególności przez inicjowanie postępowań nadzwyczajnych, w których wydawane są kolejne „prawomocne wyroki, ostateczne decyzje lub inne ostateczne rozstrzygnięcia” pozostaje już bez wpływu na ocenę dochowania trzymiesięcznego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Ten zaś, rozpoczyna bieg od dnia doręczenia prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego, wydanego w związku ze skargą na decyzję, naruszającą – zdaniem skarżącego – jego prawa podmiotowe. Tym samym stwierdzić trzeba, iż wniesienie przez skarżącą skargi konstytucyjnej dopiero po wydaniu przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroku w postępowaniu wywołanym wnioskiem o stwierdzenie nieważności wcześniejszych decyzji organów skarbowych było działaniem podjętym bez spełnienia wymogu przysługującej w sprawie drogi prawej, a także z przekroczeniem terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Z powyższych względów należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.