Pełny tekst orzeczenia

185/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 15 maja 2007 r.
Sygn. akt Tw 4/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Piasecznie o zbadanie zgodności:
art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.) z art. 62 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE

W skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego wniosku z 27 lutego 2007 r. Rada Miejska w Piasecznie, domaga się stwierdzenia niezgodności art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.) z art. 62 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 15 lutego 2007 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia braków formalnych wniosku. Wnioskodawca odniósł się do zarządzenia pismem z 22 marca 2007 r.
Uzasadniając niezgodność zaskarżonych przepisów z Konstytucją, wnioskodawca twierdzi, iż przepis art. 62 ust. 2 Konstytucji nie upoważnia do wprowadzania innych niż określone w tym artykule ograniczeń praw wyborczych. Rada Miejska podnosi, iż owe ograniczenia od strony przedmiotowej, mogą dotyczyć jedynie osób ubezwłasnowolnionych prawomocnym orzeczeniem sądowym lub pozbawionych praw publicznych lub wyborczych. Ponadto, według wnioskodawcy, przepis art. 62 ust. 2 Konstytucji ma zastosowanie w takim samym zakresie zarówno do czynnego, jak i biernego prawa wyborczego oraz nie zezwala na jakiekolwiek ograniczenia praw wyborczych (zarówno biernego, jak i czynnego) w drodze ustawy. Analogicznie wnioskodawca powołuje niezgodność zaskarżonego przepisu ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Uzasadnienie wniosku Rady Miejskiej w Piasecznie opiera się na nieporozumieniu. Wnioskodawca dowodzi, iż przepis art. 62 ust. 2 Konstytucji ma w takim samym zakresie zastosowanie do ograniczeń prawa wyborczego zarówno czynnego, jak i biernego.
Art. 62 ust. 1 stanowi, iż „obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego (…)”. Przepis ten wyraźnie precyzuje (por. W Sokolewicz, uwaga 7 do art. 62 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Komentarz, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 1999, s. 330 i n.), iż chodzi tu o prawo wybierania, czyli czynne prawo wyborcze, rozumiane jako prawo głosowania w wyborach powszechnych oraz udziału w referendum.
Przepis art. 62 ust. 2, został umieszczony obok ust. 1. Oba odnoszą się do tego samego pojęcia – „prawo wybierania”. Umieszczenie obu ustępów w tej samej jednostce redakcyjnej oraz zastosowanie takiego samego sformułowania – „prawo wybierania”, wymaga przyjęcia domniemania, iż chodzi tu o tę samą instytucję – czynne prawo wyborcze.
Trybunał stwierdza zatem, że redakcja oraz wykładnia literalna art. 62 Konstytucji w sposób oczywisty prowadzą do wniosku, iż określa on przede wszystkim możliwe przypadki ograniczania czynnego prawa wyborczego (prawa głosowania). Treść art. 62 Konstytucji jedynie pośrednio odnosi się do gwarancji biernego prawa wyborczego. Czynne prawo wyborcze jest bowiem tylko jedną z przesłanek posiadania biernego prawa wyborczego. Nie może być natomiast utożsamione z wyłącznym zakresem ograniczenia biernego prawa wyborczego.
Bierne prawo wyborcze ma swoją genezę i konstytucyjne umocowanie w art. 4 ust. 2 Konstytucji. Dalsza instytucjonalizacja prawa wyborczego jest rozwinięta i uzupełniona zarówno w samej Konstytucji, jak i w ustawodawstwie zwykłym. Sama Konstytucja ustanawia różne reżimy biernego prawa wyborczego w odniesieniu do wyborów do Sejmu i Senatu, na urząd Prezydenta oraz w wyborach do organów stanowiących samorządu terytorialnego. Gdyby przyjąć, jak sugeruje wnioskodawca, iż art. 62 wyczerpuje, obok czynnego, także zasady i katalog ograniczeń biernego prawa wyborczego, za zbędne należałoby uznać ponowne regulowanie tego prawa, w różnych zakresach, w art. 99 ust. 1 i 2, art. 127 ust. 3 oraz w art. 169 ust. 2 i 3 Konstytucji.
Trybunał zauważa, że Konstytucja jednoznacznie, w sposób oddzielny reguluje zasady odnoszące się do wyborów organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Podstawowe znaczenie należy przypisać tu przepisowi art. 169 ust. 2, uwzględniającemu odmienność wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego od wyborów parlamentarnych. Ponadto przepis art. 169 ust. 2 i 3 bezpośrednio odsyła do uregulowania w ustawie „zasad i trybu zgłaszania kandydatów”, „przeprowadzania wyborów”, określenia warunków ważności wyborów, a także „zasad i trybu wyborów oraz odwoływania organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego”. Co za tym idzie Konstytucja pozostawia w tym przypadku ustawodawcy większy luz decyzyjny w zakresie regulacji praw wyborczych (w tym warunków posiadania biernego prawa wyborczego) niż w przypadku wyborów do Sejmu czy Senatu. Wynika to m.in. z konieczności uwzględnienia choćby specyfiki wyborów lokalnych (zob. wyrok TK z 3 listopada 2006 r., sygn. K 31/06, OTK ZU nr 10/A/2006, poz. 147). Trybunał podkreśla także, iż w przypadku organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego Konstytucja pozostawia ustawodawcy określenie zasad i trybu ich wyboru. Nie przewiduje przy tym konieczności powoływania tych organów w trybie wyborów powszechnych. Co za tym idzie wspomniany wcześniej luz decyzyjny, w zakresie kształtowania sposobu powoływania tych organów, pozostaje większy, niż w przypadku organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.
Trybunał przypomina także, że prawa wyborcze nie są prawami absolutnymi. Bierne prawo wyborcze w wyborach do samorządu terytorialnego może podlegać koniecznym społecznie ograniczeniom, w zakresie, w jakim nienaruszona pozostaje jego istota oraz z zachowaniem standardów demokratycznego państwa prawnego, co wyraża się w szczególności poprzez zastosowanie zasady proporcjonalności dla wszelkich ograniczeń praw wyborczych. Należy też wskazać, iż ograniczenia praw wyborczych mogą być kształtowane odmiennie dla prawa czynnego i biernego (zob. wyrok TK z 13 marca 2007 r., sygn. K 8/07, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 26 oraz wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie z 16 marca 2006 r. Ždanoka v. Latvia no. 58278/00).

2. Drugim wzorcem kontroli wnioskodawca uczynił art. 31 ust. 3 Konstytucji. Nie uzasadnił jednak sposobu samodzielnego naruszenia, przez skarżony przepis, art. 31 ust. 3 Konstytucji. Stawia bowiem zarzut niezgodności art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, z normą wynikającą łącznie z art. 31 ust. 3 i art. 62 ust. 2 Konstytucji. Trybunał stwierdza, iż w świetle przedstawionej we wniosku argumentacji powołanie art. 31 ust 3 Konstytucji jako wzorca kontroli konstytucyjności, tak jak to uczyniono w uzasadnieniu zarzutów, jest oczywiście bezzasadne.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż odmowa nadania biegu wnioskowi w tym zakresie nie wyklucza możliwości uczynienia go wzorcem kontroli skarżonego przepisu w przyszłości, pod warunkiem jednak przedstawienia stosownej argumentacji i powiązania go z adekwatną treścią.

W świetle powyższego należało odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na oczywistą bezzasadność wniosku w postaci nieadekwatności wzorca kontroli.

W związku z powyższym należało orzec jak w sentencji.