Pełny tekst orzeczenia

173/4/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 21 kwietnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 279/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jerzego Nowaka, Andrzeja Reka, Daniela Reka, Marii Warzeszki, Iwony Budny i Urszuli Rek, w sprawie zgodności:
art. 229a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze zm.) z art. 2, art. 9, art. 21, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 28 listopada 2007 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym), sporządzonej przez pełnomocnika skarżących – Jerzego Nowaka, Andrzeja Reka, Daniela Reka, Marii Warzeszki, Iwony Budny i Urszuli Rek – zakwestionowana została zgodność z Konstytucją art. 229a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze zm.; dalej: u.g.n.). Zaskarżonemu przepisowi u.g.n. skarżący zarzucili, że w „zakresie, w jakim dopuszcza z mocy prawa powtórne wywłaszczenie nieruchomości, sprzeczne z pierwotnym celem wywłaszczenia bez słusznego odszkodowania, znajduje zastosowanie do stanów faktycznych ustalonych przed jego wejściem w życie”, a przez to, „sanuje bezprawie”, jest niezgodny z art. 2, art. 9, art. 21, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji.
Uzasadniając zarzut postawiony kwestionowanemu przepisowi u.g.n., skarżący podkreślili, że wprowadzenie go w życie na mocy art. 15 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492, ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca), stanęło na przeszkodzie uwzględnieniu – słusznych i mających uzasadnienie w obowiązującym do tego momentu stanie prawnym – roszczeń o zwrot wywłaszczonej nieruchomości.
Skarga konstytucyjna skarżących została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżący wystąpili w dniu 1 października 1990 r. z wnioskiem o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Decyzją z 27 grudnia 2004 r. (nr SM.MR-72211/04/04), Prezydent Miasta Żory odmówił zwrotu wnioskowanej nieruchomości. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ administracji stwierdził, że wprawdzie na wywłaszczonej nieruchomości zrealizowany został cel inny, aniżeli określony w decyzji o wywłaszczeniu, jednakże cel ten w dniu wydania decyzji mógł również stanowić podstawę dla odjęcia własności. Tym samym zrealizowana została przesłanka odmowy zwrotu nieruchomości wywłaszczonej, określona w art. 229a w zw. z art. 229 u.g.n. W wyniku odwołania skarżących decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Wojewody Śląskiego z 11 maja 2005 r. (nr RR.GN.IV/KZ/7724/7/05). Skargę skarżących na decyzję organu odwoławczego oddalił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, wyrokiem z 10 kwietnia 2006 r. (sygn. akt II SA/Gl 63/06). Sąd podkreślił w uzasadnieniu, że art. 229a u.g.n. ustanawia odrębną i samodzielną przesłankę odmowy zwrotu nieruchomości wywłaszczonej. Ponadto, wskazał na treść art. 15 ustawy nowelizującej, zgodnie z którym art. 229a u.g.n. znajduje zastosowanie również do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie tej ustawy. Skarga kasacyjna skarżących od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 września 2007 r. (sygn. akt I OSK 1320/06). Orzeczenie to zostało doręczone pełnomocnikowi skarżących w dniu 8 października 2007 r.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 7 stycznia 2008 r. pełnomocnik skarżących został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, m.in. przez wskazanie sposobu, w jaki zakwestionowany art. 229a u.g.n. naruszył konstytucyjne prawa i wolności skarżących, wymienione w skardze jako jej podstawa.
W piśmie z 15 stycznia 2008 r. pełnomocnik skarżących sformułował postulat uzupełnienia art. 229a u.g.n. o treść pozwalającą – ich zdaniem – uczynić zadość przesłankom dopuszczalnego wywłaszczenia, określonym w art. 21 ust. 2 Konstytucji. Z kolei w piśmie z 23 stycznia 2008 r. skarżący wyjaśnili, że przedmiotem swojej skargi nie czynią zaniechania ustawodawczego, czy też regulacji niepełnej lub fragmentarycznej. Z drugiej jednak strony podkreślili, że uchwalając art. 229a u.g.n. ustawodawca zaniechał niezbędnych unormowań intertemporalnych, koniecznych z ich punktu widzenia z uwagi na nabyte – pod rządami uprzednio obowiązujących ustaw – roszczenie do zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Na podmiot występujący ze skargą konstytucyjną nałożył ustawodawca szereg powinności, których wypełnienie warunkuje dopuszczalność nadania skardze dalszego biegu i merytoryczną ocenę sformułowanych w niej zarzutów. Jednym z podstawowych jest obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez przepis stanowiący przedmiot wnoszonej skargi (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym /Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK/). Wykonanie powyższego obowiązku polegać winno przy tym nie tylko na numerycznym wskazaniu przepisów Konstytucji, z których wywodzi skarżący przysługujące mu prawa podmiotowe, ale przytoczeniu szczegółowej argumentacji wyjaśniającej i uzasadniającej sposób takiego naruszenia. Z obowiązku tego nie jest władny uwolnić skarżącego, działający z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny.
Z treści analizowanej skargi konstytucyjnej wynika, że jej przedmiotem uczynili skarżący wyłącznie art. 229a u.g.n. Unormowanie to zostało dodane do u.g.n. na mocy ustawy nowelizującej, której art. 15 doprecyzował czasowy i przedmiotowy zakres zastosowania art. 229a u.g.n. I tak, zgodnie z art. 15 ustawy nowelizującej, przepis art. 229a u.g.n. stosuje się również do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie tej ustawy. O konieczności zastosowania art. 229a u.g.n. w sprawie wywołanej wnioskiem skarżących przesądził więc wskazany wyżej art. 15 ustawy nowelizującej. Okoliczność powyższa ma znaczenie decydujące z punktu widzenia oceny realizacji przez skarżących wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Zarówno uzasadnienie samej skargi konstytucyjnej, jak i pismo skarżących z 23 stycznia 2008 r. koncentrują się na problemie braku regulacji intertemporalnej, która ograniczyłaby zakres zastosowania art. 229a u.g.n. w ten sposób, aby nie mógł być podstawą decyzji wydawanych w sprawach wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej. Wówczas bowiem nie doszłoby do wydania decyzji o odmowie zwrotu skarżącym wywłaszczonej nieruchomości (czy, jak to określają skarżący, o ponownym ich wywłaszczeniu). Skarżący akcentują przy tym, iż przedmiotem ich zarzutów nie jest zaniechanie prawodawcze, czy też regulacja niepełna lub fragmentaryczna. Uznać należy więc, że zarzut skarżących kieruje się w swojej istocie przeciwko normie prawnej, która przesądza o zakresie zastosowania art. 229a u.g.n. Norma ta wynika jednoznacznie z treści art. 15 ustawy nowelizującej, nie zaś z – samodzielnie ujmowanego – art. 229a u.g.n. Tym samym, stwierdzić należy, że argumentacja mająca uzasadniać zarzut niekonstytucyjności art. 229a u.g.n. jest nieadekwatna wobec treści przepisu, stanowiącego przedmiot skargi konstytucyjnej. Jeszcze raz podkreślić należy, iż problem konieczności stosowania art. 229a u.g.n. także do spraw będących „w toku” nie jest determinowany tym przepisem, ale odrębnym unormowaniem art. 15 ustawy nowelizującej, którego jednakże skarżący nie uczynili przedmiotem swojej skargi konstytucyjnej.
Skarga konstytucyjna skarżących nie dostarcza argumentów uzasadniających niezgodność samodzielnie ujmowanego art. 229a u.g.n. ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi. Wymogu niezbędnego doprecyzowania stawianych zarzutów nie realizuje bowiem ogólne odwołanie się do konstytucyjnych zasad ochrony własności, czy też przesłanek dopuszczalnego w świetle postanowień Konstytucji wywłaszczenia. Wyłącznie w kategoriach postulatu prawotwórczego traktować należy też sformułowaną w piśmie skarżących propozycję uzupełnienia art. 229a u.g.n. o dodatkowy element treściowy. Tymczasem sami skarżący słusznie zauważają, iż przedmiotem skargi konstytucyjnej w Polsce nie można czynić problemu zaniechania prawodawczego; tylko na tej zaś płaszczyźnie sytuować trzeba zgłoszoną przez nich propozycję zmiany treści art. 229a u.g.n.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, orzeka się jak w sentencji.