Ts 300/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
193/3/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 23 lipca 2009 r.
Sygn. akt Ts 300/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Granat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marcina W. w sprawie zgodności:
1) § 21 ust. 6 oraz § 31 ust. 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz. U. Nr 217, poz. 1834, ze zm.) w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 112 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 26 września 2008 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów zamieszczonych w dwóch aktach normatywnych. Unormowaniu § 31 ust. 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz. U. Nr 217, poz. 1834, ze zm.; dalej: rozporządzenie) w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.; dalej: p.r.d.), „z uwagi na niezapewnienie reformatoryjnego prawa do odwołania od decyzji o przyznaniu bądź odmowie przyznania uprawnień do kierowania pojazdami oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd”, skarżący zarzucił niezgodność z art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji. Z kolei § 21 ust. 6 rozporządzenia w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 2 p.r.d., „z uwagi na fakt, iż zamyka drogę do rozpoznania sprawy przez przyjęcie formalnej teorii dowodów i wykluczenie innych środków dowodowych poza nagraniem” – niezgodność z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji. Natomiast wobec art. 112 ust. 2 pkt 2 p.r.d. skarżący sformułował zarzut niezgodności z art. 45 ust. 1, art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji, która polegać ma „na niezapewnieniu merytorycznej kontroli instancyjnej rozstrzygnięć wydawanych przez organ nadzorowany oraz brak możliwości kontroli rozstrzygnięć wydawanych w jego trybie przez sąd”.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżący odbył 8 marca 2008 r. egzamin praktyczny na kategorię B prawa jazdy w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w Tarnobrzegu. Egzamin został oceniony negatywnie. W wyniku odwołania skarżącego Marszałek Województwa Podkarpackiego, w piśmie z 11 czerwca 2008 r. (nr GT.III.5463/17/08), unieważnił zdawany przez skarżącego egzamin praktyczny z 8 marca 2008 r. i nakazał powtórne jego przeprowadzenie na koszt Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Tarnobrzegu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ nadzoru powołał się na treść art. 112 ust. 2 p.r.d. oraz § 21 ust. 6 rozporządzenia. Ponadto, Marszałek stwierdził, że wobec związania postanowieniami § 21 ust. 1 i 6 rozporządzenia zobligowany jest do unieważnienia egzaminu bez rozpatrywania pozostałych okoliczności, w jakich egzamin był przeprowadzany, w tym oświadczenia złożonego przez innego kierowcę.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w szczególności przez doręczenie ostatecznego orzeczenia, wydanego na podstawie zakwestionowanych przepisów, które naruszyło wskazane w skardze konstytucyjnej prawa i wolności skarżącego.
W odpowiedzi na powyższe zarządzenie, w piśmie z 13 listopada 2008 r., skarżący stwierdził, że takim orzeczeniem jest rozstrzygnięcie Marszałka Województwa, w którym unieważniono egzamin skarżącego i nakazano jego ponowne przeprowadzenie. Wprawdzie rozstrzygnięcie to nie zostało nazwane decyzją, nie zawiera też elementów przewidzianych dla decyzji w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, niemniej jednak – zdaniem skarżącego – jego wydanie powoduje, że skarga konstytucyjna spełnia wymagania przewidziane dla tego środka prawnego.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Korzystanie z niej jest możliwe dopiero wówczas, gdy spełnione zostaną wszystkie wymagania postawione przed skarżącym zarówno przez ustrojodawcę (art. 79 ust. 1 Konstyucji), jak i wynikające z przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Już z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika jednoznacznie, że przedmiotem skargi może być wyłącznie przepis (ustawy lub innego aktu normatywnego), na podstawie którego wydane zostało ostateczne orzeczenie (sądu lub organu administracji publicznej), naruszające konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego, wskazane w skardze jako jej podstawa (wzorzec kontroli). Konsekwencją tego jest nałożenie na skarżącego obowiązku doręczenia do skargi konstytucyjnej orzeczenia wykazującego powyższą kwalifikację (art. 47 ust. 2 ustawy o TK). Trzeba podkreślić, że cechą orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest nie tylko wydanie go na podstawie zaskarżonych unormowań, ale także zaistniały związek tego orzeczenia ze sferą praw i wolności skarżącego. Innymi słowy, legitymacja skarżącego, jako osoby pokrzywdzonej w zakresie konstytucyjnych praw i wolności, aktualizuje się dopiero wówczas, gdy do zarzucanego ich naruszenia doszło wskutek wydania ostatecznego orzeczenia.
Drugim istotnym warunkiem korzystania ze skargi konstytucyjnej jest obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez przepis zakwestionowany w skardze konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Nie ulega wątpliwości, że prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku nie może się ograniczać do wymienienia przepisów Konstytucji, z których skarżący wywodzi przysługujące mu prawa lub wolności, ale towarzyszyć temu musi przedstawienie argumentów świadczących o merytorycznej niezgodności zachodzącej między zaskarżonymi przepisami a unormowaniami stanowiącymi podstawę wniesionej skargi konstytucyjnej. Należy podkreślić, że obowiązek doprecyzowania treści konstytucyjnych praw podmiotowych, które zostały naruszone przez zaskarżone unormowanie nie może też sprowadzać się jedynie do – mniej lub bardziej ogólnego – nazwania danego prawa, ale polegać musi na precyzyjnym określeniu treści uprawnienia danego podmiotu oraz odpowiadających mu obowiązków organów władzy publicznej, jak i innych podmiotów prawnych.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego analizowana skarga konstytucyjna opisanych wyżej wymogów dotyczących prawidłowego określenia jej podstawy nie spełnia.
Kwestionując § 21 ust. 6 rozporządzenia oraz art. 112 ust. 2 pkt 2 p.r.d., skarżący wskazuje na naruszenie praw wynikających z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji. Tak postawiony zarzut nie wiąże się jednak z treścią orzeczenia, wydanego w sprawie, w związku z którą skarga konstytucyjna została wniesiona. Należy bowiem stwierdzić, że rozstrzygnięcie Marszałka Województwa Podkarpackiego z 11 czerwca 2008 r. w żadnym stopniu nie determinowało korzystania przez skarżącego z uprawnień związanych z konstytucyjnym prawem do sądu, czy też zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Nie można w szczególności uznać, że władcze pozbawienie skarżącego prawa do sądu związane jest z brakiem pouczenia przez organ administracji publicznej o takiej możliwości. W tym więc zakresie skarga konstytucyjna nie jest oparta na ostatecznym orzeczeniu, którego wydanie prowadziłoby do pozbawienia skarżącego praw wskazanych jako podstawa skargi. Wystąpienie takiej zależności jest zaś – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – warunkiem koniecznym dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Należy jeszcze raz podkreślić, że w sprawie, w związku z którą skarga konstytucyjna jest formułowana, winno być wydane orzeczenie o treści prowadzącej do niedozwolonej (w świetle unormowań Konstytucji) ingerencji w sferę praw i wolności skarżącego. Tych praw i wolności, które skarżący przywołuje jako podstawę wnoszonej skargi konstytucyjnej.
Powyższe argumenty w pełni odnoszą się również do zarzutu niezgodności § 31 ust. 8 rozporządzenia ze statuowanym w art. 77 ust. 2 Konstytucji zakazem ustawowego zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności i praw. Ponownie stwierdzić należy, że w sprawie nie wskazano ostatecznego orzeczenia, które by taki zakaz naruszało.
W odniesieniu natomiast do zarzutu niezgodności § 31 ust. 8 rozporządzenia z art. 78 Konstytucji stwierdzić należy, że skarga konstytucyjna nie spełnia wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Przede wszystkim zauważyć należy, że skarżący błędnie interpretuje treść prawa podmiotowego wyrażonego w powołanym przepisie Konstytucji. Przyznając każdej ze stron prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, ustrojodawca bynajmniej nie gwarantuje, by przysługujący w danym postępowaniu środek zaskarżenia każdorazowo musiał skutkować możliwością wydania przez organ odwoławczy orzeczenia o charakterze reformatoryjnym. Taka jest zaś istota zarzutu niekonstytucyjności, jaki formułuje skarżący. Reasumując, należy stwierdzić, że w analizowanej skardze konstytucyjnej nie doszło do prawidłowego wskazania sposobu naruszenia przez § 31 ust. 8 rozporządzenia przysługujących skarżącemu konstytucyjnych praw i wolności.
Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
POSTANOWIENIE
z dnia 23 lipca 2009 r.
Sygn. akt Ts 300/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Granat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marcina W. w sprawie zgodności:
1) § 21 ust. 6 oraz § 31 ust. 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz. U. Nr 217, poz. 1834, ze zm.) w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 112 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 26 września 2008 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów zamieszczonych w dwóch aktach normatywnych. Unormowaniu § 31 ust. 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz. U. Nr 217, poz. 1834, ze zm.; dalej: rozporządzenie) w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.; dalej: p.r.d.), „z uwagi na niezapewnienie reformatoryjnego prawa do odwołania od decyzji o przyznaniu bądź odmowie przyznania uprawnień do kierowania pojazdami oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd”, skarżący zarzucił niezgodność z art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji. Z kolei § 21 ust. 6 rozporządzenia w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 2 p.r.d., „z uwagi na fakt, iż zamyka drogę do rozpoznania sprawy przez przyjęcie formalnej teorii dowodów i wykluczenie innych środków dowodowych poza nagraniem” – niezgodność z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji. Natomiast wobec art. 112 ust. 2 pkt 2 p.r.d. skarżący sformułował zarzut niezgodności z art. 45 ust. 1, art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji, która polegać ma „na niezapewnieniu merytorycznej kontroli instancyjnej rozstrzygnięć wydawanych przez organ nadzorowany oraz brak możliwości kontroli rozstrzygnięć wydawanych w jego trybie przez sąd”.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżący odbył 8 marca 2008 r. egzamin praktyczny na kategorię B prawa jazdy w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w Tarnobrzegu. Egzamin został oceniony negatywnie. W wyniku odwołania skarżącego Marszałek Województwa Podkarpackiego, w piśmie z 11 czerwca 2008 r. (nr GT.III.5463/17/08), unieważnił zdawany przez skarżącego egzamin praktyczny z 8 marca 2008 r. i nakazał powtórne jego przeprowadzenie na koszt Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Tarnobrzegu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ nadzoru powołał się na treść art. 112 ust. 2 p.r.d. oraz § 21 ust. 6 rozporządzenia. Ponadto, Marszałek stwierdził, że wobec związania postanowieniami § 21 ust. 1 i 6 rozporządzenia zobligowany jest do unieważnienia egzaminu bez rozpatrywania pozostałych okoliczności, w jakich egzamin był przeprowadzany, w tym oświadczenia złożonego przez innego kierowcę.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w szczególności przez doręczenie ostatecznego orzeczenia, wydanego na podstawie zakwestionowanych przepisów, które naruszyło wskazane w skardze konstytucyjnej prawa i wolności skarżącego.
W odpowiedzi na powyższe zarządzenie, w piśmie z 13 listopada 2008 r., skarżący stwierdził, że takim orzeczeniem jest rozstrzygnięcie Marszałka Województwa, w którym unieważniono egzamin skarżącego i nakazano jego ponowne przeprowadzenie. Wprawdzie rozstrzygnięcie to nie zostało nazwane decyzją, nie zawiera też elementów przewidzianych dla decyzji w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, niemniej jednak – zdaniem skarżącego – jego wydanie powoduje, że skarga konstytucyjna spełnia wymagania przewidziane dla tego środka prawnego.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Korzystanie z niej jest możliwe dopiero wówczas, gdy spełnione zostaną wszystkie wymagania postawione przed skarżącym zarówno przez ustrojodawcę (art. 79 ust. 1 Konstyucji), jak i wynikające z przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Już z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika jednoznacznie, że przedmiotem skargi może być wyłącznie przepis (ustawy lub innego aktu normatywnego), na podstawie którego wydane zostało ostateczne orzeczenie (sądu lub organu administracji publicznej), naruszające konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego, wskazane w skardze jako jej podstawa (wzorzec kontroli). Konsekwencją tego jest nałożenie na skarżącego obowiązku doręczenia do skargi konstytucyjnej orzeczenia wykazującego powyższą kwalifikację (art. 47 ust. 2 ustawy o TK). Trzeba podkreślić, że cechą orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest nie tylko wydanie go na podstawie zaskarżonych unormowań, ale także zaistniały związek tego orzeczenia ze sferą praw i wolności skarżącego. Innymi słowy, legitymacja skarżącego, jako osoby pokrzywdzonej w zakresie konstytucyjnych praw i wolności, aktualizuje się dopiero wówczas, gdy do zarzucanego ich naruszenia doszło wskutek wydania ostatecznego orzeczenia.
Drugim istotnym warunkiem korzystania ze skargi konstytucyjnej jest obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez przepis zakwestionowany w skardze konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Nie ulega wątpliwości, że prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku nie może się ograniczać do wymienienia przepisów Konstytucji, z których skarżący wywodzi przysługujące mu prawa lub wolności, ale towarzyszyć temu musi przedstawienie argumentów świadczących o merytorycznej niezgodności zachodzącej między zaskarżonymi przepisami a unormowaniami stanowiącymi podstawę wniesionej skargi konstytucyjnej. Należy podkreślić, że obowiązek doprecyzowania treści konstytucyjnych praw podmiotowych, które zostały naruszone przez zaskarżone unormowanie nie może też sprowadzać się jedynie do – mniej lub bardziej ogólnego – nazwania danego prawa, ale polegać musi na precyzyjnym określeniu treści uprawnienia danego podmiotu oraz odpowiadających mu obowiązków organów władzy publicznej, jak i innych podmiotów prawnych.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego analizowana skarga konstytucyjna opisanych wyżej wymogów dotyczących prawidłowego określenia jej podstawy nie spełnia.
Kwestionując § 21 ust. 6 rozporządzenia oraz art. 112 ust. 2 pkt 2 p.r.d., skarżący wskazuje na naruszenie praw wynikających z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji. Tak postawiony zarzut nie wiąże się jednak z treścią orzeczenia, wydanego w sprawie, w związku z którą skarga konstytucyjna została wniesiona. Należy bowiem stwierdzić, że rozstrzygnięcie Marszałka Województwa Podkarpackiego z 11 czerwca 2008 r. w żadnym stopniu nie determinowało korzystania przez skarżącego z uprawnień związanych z konstytucyjnym prawem do sądu, czy też zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Nie można w szczególności uznać, że władcze pozbawienie skarżącego prawa do sądu związane jest z brakiem pouczenia przez organ administracji publicznej o takiej możliwości. W tym więc zakresie skarga konstytucyjna nie jest oparta na ostatecznym orzeczeniu, którego wydanie prowadziłoby do pozbawienia skarżącego praw wskazanych jako podstawa skargi. Wystąpienie takiej zależności jest zaś – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – warunkiem koniecznym dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Należy jeszcze raz podkreślić, że w sprawie, w związku z którą skarga konstytucyjna jest formułowana, winno być wydane orzeczenie o treści prowadzącej do niedozwolonej (w świetle unormowań Konstytucji) ingerencji w sferę praw i wolności skarżącego. Tych praw i wolności, które skarżący przywołuje jako podstawę wnoszonej skargi konstytucyjnej.
Powyższe argumenty w pełni odnoszą się również do zarzutu niezgodności § 31 ust. 8 rozporządzenia ze statuowanym w art. 77 ust. 2 Konstytucji zakazem ustawowego zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności i praw. Ponownie stwierdzić należy, że w sprawie nie wskazano ostatecznego orzeczenia, które by taki zakaz naruszało.
W odniesieniu natomiast do zarzutu niezgodności § 31 ust. 8 rozporządzenia z art. 78 Konstytucji stwierdzić należy, że skarga konstytucyjna nie spełnia wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Przede wszystkim zauważyć należy, że skarżący błędnie interpretuje treść prawa podmiotowego wyrażonego w powołanym przepisie Konstytucji. Przyznając każdej ze stron prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, ustrojodawca bynajmniej nie gwarantuje, by przysługujący w danym postępowaniu środek zaskarżenia każdorazowo musiał skutkować możliwością wydania przez organ odwoławczy orzeczenia o charakterze reformatoryjnym. Taka jest zaś istota zarzutu niekonstytucyjności, jaki formułuje skarżący. Reasumując, należy stwierdzić, że w analizowanej skardze konstytucyjnej nie doszło do prawidłowego wskazania sposobu naruszenia przez § 31 ust. 8 rozporządzenia przysługujących skarżącemu konstytucyjnych praw i wolności.
Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.