Pełny tekst orzeczenia

435/6/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 22 września 2009 r.
Sygn. akt Tw 16/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Samorządnego Związku Zawodowego Taksówkarzy Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie zgodności:
1) art. 110 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.) w odniesieniu do zdania „bank może pobierać przewidziane w umowie (...) opłaty za wykonywanie innych czynności (...)” oraz
2) art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.) z
art. 2, art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE

W dniu 22 maja 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Samorządnego Związku Zawodowego Taksówkarzy Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: SZZT RP) o zbadanie zgodności art. 110 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.; dalej: prawo bankowe) w odniesieniu do zdania „bank może pobierać przewidziane w umowie (...) opłaty za wykonywanie innych czynności (...)” oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego z art. 2, art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek pochodzący od ogólnokrajowych organów związku zawodowego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek spełnia wymagania formalne (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji oraz art. 31 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 2 ustawy o TK).


2. Wnioskodawca wyjaśnia, że na przedsiębiorcy ciąży obowiązek posiadania „konta gospodarczego”, zaś „jedną z opłat pobieraną przez niektóre banki jest opłata za prowadzenie rachunku przedsiębiorcy (...)”. Wątpliwości wnioskodawcy wiążą się z kwalifikacją tejże opłaty na gruncie art. 110 i art. 5 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego w przypadku, gdy przedsiębiorca nie osiąga przychodu, w szczególności po zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej. Wówczas „pomimo zwolnień ze składek (ZUS) i braku ruchów na rachunku bankowym pozostaje nadal, po stronie przedsiębiorcy, odpowiedzialność za stałe, miesięczne opłaty wynikające z umów bankowych, a nie z ustawy, co w rezultacie prowadzi do zadłużenia wobec Banku”. Zdaniem wnioskodawcy, pobieranie opłaty przez bank za wykonywanie czynności bankowych wobec konta „uśpionego” jest nieuprawnione, bowiem na konto takie nie są przyjmowane wkłady pieniężne, a tym samym nie są prowadzone rachunki tych wkładów (art. 110 in principio i art. 5 ust. 1 pkt 1 prawa bankowego). Jeżeli zaś, jak dowodzi wnioskodawca, bank pobiera „opłaty za wykonywanie innych czynności” (art. 110 prawa bankowego), za które uznać należy „prowadzenie innych rachunków bankowych” (art. 5 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego), to niedostatecznie precyzyjne regulacje w sprawie opłat bankowych naruszają zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji), powodując „niewątpliwie przymusowe uszczuplenie majątku przedsiębiorcy na rzecz banku” (art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji).

3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że ogólnokrajowe organy związków zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) posiadają ograniczoną rzeczowo legitymację procesową w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Mogą one złożyć wniosek, pod warunkiem, że przedmiot kontroli oraz powołane wzorce kontroli (zakres zaskarżenia) mieszczą się w ich zakresie działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Przy wyznaczeniu zakresu działania związków zawodowych należy wziąć pod uwagę również i to, że ten sam przepis Konstytucji (art. 191 ust. 1 pkt 4) przyznaje zdolność wnioskową także organizacjom pracodawców i organizacjom zawodowym. Rozwiązanie przyjęte przez ustrojodawcę zakłada, że ustalenie zakresu działania tych podmiotów, rozstrzygające o tym, które przepisy mogą być kwestionowane w złożonych przez nie wnioskach, powinno być dokonywane jednolicie. Dlatego Trybunał Konstytucyjny wskazywał wielokrotnie, że uprawnienie związków zawodowych do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm dotyczy wyłącznie aktów normatywnych, które odnoszą się w sposób bezpośredni do statusu prawnego pracowników, bądź kształtują ich relację z pracodawcami (ochrona interesów pracowniczych) Analogicznie, zdolność wnioskowa organizacji pracodawców obejmuje ochronę interesów pracodawców związanych z zatrudnianiem pracowników, zaś organizacji zawodowych – ochronę interesów związanych z wykonywaniem określonego zawodu (por. postanowienie TK z 27 września 2006 r., Tw 43/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 160 i powołane tam orzeczenia).
Argumentacja przedstawiona w rozpatrywanym wniosku świadczy jednoznacznie o tym, że wnioskodawca zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych, tzn. ochrony interesu każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą (przedsiębiorcy), zobowiązanego do posiadania rachunku bankowego, za prowadzenie którego bank pobiera opłaty. Aktywność o takim charakterze nie mieści się w konstytucyjnym uprawnieniu do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, przyznanym związkom zawodowym przez art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 ustawy zasadniczej. Zakres zaskarżenia wyznaczony we wniosku SZZT RP, wykraczając poza ramy ograniczonej rzeczowo zdolności procesowej związku zawodowego, „konsumuje” cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że stwierdzona wyżej okoliczność przesądza o niedopuszczalności wydania orzeczenia i uzasadnia tym samym, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji, odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi SZZT RP.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.