Ts 46/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III AUz 118/08
Pełny tekst orzeczenia
211/3/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 27 maja 2010 r.
Sygn. akt Ts 46/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Marian Grzybowski – sprawozdawca
Maria Gintowt-Jankowicz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 listopada 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Janiny K.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 10 lutego 2009 r. (złożonej w Trybunale Konstytucyjnym 17 lutego 2009 r.) Janina K. (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 68 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 39, poz. 231, ze zm.; dalej: ustawa o sądach) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 Konstytucji.
W ocenie skarżącej zaskarżony przepis, przez brak możliwości wniesienia środka odwoławczego, stanowi ograniczenie konstytucyjnych praw wskazanych w art. 45 ust. 1 w związku z 176 ust. 1 Konstytucji, narusza tym samym zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą.
Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu – Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 15 maja 2008 r. odrzucił skargę o wznowienie postępowania w sprawie o sygnaturze II.U.1895/77/2 Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 28 lipca 1977 r. Wniesione zażalenie Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Wydział III oddalił postanowieniem z dnia 14 października 2008 r. (sygn. akt III AUz 118/08), doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 21 listopada 2008 r.
Postanowieniem z dnia 23 listopada 2009 r. (doręczonym 1 grudnia 2009 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu wskazał, że zaskarżony przepis nie był podstawą rozstrzygnięcia wskazanego w skardze jako ostateczne – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, w ocenie Trybunału skarżąca nie posiada legitymacji do wystąpienia ze skargą, gdyż nie jest podmiotem naruszonych praw lub wolności. W ocenie Trybunału skarżąca nie dopełniła również wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) obowiązku wskazania sposobu naruszenia wolności lub praw. Zażalenie na powyższe postanowienie złożył pełnomocnik skarżącej. W piśmie z 7 grudnia 2009 r. wniósł o przyjęcie skargi do rozpoznania. W lakonicznym uzasadnieniu podniósł, że zaskarżona regulacja powinna być podstawą wznowienia postępowania w sprawie skarżącej, która legitymację do wniesienia skargi wiąże z faktem nabycia praw rentowych po zmarłym mężu.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że wniesione zażalenie nie podważa podstaw odmowy w postanowieniu z dnia 23 listopada 2009 r.
Należy jeszcze raz podkreślić, że skarga konstytucyjna jest środkiem służącym ochronie konstytucyjnych praw lub wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało szeregiem przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji a doprecyzowanych w przepisach ustawy o TK. Wystąpienie ze skargą dopuszczalne jest tylko w sytuacji, w której do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia w jego sprawie, przy czym naruszenie to wynika z zastosowania przez orzekające w sprawie organy przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, który jest niezgodny z Konstytucją. Innymi słowy: podmiotem uprawnionym do korzystania ze skargi jest wyłącznie ten, czyje konstytucyjne wolności lub prawa doznały rzeczywistego i bezpośredniego naruszenia wskutek zastosowania kwestionowanej regulacji ustawy lub innego aktu normatywnego. Zastrzeżenie to jest konsekwencją przyjętej w polskim prawie konstrukcji skargi konstytucyjnej, mającej charakter środka inicjowania tzw. konkretnej kontroli konstytucyjności prawa. W odróżnieniu więc od wniosków kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji) nie jest możliwe wszczęcie za pomocą skargi konstytucyjnej kontroli przepisów, które nie znalazły ostatecznego zastosowania w indywidualnej sprawie skarżącego.
Nie budzi wątpliwości Trybunału, że przepis, który skarżąca uczyniła przedmiotem złożonej w Trybunale skargi, nie kształtował postanowienia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Wydział III z dnia 14 października 2008 r., oddalającego zażalenie skarżącej w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania. Kwestionowana regulacja nie odnosi się również do konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej. Należy zauważyć, że postanowienie, z którym skarżąca wiąże naruszenie jej praw lub wolności, zostało oddalone wyłącznie z powodu braku istnienia podstaw wznowienia postępowania w sprawie jej męża. Zaskarżony przepis nie stanowił zatem podstawy tego orzeczenia, wskazanego w skardze jako ostateczne. Nie zasługuje zatem na akceptację Trybunału twierdzenie prezentowane w zażaleniu, że zaskarżony przepis powinien być podstawą wznowienia postępowania w sprawie skarżącej i w związku z tym – zdaniem skarżącej – stanowi jego podstawę. Tak sformułowany zarzut ten nie ma natury konstytucyjnej, gdyż w dalszym ciągu odnosi się do problemu stosowania prawa, a ten z oczywistych powodów nie może być przedmiotem oceny Trybunału. Należy również nadmienić, że w dacie orzekania przez sądy art. 68 ustawy o sądach odnosił się wyłącznie do sytuacji prawnej męża skarżącej, dlatego mając na uwadze charakter skargi jako środka ochrony wolności lub praw o charakterze podmiotowym (przysługującym wyłącznie w wypadku naruszenia praw skarżącego) należy raz jeszcze uznać, że w tej sytuacji skarżąca nie posiada legitymacji do występowania ze skargą. Przyjęte w zażaleniu rozumowanie, przejawiające się w wiązaniu przez skarżącą przejęcia praw rentowych po zmarłym mężu z naruszeniem przez art. 68 ustawy o sądach konstytucyjnych praw skarżącej, jest błędne. Brak jest w tym wypadku wskazanego wyżej bezpośredniego i rzeczywistego naruszenia praw, ochrony których można dochodzić na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Konkludując, wniesione zażalenie nie podważa podstaw odmowy w postanowieniu z dnia 23 listopada 2009 r. W szczególności jego zdawkowe uzasadnienie nie wnosi do sprawy żadnych nowych merytorycznych argumentów, stanowiąc jedynie polemikę z ustaleniami przedstawionymi w zaskarżonym postanowieniu.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 27 maja 2010 r.
Sygn. akt Ts 46/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Marian Grzybowski – sprawozdawca
Maria Gintowt-Jankowicz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 listopada 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Janiny K.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 10 lutego 2009 r. (złożonej w Trybunale Konstytucyjnym 17 lutego 2009 r.) Janina K. (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 68 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 39, poz. 231, ze zm.; dalej: ustawa o sądach) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 Konstytucji.
W ocenie skarżącej zaskarżony przepis, przez brak możliwości wniesienia środka odwoławczego, stanowi ograniczenie konstytucyjnych praw wskazanych w art. 45 ust. 1 w związku z 176 ust. 1 Konstytucji, narusza tym samym zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą.
Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu – Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 15 maja 2008 r. odrzucił skargę o wznowienie postępowania w sprawie o sygnaturze II.U.1895/77/2 Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 28 lipca 1977 r. Wniesione zażalenie Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Wydział III oddalił postanowieniem z dnia 14 października 2008 r. (sygn. akt III AUz 118/08), doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 21 listopada 2008 r.
Postanowieniem z dnia 23 listopada 2009 r. (doręczonym 1 grudnia 2009 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu wskazał, że zaskarżony przepis nie był podstawą rozstrzygnięcia wskazanego w skardze jako ostateczne – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, w ocenie Trybunału skarżąca nie posiada legitymacji do wystąpienia ze skargą, gdyż nie jest podmiotem naruszonych praw lub wolności. W ocenie Trybunału skarżąca nie dopełniła również wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) obowiązku wskazania sposobu naruszenia wolności lub praw. Zażalenie na powyższe postanowienie złożył pełnomocnik skarżącej. W piśmie z 7 grudnia 2009 r. wniósł o przyjęcie skargi do rozpoznania. W lakonicznym uzasadnieniu podniósł, że zaskarżona regulacja powinna być podstawą wznowienia postępowania w sprawie skarżącej, która legitymację do wniesienia skargi wiąże z faktem nabycia praw rentowych po zmarłym mężu.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że wniesione zażalenie nie podważa podstaw odmowy w postanowieniu z dnia 23 listopada 2009 r.
Należy jeszcze raz podkreślić, że skarga konstytucyjna jest środkiem służącym ochronie konstytucyjnych praw lub wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało szeregiem przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji a doprecyzowanych w przepisach ustawy o TK. Wystąpienie ze skargą dopuszczalne jest tylko w sytuacji, w której do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia w jego sprawie, przy czym naruszenie to wynika z zastosowania przez orzekające w sprawie organy przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, który jest niezgodny z Konstytucją. Innymi słowy: podmiotem uprawnionym do korzystania ze skargi jest wyłącznie ten, czyje konstytucyjne wolności lub prawa doznały rzeczywistego i bezpośredniego naruszenia wskutek zastosowania kwestionowanej regulacji ustawy lub innego aktu normatywnego. Zastrzeżenie to jest konsekwencją przyjętej w polskim prawie konstrukcji skargi konstytucyjnej, mającej charakter środka inicjowania tzw. konkretnej kontroli konstytucyjności prawa. W odróżnieniu więc od wniosków kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji) nie jest możliwe wszczęcie za pomocą skargi konstytucyjnej kontroli przepisów, które nie znalazły ostatecznego zastosowania w indywidualnej sprawie skarżącego.
Nie budzi wątpliwości Trybunału, że przepis, który skarżąca uczyniła przedmiotem złożonej w Trybunale skargi, nie kształtował postanowienia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Wydział III z dnia 14 października 2008 r., oddalającego zażalenie skarżącej w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania. Kwestionowana regulacja nie odnosi się również do konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej. Należy zauważyć, że postanowienie, z którym skarżąca wiąże naruszenie jej praw lub wolności, zostało oddalone wyłącznie z powodu braku istnienia podstaw wznowienia postępowania w sprawie jej męża. Zaskarżony przepis nie stanowił zatem podstawy tego orzeczenia, wskazanego w skardze jako ostateczne. Nie zasługuje zatem na akceptację Trybunału twierdzenie prezentowane w zażaleniu, że zaskarżony przepis powinien być podstawą wznowienia postępowania w sprawie skarżącej i w związku z tym – zdaniem skarżącej – stanowi jego podstawę. Tak sformułowany zarzut ten nie ma natury konstytucyjnej, gdyż w dalszym ciągu odnosi się do problemu stosowania prawa, a ten z oczywistych powodów nie może być przedmiotem oceny Trybunału. Należy również nadmienić, że w dacie orzekania przez sądy art. 68 ustawy o sądach odnosił się wyłącznie do sytuacji prawnej męża skarżącej, dlatego mając na uwadze charakter skargi jako środka ochrony wolności lub praw o charakterze podmiotowym (przysługującym wyłącznie w wypadku naruszenia praw skarżącego) należy raz jeszcze uznać, że w tej sytuacji skarżąca nie posiada legitymacji do występowania ze skargą. Przyjęte w zażaleniu rozumowanie, przejawiające się w wiązaniu przez skarżącą przejęcia praw rentowych po zmarłym mężu z naruszeniem przez art. 68 ustawy o sądach konstytucyjnych praw skarżącej, jest błędne. Brak jest w tym wypadku wskazanego wyżej bezpośredniego i rzeczywistego naruszenia praw, ochrony których można dochodzić na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Konkludując, wniesione zażalenie nie podważa podstaw odmowy w postanowieniu z dnia 23 listopada 2009 r. W szczególności jego zdawkowe uzasadnienie nie wnosi do sprawy żadnych nowych merytorycznych argumentów, stanowiąc jedynie polemikę z ustaleniami przedstawionymi w zaskarżonym postanowieniu.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.