Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 25 stycznia 2011 r.
Sygn. akt Ts 193/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja – przewodniczący
Mirosław Granat – sprawozdawca
Marek Zubik,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 listopada 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Joanny Ch.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 12 sierpnia 2010 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 29a ust. 1 i 3 w związku z art. 35a ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, ze zm.; dalej: ustawa o IPN) z art. 2, art. 47 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Pod adresem tej regulacji sformułowano zarzut zakresowy – norma wyprowadzona z tych przepisów ma być niezgodna z Konstytucją w zakresie, w jakim „pozbawia i nie reguluje możliwości uzyskania od Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przez osobę najbliższą dla osoby zmarłej zaświadczenia stwierdzającego czy dane osobowe zmarłej osoby najbliższej są tożsame z danymi osobowymi, które znajdują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników organów bezpieczeństwa państwa oraz innych osób, udostępnionym w Instytucie Pamięci od dnia 26 listopada 2004 r. oraz publikacji treści zaświadczenia w Biuletynie Informacji Publicznej na takich samych zasadach, jakie dotyczą żyjącej osoby na jej wniosek”.
Skarga zawiera również alternatywne sformułowanie zarzutu niekonstytucyjności odnoszące się wyłącznie do art. 35a ust. 4 ustawy o IPN. Skarżąca kwestionuje konstytucyjność tego przepisu w zakresie, w jakim „nie przyznaje osobie najbliższej zmarłego w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego możliwości wykonywania uprawnień wynikających z art. 29a ust. 1 i 3 tejże ustawy [ustawy o IPN]”.
Oba alternatywne zarzuty skargi zostały powiązane z naruszeniem prawa skarżącej do „ochrony prawnej życia rodzinnego”, jak również prawa do „ochrony prawnej czci i dobrego imienia” oraz zasady równości wobec prawa, to jest „nakazu takiego samego traktowania przez państwo osób znajdujących się w takiej samej sytuacji”.
Zarządzeniem z 2 września 2010 r. skarżąca została wezwana do usunięcia braków formalnych skargi przez: dokładne określenie przedmiotu skargi; wskazanie, jakie prawa podmiotowe wynikające z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 47 Konstytucji i przysługujące skarżącej zostały naruszone przez wydanie ostatecznego – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – orzeczenia organu władzy publicznej; wskazanie sposobu naruszenia praw podmiotowych skarżącej; doręczenie pięciu egzemplarzy wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 września 2009 r. (sygn. akt II SA/Wa 352/09); nadesłanie pięciu egzemplarzy postanowienia nr 887/08 Prezesa IPN z 15 października 2008 r.; nadesłanie pięciu egzemplarzy postanowienia nr 1/09 Prezesa IPN z 29 stycznia 2009 r.
Postanowieniem z 17 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Takie rozstrzygnięcie spowodowane było brakiem określenia sposobu naruszenia wolności i praw skarżącej.
Na powyższe postanowienie w ustawowym terminie pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesione zażalenie nie podważyło zasadności argumentacji zaskarżonego postanowienia i dlatego nie podlega uwzględnieniu.
W pierwszych dwóch zarzutach zażalenia skarżąca podnosi, że skarga konstytucyjna nie była dotknięta brakami formalnymi, które uzasadniały odmowę nadania jej dalszego biegu, oraz że w treści tego pisma procesowego precyzyjnie wskazano kwestionowaną normę prawną. Zdaniem skarżącej, nie można uznać, by Trybunałowi pozostawiony został wybór co do tego, który z zarzutów skargi jest trafniejszy. Należy zatem wyjaśnić skarżącej, że zgodnie z art. 79 Konstytucji, w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną przedmiotem kontroli może być jedynie przepis, który stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia o konstytucyjnych prawach lub wolnościach skarżącej (zob. np. wyroki TK z 29 kwietnia 2008 r., SK 11/07, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 47 oraz 22 listopada 2005 r., SK 8/05, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 117). Jednocześnie należy podkreślić, że podmiot wszczynający postępowanie skargowe jest zobowiązany do wskazania przepisu (a ściślej wyprowadzonej z niego normy prawnej), którego treść uwarunkowała ostateczne orzeczenie organu władzy publicznej rozstrzygające o jego konstytucyjnych wolnościach lub prawach. Wymóg taki wynika wprost z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Niezależnie od powyższego, obowiązkiem skarżącej jest także określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Przesłanki warunkujące dopuszczalność skargi mają charakter obiektywny i muszą być spełnione przez skarżącą.
Trybunał Konstytucyjny przypomina także, że zgodnie z art. 66 ustawy o TK w postępowaniu przed Trybunałem obowiązuje zasada skargowości. Reguła ta, w powiązaniu z wymogami wynikającymi z art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, nakłada na skarżącą obowiązek uprawdopodobnienia, że źródłem naruszenia jej praw są zaskarżone przepisy ustawy oraz przedstawienia argumentów wskazujących na ich niezgodność z Konstytucją. Ze względu na powołaną zasadę skargowości Trybunał Konstytucyjny nie może z urzędu badać, które z przepisów wskazanych w skardze konstytucyjnej stanowią źródło naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej. Trybunał Konstytucyjny raz jeszcze podkreśla, że przedmiot rozpatrywanej skargi konstytucyjnej nie został jednoznacznie wskazany. Już w petitum tego pisma procesowego zawarte zostało żądanie stwierdzenia, że „art. 29a ust. 1 i 3 w związku z art. 35a ust. 4 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej (…) jest niezgodny z art. 2, art. 47 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP”. Alternatywnie wniesiono o „stwierdzenie, że art. 35a ust. 4 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej (…) jest niezgodny z art. 2, art. 47 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP”. Skarżąca nie wskazała w sposób precyzyjny, z którego z określonych jako przedmiot skargi przepisów wyprowadza niekonstytucyjną – jej zdaniem – normę prawną. Alternatywne zarzuty zostały literalnie powtórzone w piśmie procesowym stanowiącym odpowiedź na zarządzenie sędziego do usunięcia braków formalnych skargi. W powyższej sytuacji Trybunał Konstytucyjny zasadnie przyjął, że skarżąca nie usunęła braków formalnych skargi. Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK skardze konstytucyjnej nie został nadany dalszy bieg.
Skarżąca w zażaleniu wskazała także, że w razie uznania przez Trybunał, iż nie jest możliwe zbadanie obydwu postawionych w skardze zarzutów, wnioskuje o „rozpoznanie pierwszego chronologicznie postawionego zarzutu”. Stwierdzenie to przemawia za trafnością postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, gdyż kolejny raz dowodzi, że skarżąca oczekuje aktywności Trybunału co do prawidłowego określenia przedmiotu skargi, a w rezultacie wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącej. Raz jeszcze należy więc przypomnieć, że zasada skargowości (art. 66 ustawy o TK) wyklucza możliwość działania Trybunału ex officio.
W ostatnim zarzucie skarżąca podnosi, że jedynie wniosek, o którym mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o IPN, mógłby dawać szansę na obronę prawa do dobrego imienia jej zmarłej matki. Jednakże ustawa nie daje możliwości uzyskania tego zaświadczenia przez osobę inną niż sam wnioskodawca. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że sam brak możliwości publikacji oświadczenia nie musi przesądzać per se o naruszeniu konstytucyjnych wolności lub praw. W tym zakresie zarzuty skargi mają charakter potencjalny. Zresztą kwestia ta i tak ma marginalne znaczenie w świetle zasadniczej wady niniejszej skargi konstytucyjnej – nieprawidłowego określenia jej przedmiotu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.