Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 31 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 332/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Romana L. w sprawie zgodności:
1) art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700, ze zm.),
2) art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 6 maja 1999 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 49, poz. 484) z
art. 2, art. 7, art. 23 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE


W skardze konstytucyjnej z 3 grudnia 2010 r. zakwestionowana została zgodność art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700, ze zm.; dalej: ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami) oraz art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 6 maja 1999 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 49, poz. 484; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2, art. 7, art. 23 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy. Sąd Rejonowy w Gdańsku wyrokiem z 2 października 2009 r. (sygn. akt IX C 65/07) zobowiązał Agencję Nieruchomości Rolnych w Warszawie do złożenia oświadczenia woli, którego treścią było przeniesienie na skarżącego własności nieruchomości. Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z 16 kwietnia 2010 r. (sygn. akt III Ca 66/10) zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo skarżącego o nakazanie złożenia oświadczenia woli.
Zdaniem skarżącego przepis ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami jest niezgodny z Konstytucją, w zakresie, w jakim: „osobie, która złożyła oświadczenie wyrażające zgodę na nabycie nieruchomości po cenie określonej w zawiadomieniu (…) i w związku z tym korzysta z pierwszeństwa [nabycia nieruchomości] nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy sprzedaży zaoferowanej nieruchomości rolnej”. Nadto przepis ten narusza prawa skarżącego, gdyż nie reguluje „drogi prawnej do ochrony prawa nabytego »pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości rolnych«”; nie zawiera „przepisów przejściowych, zabezpieczających interesy majątkowe »w toku«”; udziela „Agencji Nieruchomości Rolnej prawa do całkowitej dowolności w zbywaniu nieruchomości rolnych Skarbu Państwa”. Skarga nie zawiera jednak uzasadnienia zarzutów niekonstytucyjności.
Skarżący nawiązał także do uchwały Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2008 r. (sygn. akt III CZP 95/08) odnoszącej się do zagadnienia pierwszeństwa nabycia nieruchomości w trybie art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami i uznał, że doprowadziła ona do pozbawienia go ochrony prawnej oraz umożliwiła Agencji Nieruchomości Rolnych arbitralność w procesie sprzedaży nieruchomości.
Z kolei zaskarżony przepis ustawy zmieniającej narusza Konstytucję, gdyż na jego podstawie wprowadzona została do porządku prawnego niekonstytucyjna treść art. 29 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami.
Zarządzeniem z 19 stycznia 2011 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi przez dokładne określenie przedmiotu skargi, wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa przysługujące skarżącemu, wynikające z art. 2, art. 7, art. 23 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, zostały naruszone przepisem będącym – zdaniem skarżącego – podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia w jego sprawie, oraz określenie sposobu tego naruszenia.
W piśmie z 7 stycznia 2011 r. skarżący zmienił przedmiot skargi, a ponadto ograniczył się do nazwania naruszonych praw konstytucyjnych. Nie wykonał przy tym obowiązku wskazania sposobu naruszenia przysługujących mu praw podmiotowych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi kwalifikowany środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało uprzednim spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją. W polskim prawie ustrojowym przyjęto wąskie ujęcie skargi konstytucyjnej. Jest ona skargą przeciwko normie, co oznacza, że skarżący musi podnieść zarzut niezgodności z Konstytucją przepisu będącego podstawą normatywną orzeczenia stanowiącego o jego wolnościach lub prawach. Nie jest natomiast dopuszczalne kwestionowanie – jako niekonstytucyjnego – indywidualnego rozstrzygnięcia organów władzy publicznej (postanowienie z 22 listopada 2004 r., SK 64/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 107).
Obowiązkiem skarżącego – wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – jest także wskazanie adekwatnego treściowo wzorca kontroli, przewidującego ochronę określonych praw podmiotowych jednostki oraz określenie sposobu ich naruszenia.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna powyższych wymogów nie spełnia.
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że skarga nie zawiera jakiegokolwiek uzasadnienia niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów. Argumentacja skargi nie odnosi się nawet do zagadnienia hierarchicznej kontroli norm, sprowadza się natomiast do wyrażenia negatywnych ocen i polemik ze stanowiskiem i sposobem postępowania sądów powszechnych. Tak sformułowana skarga nie odpowiada wymaganiom wynikającym z art. 79 Konstytucji, a także uszczegóławiających ten przepis unormowań zawartych w art. 46 i art. 47 ustawy o TK. Analiza tych przepisów prowadzi do wniosku, że skarga nie może dotyczyć – jak oczekuje tego skarżący – prawidłowości działań organów państwowych, gdyż sfera stosowania prawa nie może stanowić przedmiotu oceny Trybunału Konstytucyjnego, który jest „sądem nad prawem”, a nie „nad faktami”. Skarżący zmierza do poddania kontroli Trybunału indywidualnych rozstrzygnięć organów stosujących prawo. Oczekiwanie powyższe w oczywisty sposób wykracza jednak poza kognicję Trybunału Konstytucyjnego, dlatego też skardze, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, nie może być nadany dalszy bieg.
Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że w skardze konstytucyjnej skarżący nie określił sposobu naruszenia przysługujących mu praw podmiotowych. W szczególności nie dokonał porównania norm ustawowych i konstytucyjnych i nie uprawdopodobnił, że są one niezgodne. Samo nazwanie naruszonych praw podmiotowych skarżącego jest niewystarczające i nie odpowiada wymaganiom, o których mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Odnosząc się natomiast do uchwały SN dotyczącej art. 29 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że proces stosowania prawa pozostaje – co do zasady – poza kognicją Trybunału. Jednym z wyjątków od tej zasady jest skierowanie zarzutów niekonstytucyjności odnoszących się do utrwalonej linii orzeczniczej, wskazującej na jednolite rozumienie określonego przepisu.
Trybunał Konstytucyjny jeszcze przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 r. przypomniał, że „nieprawidłowe stosowanie przepisu ustawowego nie oznacza automatycznie jego niekonstytucyjności i powinno być skorygowane przez działania powołanych do tego władz administracyjnych i organów sądowych. Dopiero gdyby ponad wszelką wątpliwość okazało się, że przepis zyskał w praktyce treść sprzeczną z Konstytucją, uzasadnione stać by się mogło orzeczenie o niekonstytucyjności tak rozumianego i stosowanego przepisu” (orzeczenie z 15 lipca 1996 r., K 5/96, OTK ZU nr 4/1996, poz. 30). Stanowisko takie zostało potwierdzone w orzeczeniach TK z: 8 maja 2000 r., SK 22/99 (OTK ZU nr 4/2000, poz. 107), 6 września 2001 r., P 3/01 (OTK ZU nr 6/2001, poz. 163), 28 stycznia 2003 r., SK 37/01 (OTK ZU nr 1/A/2003, poz. 3) i 9 czerwca 2003 r., SK 12/03 (OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 51). Skarżący nie określił precyzyjnie, czy wydanie uchwały przez Sąd Najwyższy ujednoliciło wykładnię kwestionowanego przepisu. Nie dokonał także porównania treści interpretowanego przepisu z wykładnią SN i nie wyjaśnił, czy i w jakim zakresie wykładnia ta jest odmienna od literalnego brzmienia art. 29 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami. Zarzuty skargi nie pozwalają więc przyjąć, że przedmiotem skargi jest ustalona przez SN interpretacja kwestionowanego przepisu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami.
Na marginesie dodać należy, że powołane w skardze konstytucyjnej art. 2, art. 7 i art. 23 Konstytucji nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.