Ts 43/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
223/3/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 27 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 43/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej BRE Leasing Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie w sprawie zgodności:
art. 19 ust. 3b ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.) z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 8 lutego 2011 r. BRE Leasing Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 19 ust. 3b ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o VAT) z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Decyzją z 24 czerwca 2002 r. Inspektor Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Warszawie (nr RPH1-K-0029/4195/02/11/1) określił skarżącej podatek VAT za styczeń, lipiec, wrzesień i grudzień 2000 r. W uzasadnieniu decyzji podano, że spółka nienależnie zaewidencjonowała w rejestrze zakupu i uwzględniła w deklaracji VAT-7 za styczeń 2000 r. podatek naliczony wynikający z dokumentów celnych SAD. Jako że dokumenty te dotarły do spółki w miesiącu następnym, tj. w lutym 2000 r., Inspektor Kontroli Skarbowej zakwestionował zasadność odliczenia przez skarżącą podatku naliczonego, który z nich wynikał. Decyzją z 7 października 2002 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (nr VP I/4408/1124/02/AK) utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Wyrokiem z 16 stycznia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III Sa 2990/02) oddalił skargę, a Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 11 lutego 2005 r. (sygn. akt FSK 1325/04) oddalił skargę kasacyjną. W wyroku tym sąd wskazał, że skarżąca zasadnie zwróciła uwagę, iż Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 25 października 2004 r. (SK 33/03, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 94) uznał za niekonstytucyjny art. 19 ust. 3b ustawy o VAT w zakresie, w jakim pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku należnego, gdy ten dokonał obniżenia wcześniej niż za miesiąc, w którym otrzymał fakturę (dokument celny). Nie jest natomiast zasadne twierdzenie wnoszącej skargę, że orzeczenie Trybunału odnosi się do całości rozpatrywanej sprawy. Wyrok ten ma zastosowanie odnośnie do stycznia 2000 r. Skarżąca złożyła skargę o wznowienie postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Po wznowieniu postępowania i ponownym rozpoznaniu sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 29 maja 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 550/09) oddalił skargę. Natomiast wyrokiem z 12 października 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt I FSK 1673/09) oddalił skargę kasacyjną.
W skardze konstytucyjnej podniesiono, że art. 19 ust. 3b ustawy o VAT stanowił, iż w wypadku uchybienia terminom, o których mowa w art. 19 ust. 3 tej ustawy, podatnik traci prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Natomiast w myśl art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony następuje nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny.
Zdaniem wnoszącej skargę, art. 19 ust. 3b ustawy o VAT jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji, gdyż pozbawia ją prawa do odliczenia podatku VAT, co narusza konstrukcję tego podatku oraz godzi w istotę prawa własności. W przekonaniu skarżącej „nieproporcjonalny charakter ograniczenia określony w skarżonym przepisie ustawy o VAT stoi w sprzeczności z charakterem podatku VAT, którego immanentną cechą jest tzw. zasada neutralności. Konsekwencją zastosowania wobec spółki przepisu art. 19 ust. 3B ustawy o VAT jest zmniejszenie wielkości środków finansowych pozostających w dyspozycji spółki”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zarówno w świetle powyższego unormowania, jak i – precyzujących zasady korzystania ze skargi – przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) jednoznaczne jest, że skarżący musi wskazać akt zastosowania kwestionowanych przepisów, który doprowadził do naruszenia jego praw podmiotowych określonych w Konstytucji. Choć więc przedmiotem kontroli wykonywanej przez Trybunał Konstytucyjny nie jest samo ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, to jednak uprzednie zastosowanie unormowań stanowiących przedmiot wnoszonej skargi, skutkujące takim właśnie naruszeniem, jest warunkiem koniecznym dopuszczalności korzystania ze skargi konstytucyjnej. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, jak również w opracowaniach doktrynalnych podkreślano przy tym, że owo naruszenie winno mieć względem skarżącego charakter osobisty, aktualny i bezpośredni, jego źródła zaś upatrywać należy nie w samym akcie stosowania kwestionowanych przepisów, ale w ich treści normatywnej. Obowiązkiem skarżącego jest w związku z tym wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – jego zdaniem – doznały naruszenia. Nie ulega przy tym wątpliwości, że naruszenie to należy wiązać ściśle właśnie z ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie, w związku z którą sformułowana została skarga konstytucyjna.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w wypadku rozpatrywanej skargi konstytucyjnej powyższe przesłanki nie zostały spełnione. Z dołączonych do akt sprawy dokumentów wynika jednoznacznie, że przedmiotem spraw toczących się przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi było określenie skarżącej zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za styczeń i wrzesień 2000 r., nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy podatnika za lipiec i grudzień 2000 r., zaległości podatkowej za wyżej wymienione okresy, odsetek od tej zaległości oraz ustalenie dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za styczeń, lipiec, wrzesień i grudzień 2000 r. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 lutego 2009 r. (sygn. akt I FSK 1905/07) uznał, że zapadłe w niniejszej sprawie decyzje organów podatkowych dotyczące podatku od towarów i usług za styczeń, lipiec, wrzesień, grudzień 2000 r. zostały wydane na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy o VAT i ze wskazaniem na nieposiadanie przez skarżącą właściwych dokumentów niezbędnych do dokonania odliczenia podatku naliczonego w wyżej wymienionych miesiącach. W wyroku tym sąd ustalił, że organ podatkowy, dokonując rozliczenia podatku od towarów i usług za styczeń, lipiec, wrzesień, grudzień 2000 r., do tych okresów rozliczeniowych nie stosował art. 19 ust. 3b ustawy o VAT. Natomiast zamieszczenie przez organ podatkowy stwierdzeń o utracie prawa do dokonania odliczenia podatku naliczonego z powodu uchybienia terminom zawartym w art. 19 ust. 3 ustawy o VAT, na podstawie art. 19 ust. 3b tej ustawy, odnosi się do skutków, jakie twierdzenie to mogłoby wywołać w rozliczeniu za okresy rozliczeniowe inne niż styczeń, lipiec, wrzesień, grudzień 2000 r., a w których spółka posiadała niezbędne dokumenty. Gdyby organ wydał decyzję dotyczącą podatku od towarów i usług za luty 2000 r., podtrzymując swoje stanowisko co do utraty prawa do odliczenia i zastosowałby omawiany art. 19 ust. 3b ustawy o VAT, wtedy można by było kwestionować zastosowanie tego przepisu jako podstawy rozstrzygnięcia. Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdziły po ponownym rozpoznaniu sprawy w swoich wyrokach Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 550/09), a także Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt I FSK 1673/09).
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulega zatem wątpliwości, że przepisem, na podstawie którego zapadły decyzje organów skarbowych, poddane następnie kontroli sądów administracyjnych, był art. 19 ust. 3 ustawy o VAT. W konsekwencji zarzut niekonstytucyjności postawiony przez skarżącą wobec art. 19 ust. 3b ustawy o VAT należy uznać za oczywiście bezzasadny. Tym samym nie można przyjąć, że treść kwestionowanego w skardze przepisu zdeterminowała wydane w sprawie rozstrzygnięcia w taki sposób, iż doszło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej. Okoliczność ta wyklucza kontrolę zgodności kwestionowanej regulacji w trybie wniesionej skargi konstytucyjnej.
Z przedstawionych wyżej powodów Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.
4
POSTANOWIENIE
z dnia 27 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 43/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej BRE Leasing Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie w sprawie zgodności:
art. 19 ust. 3b ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.) z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 8 lutego 2011 r. BRE Leasing Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 19 ust. 3b ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o VAT) z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Decyzją z 24 czerwca 2002 r. Inspektor Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Warszawie (nr RPH1-K-0029/4195/02/11/1) określił skarżącej podatek VAT za styczeń, lipiec, wrzesień i grudzień 2000 r. W uzasadnieniu decyzji podano, że spółka nienależnie zaewidencjonowała w rejestrze zakupu i uwzględniła w deklaracji VAT-7 za styczeń 2000 r. podatek naliczony wynikający z dokumentów celnych SAD. Jako że dokumenty te dotarły do spółki w miesiącu następnym, tj. w lutym 2000 r., Inspektor Kontroli Skarbowej zakwestionował zasadność odliczenia przez skarżącą podatku naliczonego, który z nich wynikał. Decyzją z 7 października 2002 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (nr VP I/4408/1124/02/AK) utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Wyrokiem z 16 stycznia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III Sa 2990/02) oddalił skargę, a Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 11 lutego 2005 r. (sygn. akt FSK 1325/04) oddalił skargę kasacyjną. W wyroku tym sąd wskazał, że skarżąca zasadnie zwróciła uwagę, iż Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 25 października 2004 r. (SK 33/03, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 94) uznał za niekonstytucyjny art. 19 ust. 3b ustawy o VAT w zakresie, w jakim pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku należnego, gdy ten dokonał obniżenia wcześniej niż za miesiąc, w którym otrzymał fakturę (dokument celny). Nie jest natomiast zasadne twierdzenie wnoszącej skargę, że orzeczenie Trybunału odnosi się do całości rozpatrywanej sprawy. Wyrok ten ma zastosowanie odnośnie do stycznia 2000 r. Skarżąca złożyła skargę o wznowienie postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Po wznowieniu postępowania i ponownym rozpoznaniu sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 29 maja 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 550/09) oddalił skargę. Natomiast wyrokiem z 12 października 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt I FSK 1673/09) oddalił skargę kasacyjną.
W skardze konstytucyjnej podniesiono, że art. 19 ust. 3b ustawy o VAT stanowił, iż w wypadku uchybienia terminom, o których mowa w art. 19 ust. 3 tej ustawy, podatnik traci prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Natomiast w myśl art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony następuje nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny.
Zdaniem wnoszącej skargę, art. 19 ust. 3b ustawy o VAT jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji, gdyż pozbawia ją prawa do odliczenia podatku VAT, co narusza konstrukcję tego podatku oraz godzi w istotę prawa własności. W przekonaniu skarżącej „nieproporcjonalny charakter ograniczenia określony w skarżonym przepisie ustawy o VAT stoi w sprzeczności z charakterem podatku VAT, którego immanentną cechą jest tzw. zasada neutralności. Konsekwencją zastosowania wobec spółki przepisu art. 19 ust. 3B ustawy o VAT jest zmniejszenie wielkości środków finansowych pozostających w dyspozycji spółki”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zarówno w świetle powyższego unormowania, jak i – precyzujących zasady korzystania ze skargi – przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) jednoznaczne jest, że skarżący musi wskazać akt zastosowania kwestionowanych przepisów, który doprowadził do naruszenia jego praw podmiotowych określonych w Konstytucji. Choć więc przedmiotem kontroli wykonywanej przez Trybunał Konstytucyjny nie jest samo ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, to jednak uprzednie zastosowanie unormowań stanowiących przedmiot wnoszonej skargi, skutkujące takim właśnie naruszeniem, jest warunkiem koniecznym dopuszczalności korzystania ze skargi konstytucyjnej. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, jak również w opracowaniach doktrynalnych podkreślano przy tym, że owo naruszenie winno mieć względem skarżącego charakter osobisty, aktualny i bezpośredni, jego źródła zaś upatrywać należy nie w samym akcie stosowania kwestionowanych przepisów, ale w ich treści normatywnej. Obowiązkiem skarżącego jest w związku z tym wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – jego zdaniem – doznały naruszenia. Nie ulega przy tym wątpliwości, że naruszenie to należy wiązać ściśle właśnie z ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie, w związku z którą sformułowana została skarga konstytucyjna.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w wypadku rozpatrywanej skargi konstytucyjnej powyższe przesłanki nie zostały spełnione. Z dołączonych do akt sprawy dokumentów wynika jednoznacznie, że przedmiotem spraw toczących się przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi było określenie skarżącej zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za styczeń i wrzesień 2000 r., nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy podatnika za lipiec i grudzień 2000 r., zaległości podatkowej za wyżej wymienione okresy, odsetek od tej zaległości oraz ustalenie dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za styczeń, lipiec, wrzesień i grudzień 2000 r. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 lutego 2009 r. (sygn. akt I FSK 1905/07) uznał, że zapadłe w niniejszej sprawie decyzje organów podatkowych dotyczące podatku od towarów i usług za styczeń, lipiec, wrzesień, grudzień 2000 r. zostały wydane na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy o VAT i ze wskazaniem na nieposiadanie przez skarżącą właściwych dokumentów niezbędnych do dokonania odliczenia podatku naliczonego w wyżej wymienionych miesiącach. W wyroku tym sąd ustalił, że organ podatkowy, dokonując rozliczenia podatku od towarów i usług za styczeń, lipiec, wrzesień, grudzień 2000 r., do tych okresów rozliczeniowych nie stosował art. 19 ust. 3b ustawy o VAT. Natomiast zamieszczenie przez organ podatkowy stwierdzeń o utracie prawa do dokonania odliczenia podatku naliczonego z powodu uchybienia terminom zawartym w art. 19 ust. 3 ustawy o VAT, na podstawie art. 19 ust. 3b tej ustawy, odnosi się do skutków, jakie twierdzenie to mogłoby wywołać w rozliczeniu za okresy rozliczeniowe inne niż styczeń, lipiec, wrzesień, grudzień 2000 r., a w których spółka posiadała niezbędne dokumenty. Gdyby organ wydał decyzję dotyczącą podatku od towarów i usług za luty 2000 r., podtrzymując swoje stanowisko co do utraty prawa do odliczenia i zastosowałby omawiany art. 19 ust. 3b ustawy o VAT, wtedy można by było kwestionować zastosowanie tego przepisu jako podstawy rozstrzygnięcia. Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdziły po ponownym rozpoznaniu sprawy w swoich wyrokach Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 550/09), a także Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt I FSK 1673/09).
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulega zatem wątpliwości, że przepisem, na podstawie którego zapadły decyzje organów skarbowych, poddane następnie kontroli sądów administracyjnych, był art. 19 ust. 3 ustawy o VAT. W konsekwencji zarzut niekonstytucyjności postawiony przez skarżącą wobec art. 19 ust. 3b ustawy o VAT należy uznać za oczywiście bezzasadny. Tym samym nie można przyjąć, że treść kwestionowanego w skardze przepisu zdeterminowała wydane w sprawie rozstrzygnięcia w taki sposób, iż doszło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej. Okoliczność ta wyklucza kontrolę zgodności kwestionowanej regulacji w trybie wniesionej skargi konstytucyjnej.
Z przedstawionych wyżej powodów Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.
4