Pełny tekst orzeczenia

515/6/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 27 listopada 2012 r.
Sygn. akt Ts 79/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak– przewodniczący
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Wojciech Hermeliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 sierpnia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Cezarego P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 16 marca 2011 r. zakwestionowana została zgodność § 13, § 14 oraz § 15 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 (Dz. U. Nr 207, poz. 2115, ze zm.; dalej: rozporządzenie) z art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Zakwestionowanym w skardze konstytucyjnej przepisom skarżący zarzuca naruszenie zasady zaufania obywatela do państwa „na skutek złamania zasady przyzwoitej legislacji, gdyż przepisy nie mogą stwarzać organom państwowym możliwości nadużywania swojej pozycji wobec obywatela”.
Postanowieniem z 23 sierpnia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego skarżący sformułował zarzuty skargi po przekroczeniu terminu ich wniesienia, a nadto nie wykonał zarządzenia sędziego TK wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej. Powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było także niewskazanie sposobu naruszenia praw podmiotowych; nadto powołane przez skarżącego wzorce kontroli nie są źródłem praw podmiotowych jednostki.
Na postanowienie Trybunału o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu skarżący wniósł w ustawowym terminie zażalenie. W ocenie skarżącego Trybunał mylnie uznał, że termin wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna swój bieg od doręczenia skarżącemu orzeczenia sądu powszechnego II instancji. Zdaniem skarżącego w pojęciu wyczerpania drogi prawnej, o którym mowa w art. 46 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) mieści się również postępowanie kasacyjne przed SN. Skarżący podniósł także, że art. 30 ust. 1 ustawy o TK dopuszcza formułowanie dodatkowych zarzutów po upływie terminu z art. 46 ust. 1 tej ustawy. Wskazał nadto, że wykonał wspomniane zarządzenie sędziego TK i usunął braki formalne skargi konstytucyjnej.
W zażaleniu zawarty został także wniosek o wyłączenie z rozpoznania przedmiotowego zażalenia sędziów Marii Gintowt-Jankowicz, Teresy Liszcz, Zbigniewa Cieślaka, Wojciecha Hermelińskiego i Adama Jamroza, którzy – zdaniem skarżącego – prezentują „odmienne od skarżącego poglądy” w sprawie będącej przedmiotem rozpoznawanej skargi konstytucyjnej.
W piśmie z 19 września 2011 r. skarżący wniósł o wydanie postanowienia tymczasowego w trybie art. 50 ust. 1 ustawy o TK.
W piśmie procesowym z 5 listopada 2012 r. (wniesionym osobiście 6 listopada 2012 r.) sporządzonym przez pełnomocnika procesowego, skarżący wniósł o przekazanie zażalenia do rozpoznania pełnemu składowi Trybunału Konstytucyjnego, stosownie do postanowienia art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Na wstępie Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie odniósł się do wniosku skarżącego o przekazanie zażalenia do rozpoznania pełnemu składowi Trybunału. Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK rozpoznanie wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej w pełnym składzie następuje w sprawach o szczególnej zawiłości, z inicjatywy Prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem zwróci się skład orzekający. W niniejszej sprawie ani Prezes Trybunału Konstytucyjnego, ani skład rozpatrujący zażalenie nie dopatrzyli się istnienia tego rodzaju przesłanki. Toteż rozpoznaniem sprawy zajął się, przewidziany przez art. 25 ust. 1 pkt b in fine ustawy o TK, skład trzyosobowy.
W dalszej kolejności należy zauważyć, że podstawą odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było wniesienie tego środka prawnego po przekroczeniu trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 46 ustawy o TK. Zgodnie z przywołanym przepisem bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym nastąpiło doręczenie skarżącemu prawomocnego orzeczenia w sprawie. Nietrafne jest twierdzenie, w myśl którego postanowienie SN – na gruncie niniejszej sprawy – jest „ostatecznym rozstrzygnięciem” w rozumieniu art. 46 ustawy o TK. Nie ulega wątpliwości, że użyte w tym przepisie ustawy sformułowania pozwalają na wyróżnienie trzech sytuacji, w których wystąpienie ze skargą konstytucyjną jest dopuszczalne. Po pierwsze, między podmiotami prawa może powstać spór rozstrzygany przez sądownictwo powszechne bądź administracyjne – wtedy orzeczenie sądu drugiej instancji cechuje prawomocność materialna i formalna (stąd w przepisie mowa o prawomocnym wyroku). Po drugie, może zapaść rozstrzygnięcie o prawach lub wolnościach podmiotu prawa w drodze ostatecznej decyzji i wówczas nie ma sądowej możliwości jej wzruszenia. Może także zapaść inne (niedające się zakwalifikować do dwóch poprzednich kategorii) ostateczne rozstrzygnięcie, kształtujące sytuację prawną skarżącego. Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że w sprawie skarżącego zachodziła pierwsza z wymienionych sytuacji. Skarżący wdał się w spór z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości. Spór ten rozstrzygał w pierwszej instancji Sąd Okręgowy w Warszawie, a następnie – w wyniku złożonej apelacji – Sąd Apelacyjny w Warszawie. Orzeczenia sądu obu instancji zapadły po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), kiedy to doszło do zmiany rozumienia przesłanki prawomocności orzeczenia w powiązaniu z wyczerpaniem drogi prawnej. Nie zasługuje na uwzględnienie kolejny zarzut rozpatrywanego zażalenia. Z treści art. 30 ust. 1 ustawy o TK, stanowiącego, że pismami procesowymi są wnioski i oświadczenia uczestników postępowania, wnoszone do Trybunału w toku postępowania poza rozprawą, skarżący wywodzi możliwość zgłaszania takich wniosków niezależnie od terminu wniesienia skargi konstytucyjnej, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Rozumowanie skarżącego nosi znamiona wykładni ad absurdum, co najmniej z dwóch względów. Po pierwsze, art. 30 ust. 1 ustawy o TK nie jest przepisem upoważniającym skarżącego do wnoszenia dowolnych wniosków i żądań procesowych. Stwierdza jedynie, co należy uznać za pismo procesowe. Po drugie, art. 30 ust. 1 ustawy o TK w żadnym razie nie można traktować jako przepisu znoszącego obowiązek wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W tym ostatnim przepisie ustawodawca określił czas na sformułowanie zarzutu niekonstytucyjności. Jakiekolwiek wnoszone później pisma procesowe skarżącego winny uwzględniać zakres sformułowanego przezeń zakresu zaskarżenia.
Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje także stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu dotyczące niesamoistnego charakteru wzorców kontroli określonych w art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wniosek taki wypływa z wielu orzeczeń Trybunału, w tym w skazanych w postanowieniu z 23 sierpnia 2011 r. Okoliczność powołania art. 2 Konstytucji w wymienionych przez skarżącego wyrokach nie ma znaczenia, gdyż przepis ten został wskazany jako związkowy wzorzec kontroli. Skoro zatem art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji nie kreują praw podmiotowych jednostki, skarżący nie mógł ich wskazać w skardze konstytucyjnej.
Nieuwzględnienie zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu czyni bezprzedmiotowym wydanie postanowienia tymczasowego na podstawie art. 50 § 1 ustawy o TK. Postanowienie to może bowiem być wydane wyłącznie w czasie trwania postępowania zainicjowanego złożeniem skargi konstytucyjnej.
Trybunał Konstytucyjny nie rozpoznał wniosku o wyłączenie sędziów z uwagi na jego przedwczesne złożenie. Skarżący nie może bowiem wnioskować o wyłączenie sędziów, nie posiadając wiedzy co do składu osobowego rozpoznającego zażalenie.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.