Pełny tekst orzeczenia

497/6/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 20 listopada 2012 r.
Sygn. akt Ts 140/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przemysława J.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 8 czerwca 2010 r. Przemysław J. (dalej: skarżący) domagał się stwierdzenia, że art. 36 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397, ze zm.; dalej: u.k.p.) jest niezgodny z art. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, art. 20, art. 21, art. 32, art. 64, art. 77 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 11 lipca 2012 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze. Podstawę odmowy co do zarzutu dotyczącego arbitralnego określania ilości akcji przeznaczonych do nieodpłatnego nabycia dla pracowników stanowiło niewykazanie naruszenia praw i wolności konstytucyjnych skarżącego. Dalsze zarzuty skargi skierowane były przeciwko wykładni pojęcia akcji na gruncie art. 36 u.k.p., a nie zaskarżonemu przepisowi. Z tego powodu Trybunał uznał, że ich rozpoznanie nie mieści się w jego kompetencji.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący stwierdza, że Trybunał niezasadnie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Skarżący wskazuje, że Minister Skarbu Państwa przeznaczył dla pracowników (w tym skarżącego) zaledwie 0,69% akcji skomercjalizowanej spółki, a nie – jak uznał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – 15%, stanowiące górną granicę przewidzianą w art. 36 ust. 1 u.k.p. Z powyższego względu skarga dotyczy – w ocenie skarżącego – konkretnego, a nie abstrakcyjnego naruszenia praw i wolności konstytucyjnych. Ponadto skarżący podnosi, że wykładnia pojęcia akcji, zastosowana przez sądy w jego sprawie, pozbawiła go przysługującej mu z mocy Konstytucji ochrony prawa własności oraz prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez Ministra Skarbu Państwa. Z tej przyczyny zachodzi – zdaniem skarżącego – konieczność zbadania z Konstytucją wykładni art. 36 ust. 1 u.k.p.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada – w granicach podniesionych w zażaleniu zarzutów – czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że w niniejszej sprawie Minister Skarbu Państwa przyjął za podstawę obliczeń wartość kapitału zakładowego skomercjalizowanej spółki na dzień 1 stycznia 1999 r. W związku z powyższym mnożnikiem w wykonanym przez ministra działaniu była kwota 4 200 000 zł. Kwota ta po przemnożeniu przez 15% dała 630 000 zł, czyli nominalną wartość wszystkich akcji przyznanych pracownikom. Podniesiony w zażaleniu argument, że ilość przydzielonych akcji stanowiła jedynie 0,69% akcji skomercjalizowanej spółki, wynika z przyjęcia przez skarżącego za mnożnik – w miejsce kwoty 4 200 000 zł – kwoty 92 400 000 zł, stanowiącej równowartość kapitału zakładowego po dwukrotnym jego podwyższeniu z zysku wypracowanego przez spółkę już po dokonaniu komercjalizacji (630 000 : 92 420 000 = 0,681… % – zaokrąglone przez skarżącego do 0,69%). Kwota 92 400 000 zł nie stanowiła jednak podstawy obliczenia przez Ministra Skarbu Państwa ilości akcji należnych pracownikom, co znajduje potwierdzenie w orzeczeniach sądów zapadłych w sprawie skarżącego. Trafnie stwierdził zatem Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, że przyznano pracownikom maksymalnie wysoki procent akcji (15%), więc zarzut dotyczący arbitralności w określaniu ilości akcji należy uznać za abstrakcyjny.
Trybunał zauważa, że zarzuty skargi konstytucyjnej sprowadzają się w istocie do zakwestionowania wykładni art. 36 ust. 1 u.p.k. Potwierdza to również uzasadnienie rozpatrywanego zażalenia. Skarżący kwestionuje zasadność dokonanej przez sądy obu instancji wykładni pojęcia akcji, znajdującego się w zaskarżonym przepisie. Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził wyraźnie, że „dla rozpatrzenia kwestii prawa pracowników do nieodpłatnego nabycia akcji (udziałów) spółek powstałych w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych należało przyjąć moment wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego – którym w sprawie niniejszej jest dzień 1 stycznia 1999 r.” Następnie sąd apelacyjny powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z 27 maja 2009 r. (sygn. akt II PK 297/08) i podkreślił, że „przepisy ustawy [o prywatyzacji i komercjalizacji] nie pozwalają na uznanie zasadności twierdzenia, że dokapitalizowane Spółki, następujące z funduszy Skarbu Państwa już po tej dacie, przekłada się na równoległy wzrost uczestnictwa uprawnionych pracowników w powiększonym w ten sposób kapitale”. W rezultacie sąd apelacyjny uznał za trafne rozstrzygnięcie sądu okręgowego, który oddalając powództwo skarżącego, stwierdził, że art. 36 ust. 1 u.k.p. dotyczy akcji, wyrażających kapitał zakładowy w konkretnej wysokości, objętych przez Skarb Państwa w dniu wpisania skomercjalizowanej spółki do rejestru (tj. 1 stycznia 1999 r.) i brak jest podstaw prawnych do uczestniczenia przez pracowników we wzroście kapitału zakładowego, który miał miejsce już po komercjalizacji.
W nawiązaniu do powyższego Trybunał podkreśla, że skarga konstytucyjna służy ochronie praw lub wolności konstytucyjnych w takich przypadkach, gdy ich ograniczenie wynika bezpośrednio z ustawy bądź innego aktu normatywnego, nie zaś gdy stanowi dopiero – jak w niniejszej sprawie – rezultat wydania indywidulanego aktu stosowania prawa (zob. postanowienie TK z 2 lutego 2012 r., SK 14/09, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 17).
Ponadto – jak słusznie zwrócił uwagę Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – nawet gdyby powyższe okoliczności nie stały na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu skargi, to należałoby odmówić nadania jej dalszego biegu z uwagi na brak uprawdopodobnienia naruszenia praw i wolności konstytucyjnych skarżącego. Zakwestionowana wykładnia opiera się bowiem za założeniu, że skarżący nie ma prawa do wzięcia udziału w podziale zysku wypracowanego przez spółkę już po komercjalizacji. Skarżący nie wykazał jednak, że prawo takie mu przysługuje.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.