Pełny tekst orzeczenia

381/4/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 18 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 312/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński – przewodniczący
Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca
Adam Jamróz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 kwietnia 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Dystrybutora Produktów Naftowych CePeN Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 8 listopada 2011 r. Dystrybutor Produktów Naftowych CePeN Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 65 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, ze zm.; dalej: ustawa). Zdaniem skarżącej zakwestionowana regulacja jest niezgodna z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 64, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji.
W szczególności skarżąca podnosi, że w państwie prawa nie można tworzyć przepisu, który bez uzasadnionej przyczyny naruszałby swobodę prowadzenia działalności gospodarczej oraz zasadę bezpieczeństwa prawnego i którego wykładnia budziłaby wątpliwości sędziów sądów administracyjnych (art. 2, art. 20, art. 22 Konstytucji). Wykładnia prawa taka, jak ta, dokonana przez sądy administracyjne w sprawie skarżącej, prowadzi do faktycznej konfiskaty mienia, co w sposób oczywisty narusza zasadę równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji), zasadę ochrony własności (art. 21 Konstytucji) oraz zasadę proporcjonalności (art. 64 ust. 3 Konstytucji). Skarżąca podkreśla, że jak wynika z przeprowadzonych kontroli, nieprawidłowych jest ponad 50% oświadczeń sprzedawców oleju opałowego, co – w jej ocenie – świadczy o tym, iż przepisy, które do tego doprowadziły, stanowią pułapkę dla dystrybutorów oleju opałowego, a dodatkowo prowadzą do nieproporcjonalnego zróżnicowania pozycji dystrybutorów-sprzedawców i nabywców oleju opałowego.
Wskazane w zarządzeniu sędziego TK z 14 grudnia 2011 r. braki formalne skargi konstytucyjnej zostały uzupełnione przez pełnomocnika skarżącej (pismo z 25 stycznia 2012 r.).
Postanowieniem z 19 kwietnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania badanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał ustalił, że w sprawie skarżącej nie wydano ostatecznego orzeczenia, a zatem skarga została wniesiona przedwcześnie (nie wyczerpano drogi prawnej). Ponadto, Trybunał wskazał, że analizowana skarga jest w istocie skargą na stosowanie prawa (tj. skargą na dokonaną w sprawie skarżącej sądową interpretację przepisu).
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej wniósł w ustawowym terminie zażalenie. W złożonym środku odwoławczym skarżąca zarzuciła naruszenie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) przez uznanie, iż: po pierwsze, skarga została złożona przedwcześnie, co zmusza skarżącą do ponownego przejścia całej procedury sądowoadministracyjnej, choć rozumienie zaskarżonego przepisu zostało już – w ocenie skarżącej – ostatecznie rozstrzygnięte przez sądy; po drugie, że skargę można wnieść dopiero wtedy, gdy określony sposób rozumienia przepisu ustawy utrwalił się w sposób oczywisty w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Po trzecie – w ocenie skarżącej – za podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej przyjęto okoliczności wykraczające poza zakres zastosowania art. 36 ust. 2 i 3 ustawy o TK.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Zaskarżone postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Wniesione zażalenie w żadnej mierze nie podważyło bowiem zasadności argumentacji zaskarżonego postanowienia.
Odnosząc się do pierwszego z zarzutów zażalenia, tj. ustalenia przez Trybunał, że wydane w sprawie skarżącej orzeczenie nie jest ostateczne, w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, należy podkreślić, że poza przedstawieniem stanowiska skarżącej, zażalenie nie zawiera żadnych argumentów, które zakwestionowałyby stanowisko Trybunału w tym zakresie. Nie można bowiem uznać, że przytoczone na poparcie stanowiska skarżącej orzeczenie TK (tj. postanowienie z 21 maja 2002 r., Ts 91/01, OTK ZU nr 2/B/2002, poz. 134) podważa negatywną ocenę formalnej strony skargi konstytucyjnej, gdyż zostało ono wydane w poprzednim stanie prawnym, tj. przed wprowadzeniem ustaw reformujących sądownictwo administracyjne w Polsce i w tym zakresie stanowiących realizację przepisów Konstytucji, które weszły w życie 1 stycznia 2004 r. (przepisy dotyczące rewizji nadzwyczajnej od orzeczeń NSA obowiązywały do czasu wejścia w życie ustaw implementujących art. 176 ust. 1 Konstytucji w odniesieniu do postępowania przed sądami administracyjnymi; zgodnie z art. 236 ust. 2 Konstytucji ustawy te miały zostać uchwalone przed upływem 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji).
Trybunał podkreśla, że skarga konstytucyjna jest szczególnym, a zarazem subsydiarnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw, przysługującym na zasadach określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz w art. 47 ustawy o TK. Pomocniczy charakter skargi konstytucyjnej wyraża się między innymi w niedopuszczalności prowadzenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sytuacji, gdy w sprawie będącej podstawą skargi konstytucyjnej toczy się postępowanie sądowe. Jak długo trwa rozpatrywanie sprawy przez sądownictwo powszechne, administracyjne bądź – w pewnych przypadkach – przez Sąd Najwyższy, tak długo istnieje szansa na usunięcie stanu ewentualnego naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw podmiotów postępowania. Podejmowanie rozstrzygnięć przez Trybunał Konstytucyjny przed zakończeniem postępowania przez sąd oznaczałoby wkraczanie Trybunału Konstytucyjnego w kompetencje zastrzeżone przez Konstytucję dla sądownictwa (por. postanowienie TK z 22 stycznia 2010 r., Ts 290/09, niepubl.).
Przystępując do oceny drugiego zarzutu rozpatrywanego zażalenia, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że także w tym zakresie argumentacja skarżącej jest niewystarczająca. Skarżąca podnosi w zażaleniu, że orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w odniesieniu do zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej przepisu jest jednolite i utrwalone, a tylko w dwóch orzeczeniach przyjęto wykładnię zaskarżonego przepisu, z którą zgadza się skarżąca i która – jej zdaniem – jest zgodna z Konstytucją. Wobec powyższego TK uznaje, że praktyka ta nie jest jednak jednolita, co powoduje, że nie można powoływać się na zasadę, w myśl której powszechność, trwałość, jednolitość odczytywania przepisów w procesie ich stosowania pozwala przypisać im taką treść normatywną, jaką nadały im organy stosujące prawo. Brak tej jednolitości uniemożliwia uznanie, że źródłem naruszenia praw skarżącej są zaskarżone przepisy, a tylko w takim przypadku w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji dopuszczalna jest skarga konstytucyjna. Jak stwierdził bowiem Trybunał w wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 31 marca 2005 r. ocena samej niejednolitej praktyki stosowania zaskarżonych przepisów leży poza zakresem właściwości Trybunału Konstytucyjnego (por. SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). Z tego powodu skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna. Należy przy tym podkreślić, że – zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK – odstąpienie od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie wymaga wydania orzeczenia w takim samym składzie.
Z kolei brak uzasadnienia trzeciego zarzutu zażalenia dotyczącego przyjęcia za podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej okoliczności wykraczających poza zakres zastosowania art. 36 ust. 2 i 3 ustawy o TK uniemożliwia jego rozpatrzenie.

Wobec powyższego Trybunał w obecnym składzie uznaje, że w zażaleniu nie podważono przesłanek leżących u podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Z tego względu, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.