Pełny tekst orzeczenia

581/6/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 8 listopada 2013 r.

Sygn. akt Ts 128/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Leon Kieres – przewodniczący

Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca

Marek Kotlinowski,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 kwietnia 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej J.B.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej J.B. (dalej: skarżący), wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 25 maja 2012 r. (data nadania), zarzucono niezgodność art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Zdaniem skarżącego kwestionowany przepis narusza zasadę sprawiedliwości społecznej, prawo do sądu oraz prawo do zabezpieczenia społecznego, gdyż „stanowi w istocie rzeczy wygodne alibi dla sądów do zaniechania rzetelnego i wszechstronnego rozpatrzenia sprawy, jak w niniejszym przypadku”. Zdaniem skarżącego sądy meriti rozpatrujące jego odwołanie od decyzji organu rentowego, mimo przewidzianych przez procedurę cywilną instrumentów prawnych, powstrzymały się od ustalenia „rzeczywistej” podstawy wymiaru składek emerytalnych za lata 1980-1990 w oparciu o inne środki dowodowe.



2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2012 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 12 czerwca 2012 r.) wezwano skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: (1) wskazanie konstytucyjnych praw lub wolności wywodzonych przez skarżącego z art. 2 Konstytucji, które – jego zdaniem – zostały naruszone przez zaskarżony art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno-rentowej wraz z uzasadnieniem sposobu naruszenia tych praw lub wolności; (2) wskazanie konstytucyjnych praw lub wolności wywodzonych przez skarżącego z art. 45 ust. 1 Konstytucji, które – jego zdaniem – zostały naruszone przez zaskarżony art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno-rentowej wraz z uzasadnieniem sposobu naruszenia tych praw lub wolności; (3) wskazanie konstytucyjnych praw lub wolności wywodzonych przez skarżącego z art. 67 ust. 1 Konstytucji, które – jego zdaniem – zostały naruszone przez zaskarżony art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno-rentowej wraz z uzasadnieniem sposobu naruszenia tych praw lub wolności; (4) doręczenie trzech odpisów skargi konstytucyjnej; (5) doręczenie trzech kopii wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 11 stycznia 2012 r. (sygn. akt III AUa 1414/11) wraz z uzasadnieniem; (6) doręczenie odpisu oraz czterech kopii wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 26 lipca 2011 r. (sygn. akt VII U 85/11) wraz z uzasadnieniem; (7) doręczenie odpisu oraz czterech kopii decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Wałbrzychu z 16 października 2010 r., o której mowa na s. 1 uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 11 stycznia 2012 r. (sygn. akt III AUa 1414/11); (8) doręczenie odpisu oraz czterech kopii decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Wałbrzychu z 5 listopada 2010 r., o której mowa na s. 1 uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 11 stycznia 2012 r. (sygn. akt III AUa 1414/11).



3. W sporządzonym przez radcę prawnego piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 19 czerwca 2012 r. (data nadania), skarżący podniósł, że niezgodność art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno-rentowej z wywodzonym z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawem do sądu wynika z tego, że kwestionowany przepis „sprowadza do fikcji postępowanie dowodowe w zakresie ustalenia podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w zatrudnieniu w tym sensie, iż skoro na etapie postępowania przed ZUS nie można jej ustalić z powodu braku dokumentacji płacowej, to po co składać odwołanie od decyzji do sądu, skoro sąd powszechny »czuje się wolny od wysiłku intelektualnego« i w praktyce – jak w przypadku niniejszej sprawy – nie sięga do bezdowodowych środków w postaci domniemań w celu ustaleń istotnych faktów sprawy”. Odnośnie zaś do niezgodności zaskarżonej regulacji z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji skarżący wskazał, że „w praktyce powoduje [ona], iż sądy powszechne automatycznie przyjmują wynagrodzenie minimalne bez jakichkolwiek refleksji”.

Do pisma procesowego skarżący załączył kopie wskazanych w zarządzeniu sędziego Trybunału dokumentów.



4. Postanowieniem z 11 kwietnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Skarżący bowiem zarówno w skardze, jak i uzupełniającym ją piśmie procesowym, poprzestał na wskazaniu konstytucyjnych wzorców kontroli, postawieniu zarzutu niezgodności z nimi art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno-rentowej oraz na krytyce rozstrzygnięć sądów ubezpieczeń społecznych obu instancji, które – jego zdaniem – poprzestały na ustaleniach organu rentowego, dokonanych na podstawie kwestionowanego przepisu, w sprawie podstawy wymiaru składki emerytalnej skarżącego za lata 1980-1990, a przez to nie wyjaśniły spornej kwestii na podstawie innych środków prawnych przewidzianych przez procedurę cywilną.

Odpis postanowienia Trybunału został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 30 kwietnia 2013 r.



5. W sporządzonym przez radcę prawnego piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 7 maja 2013 r. (data nadania), skarżący złożył zażalenie na postanowienie z 11 kwietnia 2013 r., zarzucając Trybunałowi naruszenie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK „poprzez odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, podczas gdy skarga konstytucyjna nadawała się do nadania jej dalszego biegu i rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny”. W uzasadnieniu zażalenia skarżący ograniczył się do stwierdzenia, że wykonał zarządzenie sędziego Trybunału w sprawie usunięcia braków formalnych skargi, wskazał treści praw naruszonych przez zaskarżony przepis oraz przedstawił jurydyczną argumentację uprawdopodabniającą stawiane zarzuty.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy w wydanym zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a odniesienie się do treści zażalenia musi zostać poprzedzone uwagami natury ogólnej, dotyczącymi zasady skargowości obowiązującej w postępowaniu przed polskim sądem konstytucyjnym. Zgodnie z art. 66 ustawy o TK Trybunał orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej. Zasada ta wymaga, aby sam skarżący określił akt normatywny lub jego część, które są przedmiotem postępowania. Trybunał nie może z urzędu rozszerzyć tak wskazanego przedmiotu kontroli. Istotne jest przy tym, że niemożność działania Trybunału ex officio zachowuje aktualność we wszystkich stadiach postępowania przed tym organem. Stąd należy przyjąć, że podmiot występujący z zażaleniem na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu sam określa granice, w ramach których sprawa podlega rozpoznaniu.

Niezwykle istotną kwestią jest przy tym funkcja, jaką pełni ten środek odwoławczy. Jak wynika z treści art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK na postanowienie w sprawie nienadania skardze dalszego biegu skarżącemu przysługuje zażalenie do Trybunału w terminie siedmiu dni od daty doręczenia postanowienia. Przedmiotem zażalenia jest wydane w ramach wstępnej kontroli postanowienie dotyczące oceny strony formalnej skargi. Ze względu na to, że w przepisie tym stanowi się o postanowieniu w sprawie nienadania dalszego biegu skardze, należy uznać, że zażalenie powinno odnosić się jedynie do przedstawionych przez Trybunał Konstytucyjny argumentów przemawiających za negatywną oceną strony formalnej skargi. Sformułowanie jedynie ogólnikowych zarzutów pod adresem skarżonego postanowienia, niepopartych merytoryczną argumentacją, musi zostać każdorazowo ocenione jako niepodważenie zasadności argumentacji zawartej w zaskarżonym postanowieniu i skutkować będzie nieuwzględnieniem zażalenia.



3. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w analizowanym zażaleniu skarżący w ogóle nie odniósł się do podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazanych w postanowieniu z 11 kwietnia 2013 r. Samo postawienie przez skarżącego zarzutu naruszenia przez Trybunał art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK i poprzestanie na stwierdzeniu, że wykonał on zarządzenie sędziego Trybunału w sprawie usunięcia braków formalnych skargi, wskazał treści praw naruszonych przez zaskarżony przepis oraz przedstawił jurydyczną argumentację uprawdopodabniającą stawiane zarzuty, świadczy o niezrozumieniu przez skarżącego istoty zarówno skargi konstytucyjnej, jak i zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze. Skarżący – na co wyraźnie wskazuje treść uzasadnienia skargi konstytucyjnej i uzupełniającego ją pisma procesowego – domagał się bowiem nie tyle, by Trybunał zbadał zgodności z Konstytucją art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno-rentowej, ile ocenił zasadność zastosowania tego przepisu przez sądy ubezpieczeń społecznych obu instancji orzekające w jego sprawie przy ustaleniu wymiaru świadczenia emerytalnego w odniesieniu do okresu składkowego 1980-1990. Żądanie takie de iure nie mogło zostać uwzględnione przez Trybunał, gdyż wykracza ono poza przedmiot skargi konstytucyjnej, która w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji może dotyczyć jedynie kontroli konstytucyjności aktów normatywnych.



Z przedstawionych wyżej powodów – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – Trybunał Konstytucyjny postanowił nie uwzględnić zażalenia.