Pełny tekst orzeczenia

432/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 11 lipca 2013 r.

Sygn. akt Ts 307/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Mirosław Granat – przewodniczący

Stanisław Rymar – sprawozdawca

Stanisław Biernat,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 marca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego „Hetman” Sp. z o.o. w Bedlnie,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 grudnia 2012 r. (data nadania) Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe „Hetman” Sp. z o.o. w Bedlnie (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności § 23c rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 16, poz. 82, ze zm.; dalej: rozporządzenie) w związku z art. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 264, ze zm.; dalej: ustawa o utworzeniu ARiMR) z art. 2 i art. 92 Konstytucji w zakresie, w jakim za beneficjenta pomocy finansowej uznaje podmioty utylizacyjne.

Postanowieniem z 13 marca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu braków formalnych wniesionego środka. Trybunał stwierdził, że w skardze nie wskazano praw ani wolności konstytucyjnych naruszonych przez zakwestionowany § 23c rozporządzenia w związku z art. 3 ustawy o utworzeniu ARiMR. Ani art. 2, ani art. 92 Konstytucji, będące wzorcami kontroli w rozpoznawanej skardze, nie są bowiem samoistnymi źródłami praw ani wolności podmiotowych. Ponadto Trybunał zwrócił uwagę na to, że ze szczególnego charakteru skargi konstytucyjnej jako środka ochrony praw wynika obowiązek dochowania przez skarżącego należytej staranności w prowadzeniu swoich spraw na wcześniejszych etapach postępowania. Skarga konstytucyjna nie może bowiem służyć korygowaniu błędów popełnionych w postępowaniu, w związku z którym sformułowano skargę. W ocenie Trybunału w sprawie skarżącej rozstrzygnięcie sądów, naruszające jej prawa, było konsekwencją jej własnych zaniedbań, co przesądzało – na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał zauważył również, że przedmiotem swojej skargi skarżąca uczyniła przepisy, które utraciły moc obowiązującą, a poza tym – że nie przedstawiła w niej żadnej argumentacji, która uzasadniałaby – w myśl art. 39 ust. 3 ustawy o TK – konieczność przeprowadzenia kontroli uchylonych przepisów.

W dniu 25 marca 2013 r. (data nadania) skarżąca wniosła zażalenie na powyższe postanowienie Trybunału. Zaznaczyła w nim, że uczynienie wzorcami kontroli art. 2 i art. 92 Konstytucji „nie było bezpodstawne”. Przywołała przy tym orzeczenie Trybunału z 30 listopada 1988 r. w sprawie o sygn. K 1/88, „w którym Trybunał uznał zasadę zaufania obywatela do państwa za prawo obywatelskie”. Podkreśliła ponadto, że nieuwzględnienie przedstawionej w skardze interpretacji zakwestionowanej normy i schematu pomocy finansowej doprowadziło do zarzucenia jej nieprawidłowego wykonania umowy. W odniesieniu do przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu, którą było uczynienie przedmiotem tejże skargi przepisów uchylonych, skarżąca zauważyła, że „zaistniała sytuacja (…) daje pełną podstawę do merytorycznego rozpatrzenia [skargi] przez Trybunał Konstytucyjny, ponieważ naruszone zostało jedno z fundamentalnych praw obywatelskich nierozerwalnie związane z podstawami funkcjonowania demokratycznego państwa prawa, i dla jego prawidłowej ochrony, koniecznym wydaje się rozpatrzenie skargi [skarżącej] przez Trybunał”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw tej odmowy. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że analizowane zażalenie nie zawiera żadnych argumentów, które mogłyby podważyć przesłanki przedstawione w postanowieniu z 13 marca 2013 r., co przesądza o nieuwzględnieniu zażalenia. Aprobując w pełni postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał postanowił odnieść się do zarzutów sformułowanych w zażaleniu.

Zasadniczą przyczyną niedopuszczalności przekazania skargi do merytorycznej kontroli było to, że skarżąca nie wskazała konstytucyjnych praw ani wolności, które zostałyby naruszone przez zaskarżony § 23c rozporządzenia w związku z art. 3 ustawy o utworzeniu ARiMR. Wzorcami kontroli skarżąca uczyniła bowiem art. 2 oraz art. 92 Konstytucji, które nie określają praw podmiotowych ani wolności.

Trybunał zauważa przede wszystkim, że argumentacja przedstawiona w zażaleniu dotyczyła możliwości uczynienia art. 2 Konstytucji samodzielnym wzorcem kontroli.

Skarżąca słusznie podniosła, że art. 2 ustawy zasadniczej „pozwala na wywodzenie zasad konstytucyjnych działania organów władzy publicznej oraz podkreślenie wagi praw i wolności (…)”. Przyczyną odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było jednak to, że w skardze nie określono żadnych praw ani wolności konstytucyjnych, których wagę art. 2 i wywodzone z niego zasady mogłyby podkreślać. W swoim orzecznictwie Trybunał konsekwentnie podkreśla, że „art. 2 Konstytucji pełni nadal istotną funkcję uzupełniającą i niekiedy dookreślającą zawartość praw i wolności. Nie może jednak być traktowany jako swoiste decorum argumentacji konstytucyjnej, ogólny i zastępczy wzorzec, pochłaniający inne, wprost i jednoznacznie określone w normach konstytucyjnych gwarancje praw jednostki” (wyrok TK z 28 lipca 2004 r., P 2/04, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 72).

Ponadto Trybunał zwraca uwagę na to, że sformułowany w zażaleniu argument dotyczący uznania zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa za „prawo obywatelskie” nie jest trafny. W orzeczeniu w sprawie o sygn. K 1/88, na którym opiera się skarżąca, wbrew treści zażalenia, nie ma stwierdzenia dotyczącego uznania powyższej zasady za prawo podmiotowe, w orzeczeniu tym Trybunał zauważył natomiast, że „zasada zaufania obywatela do państwa (…) jest (…) zasadą prawnokonstytucyjną, która rodzi określone obowiązki w sferze działalności państwa” (orzeczenie TK z 30 listopada 1988 r., OTK w 1988 r., poz. 6). W świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału nie budzi wątpliwości, że zasada ta, wynikająca z zasady demokratycznego państwa prawnego, jest normą adresowaną do ustawodawcy; nie jest natomiast prawem podmiotowym, którego naruszenie mogłoby być podstawą do badania konstytucyjności ustawy lub innego aktu normatywnego w trybie skargi konstytucyjnej.

W zażaleniu skarżąca nie odniosła się do odmowy nadania dalszego biegu skardze w zakresie art. 92 Konstytucji, co oznacza, że nie kwestionuje postanowienia Trybunału w tym zakresie.

Ponadto Trybunał stwierdza, że zasadności postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu nie podważają również zawarte w zażaleniu twierdzenia dotyczące merytorycznej oceny zgodności z Konstytucją przepisów, które utraciły moc obowiązującą. W postanowieniu z 13 marca 2013 r. Trybunał słusznie zauważył, że – w kontekście zakresu zaskarżenia obowiązkiem skarżącej było przedstawienie argumentów uzasadniających konieczność orzekania przez Trybunał o wskazanych przepisach, które utraciły moc obowiązującą, a ich nieprzedstawienie przesądzało o niedopuszczalności przekazania skargi do merytorycznej kontroli. W zażaleniu skarżąca nie sformułowała żadnych zarzutów, które skutecznie kwestionowałyby zasadność oceny dokonanej przez Trybunał, stwierdziła jedynie, że – według niej – rozpatrzenie sprawy przez Trybunał jest konieczne. Takie odniesienie się do postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej biegu przesądza o nieuwzględnieniu zarzutów sformułowanych w tym zakresie.

Prawidłowości postanowienia z 13 marca 2013 r. nie podważają także twierdzenia dotyczące tego, że Trybunał błędnie ocenił pozycję skarżącej jako podmiotu utylizacyjnego w schemacie tzw. pomocy finansowej. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał dokładnie wskazał, w jakim zakresie skarżąca nie dołożyła należytej staranności w zabezpieczeniu swoich interesów w ramach postępowania, w związku z którym wniosła skargę konstytucyjną. Nieodniesienie się przez nią do powyższej przesłanki przesądza o konieczności nieuwzględnienia zażalenia również w tym zakresie.



Wziąwszy powyższe pod uwagę – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.