Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: KIO 461/11

WYROK
z dnia 18 marca 2011 r.

Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Andrzej Niwicki

Protokolant: Małgorzata Wilim
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 marca 2011 r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez wykonawcę Fabryka Taśm Transporterowych WOLBROM S.A., 32-340 Wolbrom,
ul. 1-go Maja 100, od czynności zamawiającego, którym jest Kompania Węglowa S.A., 40-
039 Katowice, ul. Powstańców 30,

orzeka:
1. Oddala odwołanie

2. Kosztami postępowania obciąża Fabrykę Taśm Transporterowych WOLBROM S.A.,
32-340 Wolbrom, ul. 1-go Maja 100,
i nakazuje:

1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości 15 000
zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) z kwoty wpisu
uiszczonego przez Fabrykę Taśm Transporterowych WOLBROM S.A., 32-
340 Wolbrom, ul. 1-go Maja 100

2) dokonać wpłaty kwoty 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych
zero groszy) przez Fabrykę Taśm Transporterowych WOLBROM S.A., 32-
340 Wolbrom, ul. 1-go Maja 100 na rzecz Kompanii Węglowej S.A., 40-039
Katowice, ul. Powstańców 30, stanowiącej uzasadnione koszty strony
poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.

Stosownie do art. 198 a ust. 1 i 198 b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Katowicach.

Przewodniczący:
………………………………

Sygn. akt: KIO 461/11
U z a s a d n i e n i e

Odwołujący - Fabryka Taśm Transporterowych WOLBROM S.A. dnia 7 marca 2011
r. wniósł odwołanie do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej dotyczące treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia w postępowaniu o udzielenie
zamówienia sektorowego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na
„Dostawę taśm przenośnikowych tkaninowo-gumowych do stosowania w
podziemnych wyrobiskach górniczych do Oddziałów KW SA w 2011 r.” przez
zamawiającego, którym jest Kompania Węglowa S.A. W Katowicach.
Zarzucił, że treść siwz narusza:
- zasadę zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców oraz
jednoznacznego i wyczerpującego opisania przedmiotu zamówienia (art. 7 oraz art.
29 ust. 1 i 2 ustawy) poprzez zastrzeżenie w pkt III.3 i III.4 oraz § 2 ust. 2 i 3
załącznika nr 5 do siwz „Istotne postanowienia, które zostaną wprowadzone do
umowy”) zapisu uprawniającego zmniejszenie zamówienia o 50% bez podawania
przyczyn i bez możliwości dochodzenia jakichkolwiek roszczeń z tego tytułu przez
wykonawcę,
- art. 14 i art. 139 ust. 1 ustawy w zw. z art. 483 § 1 kodeksu cywilnego poprzez
zastrzeżenie w § 9 ust. 1 załącznika nr 5 do siwz kary umownej na rzecz
zamawiającego za odstąpienie od umowy z przyczyn za które odpowiada
wykonawca, bez zastrzeżenia tożsamej kary na rzecz wykonawcy za odstąpienie od
umowy z przyczyn leżących po stronie zamawiającego,
- art. 7 oraz art. 14 i art. 139 ust. 1 ustawy w zw. z art. 481 kodeksu cywilnego
poprzez zastrzeżenie w § 3 ust. 13 załącznika nr 5 do siwz uzależniające
regulowanie odsetek za opóźnienie od odrębnych negocjacji.
Odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu modyfikacji siwz w zakresie:
- zapisu pkt III.3 i III.4 oraz § 2 ust. 2 i 3 załącznika nr 5 do siwz „Istotne
postanowienia, które zostaną wprowadzone do umowy” – poprzez należyte i
dokładne określenie przedmiotu zamówienia oraz poprzez określenie obiektywnych
okoliczności, które będą pozwalać na obniżenie zamówienia,
- zapisu § 3 ust. 13 załącznika nr 5 do siwz poprzez jego wykreślenie,
- zapisu § 9 ust. 1 załącznika nr 5 do siwz poprzez wykreślenie zapisu § 9 ust. 1 pkt 1
a) lub poprzez dodanie w § 9 ust. 1 pkt 2 zapisu lit c) o treści: „w wysokości 10%

wartości netto niezrealizowanej części umowy, gdy wykonawca odstąpi od umowy z
powodu okoliczności za które odpowiada zamawiający”.
Uzasadniając zarzuty odwołujący wskazał:
1/ Zamawiający przewidział, że minimalna, gwarantowana realizacja umowy wyniesie
nie mniej niż 50% wartości umowy i zastrzegł, że będzie uprawniony do zaniechania
złożenia zamówienia na część umowy powyżej gwarantowanej wartości bez
narażania się na odpowiedzialność i bez konieczności podawania przyczyn. Nie
przewidziano żadnych obiektywnych okoliczności mogących uzasadniać
zmniejszenie zakresu umowy, co uprzywilejowuje pozycję zamawiającego rodząc
możliwość utrudnienia uczciwej konkurencji.
Wykonawca nie posiada informacji o rzeczywistej wielkości zamówienia, co
uniemożliwia przygotowanie prawidłowej oferty. Zauważył, że przy większym
zamówieniu niższe są koszty jednostkowe, a kalkulacja ceny powinna być oparta na
rzeczywistej wielkości przewidzianej do realizacji. Wskazał na wzrastające ceny
surowców i potrzebę planowania rzeczywistych dostaw z odpowiednim
wyprzedzeniem. Wskazał także na potrzebę planowania mocy produkcyjnych
odnoszonych do rzeczywistych potrzeb i wynikające z tego skutki w zakresie
kosztów. Podkreślił, że dopuszczenie w opisie zamówienia do możliwych odstępstw
od oszacowanej wielkości aż o połowę nie spełnia przesłanki jednoznacznego i
wyczerpującego opisu przedmiotu zamówienia. Wskazał także na art. 67 ust. 1 pkt 6
ustawy umożliwiający udzielanie zamówień uzupełniających z wolnej ręki jako
rozwiązanie nie naruszające zasad postępowania.
Uzasadniając drugi zarzut odwołujący zauważył, że zamawiający nie przewidział
obowiązku zapłaty kary umownej na rzecz wykonawcy, gdy ten odstąpi od umowy z
przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Mając świadomość, że to zamawiający
jest gospodarzem postępowania, a zasada równości z art. 7 ustawy dotyczy równego
traktowania wykonawców, a nie stron umowy, odwołujący stwierdził, że
postanowienia umowy nie mogą być korzystne tylko dla zamawiającego i należy
dążyć do zachowania równowagi stron stosunku prawnego. Wskazał, że możliwość
odstąpienia od umowy z powodu zwłoki drugiej strony (art. 491 kc) dotyczyć będzie w
odniesieniu do zamawiającego zwłoki w zapłacie ceny, co w świetle zastrzeżenia
siwz o regulowaniu odsetek za opóźnienie po negocjacjach spowoduje, że
zamawiający nie będzie zainteresowany w dotrzymaniu terminów płatności, gdyż
wykonawca chcąc uzyskać kwoty z tytułu zwłoki w zapłacie, musiałby udowadniać

szkodę, podczas gdy zamawiający mógłby w razie zwłoki wykonawcy korzystać z
uproszczonej formuły dochodzenia kary umownej i to w wysokości do pełnej wartości
umowy, mimo że może wykorzystać tylko 50% jej wartości.
Uzasadniając kolejny zarzut odwołujący zakwestionował zastrzeżenie poddania
odrębnym negocjacjom kwestii regulowania odsetek za opóźnienie. Wskazując na
wyrok KIO sygn. akt KIO 1388/10, w który skład nie uznał tożsamego zastrzeżenia
za niezgodne z prawem, odwołujący nie podzielając tego stanowiska podniósł,
powołując piśmiennictwo i orzecznictwo sądów powszechnych, że realizacja
uprawnień do dochodzenia odsetek zależy od woli wierzyciela, unormowanie art. 481
kc jest ustawową bezwzględnie obowiązującą sankcją za sam fakt niespełnienia
świadczenia pieniężnego w terminie, wobec czego strony stosunku prawnego nie
mogą jej umownie wyłączyć z uwagi na ograniczenia w zakresie swobody
kontraktowania. Wskazując tę argumentację podnosi konieczność wykreślenia
przedmiotowego zapisu z siwz.
Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, że w prowadzonym
postępowaniu nie ma przesłanek zastosowania przepisu art. 67 ust. 1 pkt 6 ustawy
pzp ani prawa opcji. Stwierdził, że określenie zakresu zamówienia nastąpiło z
należytą starannością z uwzględnieniem dotychczasowego doświadczenia.
Przedłożył do akt sprawy zestawienie stanu realizacji umów na tożsamy przedmiot
zamówienia w latach 2008-2010, zauważając, że stopień realizacji tych umów
wynosił od 44,29% do 100%. Stwierdził, że wykonawcy mogą kalkulować cenę
ofertową, uwzględniając przy kalkulacji cenę jednostkową opartą na mniejszym
zakresie zamówienia, tj. wielkości gwarantowanej. Oświadczył, wskazując na
załączoną do dokumentacji uchwałę zarządu Kompanii Węglowej z 20 stycznia 2011
r. oraz uchwałę z 24 lutego 2011 r., że wartość szacunkową zamówienia podwyższył
z kwoty 8 356 960,00 zł do kwoty 10 957 677,00 zł, przewidując, że wykonawcy
zaoferują wyższe ceny ofertowe. Stwierdził, że ryzyko gospodarcze przy realizacji
umów z tak określonym ich zakresem w przedziale od 50% do 100% jest rozłożone
po równo dla obu stron.
Odnosząc się do drugiego zarzutu stwierdził, że żądanie zastrzeżenia kary umownej
jest niedopuszczalne, gdyż w istocie dotyczy kary za zwłokę w spełnieniu
świadczenia pieniężnego, dla którego ustawową sankcją są odsetki. Stwierdził, że
nie rezygnuje z prawa wykonawcy do żądania odsetek opartego na art. 481 kc, a

postanowienie § 3 pkt 13 wzoru umowy dotyczy negocjacji metody regulowania
odsetek, nie zaś ich wysokości.


Krajowa Izba Odwoławcza po rozpatrzeniu sprawy na rozprawie ustaliła i
zważyła, co następuje.

Na wstępie skład orzekający stwierdza, iż Odwołujący posiada interes we
wniesieniu odwołania na zapisy specyfikacji istotnych warunków zamówienia, które w
jego ocenie są dla niego niekorzystne, gdyż mogą utrudniać prawidłowe
przygotowanie oferty i tym samym uzyskanie zamówienia.
Co do zarzutów objętych odwołaniem skład orzekający Izby uznał je za
niezasadne.
W zakresie zarzutu naruszenia zasady zachowania uczciwej konkurencji i
równego traktowania wykonawców tj. art. 7 oraz art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, poprzez zastrzeżenie w pkt III.3 i
III.4 siwz oraz § 2 ust. 2 i 3 załącznika nr 5 do siwz „Istotne postanowienia, które
zostaną wprowadzone do umowy”) zapisu uprawniającego zmniejszenie zamówienia
o 50% bez podawania przyczyn i bez możliwości dochodzenia jakichkolwiek
roszczeń z tego tytułu przez wykonawcę możliwości zmiany zakresu świadczenia w
zależności od rzeczywistych potrzeb Zamawiającego, skład orzekający nie znalazł
uzasadnienia dla twierdzeń Odwołującego się.
Zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia określił przedmiot
zamówienia w sposób nie naruszający art. 29 ustawy, w tym co do zakresu
zamówienia. Opisując przedmiot zamówienia wskazał w pkt III.2 siwz, że
szczegółowy zakres zamówienia określono w załączniku nr 1 do siwz. Wielkość
dostaw określoną jako szacunkowa określił w tabeli 2. „Podział zamówienia na części
zamówienia”, gdzie wskazał ilość materiału o określonych parametrach dla sześciu
wymienionych zadań. Wykonawcy, w tym odwołujący, posiadają zatem informacje
niezbędne do sporządzenia oferty. Wskazane wielkości zostały potwierdzone w treści
formularza ofertowego przewidującego wskazanie cen jednostkowych oraz cen
ogółem w poszczególnych zadaniach. W ocenie składu orzekającego sposób
obliczenia ceny podany przez Zamawiającego, nie pozostawia wątpliwości, iż
Wykonawcy zobowiązani zostali do określenia ceny za całość przedmiotu

zamówienia z uwzględnieniem ryzyka wynikającego z faktu, że realizacja umowy
może nastąpić w niższym zakresie. Izba uznała, że okolicznością uprawniającą do
wskazania minimalnej gwarantowanej wielkości zamawianych dostaw w odniesieniu
do przedmiotu zamówienia jest doświadczenie z lat poprzednich wskazujące na
niemożność przewidzenia ścisłej wielkości dostaw materiałów eksploatacyjnych
stanowiących przedmiot zamówienia. Oznacza to, że wprowadzone w treści pkt III.3 i
4 siwz oraz przewidywanych postanowieniach umowy zastrzeżenie o prawie do
zaniechania złożenia zamówienia na towar o mniejszej wielkości od wskazanej jako
szacunkowa, nie może być oceniane jako naruszające uczciwą konkurencję i
uniemożliwiające sporządzenie oferty. Wszyscy wykonawcy mają bowiem jednakowe
warunki do przygotowania oferty. Należy zauważyć, że powoływana przez
Odwołującego zasada równości stron w stosunkach cywilnoprawnych doznaje w
przypadku zamówień publicznych ograniczenia wynikającego ze sformalizowanego
sposobu udzielania zamówień publicznych. Na gruncie ustawy z założenia
Zamawiający stoi na mocniejszej pozycji, gdyż dokonuje on samodzielnie określenia
warunków realizacji zamówienia, kierując się przy tym zasadą celowego i
racjonalnego wydatkowania środków. Zgodnie z charakterem zobowiązania
publicznego zamawiający jako gospodarz postępowania posiada znaczną swobodę
kształtowania umowy, która zbliżona jest do umów przystąpienia (adhezyjnych).
Wskazanie zakresu ilościowego jako szacunkowego i określenie minimalnej
gwarantowanej wielkości realizacji umowy nie wpływa na sposób przygotowania
oferty, którą należy skalkulować na podstawie załącznika nr 1 do SIWZ
określającego zakres ilościowy przedmiotu zamówienia. Usunięcie kwestionowanego
postanowienia zapisów siwz, mogłoby w konsekwencji na etapie realizacji umowy
doprowadzić do konieczności ponoszenia przez Zamawiającego kosztów w
wysokości wyższej od rzeczywistej wielkości świadczenia niepieniężnego
Wykonawcy.
Na tej podstawie skład orzekający stwierdził, iż nie zachodzi podstawa do
kwestionowania sposobu opisu przedmiotu zamówienia w sprawie.
W zakresie zarzutu naruszenia art. 14 i art. 139 ust. 1 ustawy w zw. z art. 483 § 1
kodeksu cywilnego poprzez zastrzeżenie w § 9 ust. 1 załącznika nr 5 do siwz kary
umownej na rzecz zamawiającego za odstąpienie od umowy z przyczyn za które
odpowiada wykonawca, bez zastrzeżenia tożsamej kary na rzecz wykonawcy za
odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, należy

zauważyć, że z charakteru umowy wzajemnej nie wynika obowiązek stosowania
tożsamych lub analogicznych rozwiązań w zakresie dodatkowych zastrzeżeń
umownych, jakimi są postanowienia o karach umownych, w tym z tytułu odstąpienia
od umowy z przyczyn leżących po stronie kontrahenta.
W niniejszej sprawie odwołujący nie przedstawił dowodów na potwierdzenie zarzutu
naruszenia przepisów Kodeksu cywilnego na skutek wprowadzenia do wzoru umowy
zapisu o karach umownych. W szczególności nie wykazał naruszenia art. 483 § 1
kodeksu dopuszczającego zastrzeżenie w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z
niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi
przez zapłatę określonej sumy. Nie powinno być wątpliwości, że katalog przesłanek
do zastosowania kar umownych jest na etapie ich ustalania, co do zasady katalogiem
otwartym, bez obowiązku stosowania kar w sposób symetryczny lub ekwiwalentny.
Jak słusznie przy tym przyznał odwołujący, kwestionowane postanowienia
dotyczące kar umownych (bądź ich nie zastrzeżenia) nie naruszają zasady równości
określonej w art. 7 ustawy pzp, jako dotyczącej równego traktowania wykonawców, a
nie stron umowy zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego.
Wskazanego wyżej przepisu ustawy pzp nie narusza również zastrzeżenie w
przewidywanych postanowieniach umowy (§ 3 pkt 15), iż w przypadku opóźnień w
płatnościach kwestia regulowania ewentualnych odsetek będzie przedmiotem
odrębnych negocjacji. Istotne dla rozstrzygnięcia w tym zakresie jest oświadczenie
zamawiającego złożone na rozprawie, że sformułowanie we wzorze umowy dotyczy
negocjacji w zakresie metody regulowania odsetek, nie zaś należnego prawa do
żądania odsetek, w tym ich wysokości wynikającej z przepisów prawa, w braku
uprzedniego jej określenia przez strony.
Należy przy tym zauważyć, że uprawnienie do żądania odsetek z powodu opóźnienia
ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, stosownie do treści art. 481 kc, przysługuje
chociażby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody. Przepis ten wskazuje również na
uprawnienie do żądania odsetek ustawowych, o ile stopa odsetek nie została z góry
oznaczona. Z powyższego wynika, że stanowisko odwołania o ewentualnej
konieczności prowadzenia postępowania dowodowego poprzedzającego roszczenie
o odsetki, nie znajduje potwierdzenia.

W świetle powyższego, wobec nie potwierdzenia naruszenia przepisów prawa
wskazanych w odwołaniu, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Prawo
zamówień publicznych oraz § 5 ust. 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia
15 marca 2010 r. w sprawie wysokości wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w
postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238), tj.
stosownie do wyniku postępowania.








Przewodniczący:
………………………………