Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2015 r. w Gdańsku

sprawy D. S.

z udziałem zainteresowanego S. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. Terenowa w G.

o wysokość renty rolniczej

na skutek apelacji D. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 marca 2014 r., sygn. akt IV U 2158/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1216/14

UZASADNIENIE

Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 20 listopada 2013 r., znak: (...)-2/15, na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), przeliczono D. S. okresową rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy od dnia 01 grudnia 2013 r. do dnia 30 kwietnia 2014 r. i przyznano jej rentę w wysokości 297,69 zł.

Do ustalenia wysokości renty rolniczej - części składkowej organ rentowy przyjął 28,59 % emerytury podstawowej, tj. kwotę 241,03 zł, w tym 6,25 lat opłacania składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Rolników w okresie od dnia 01 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. łącznie po 1 % emerytury podstawowej za każdy rok, 18,81 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu po dniu 31 grudnia 1990 r. po 1 % emerytury podstawowej za każdy rok, 2,35 lat podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu, który to okres przelicza się półtorakrotnie i wynosi 3,53 po 1 % emerytury podstawowej za każdy rok, wskaźnik wymiaru części składkowej w wymiarze 0,29. Organ rentowy przyjął do wysokości renty rolniczej – część uzupełniającą - kwotę 764, 66 zł, tj. 91,50 % emerytury podstawowej wynoszącej 831,15 zł. Wskaźnik wymiaru części uzupełniającej wyniósł 0,92. Łącznie renta z ubezpieczenia wyniosła 1.005,69 zł.

Renta po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy w kwocie 134,94 zł wyniosła po zaokrągleniu 870,75 zł. Z przysługującej wypłaty renty z ubezpieczenia została określona do potrącenia kwota 573,06 miesięcznie, w tym 560,00 zł na rzecz zaległych składek jednorazowo, z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła D. S. domagając się jej zmiany i obciążenia obowiązkiem spłaty powstałej zaległości konta jej męża S. S., gdyż – jak podniosła - zajmowana jest wyłącznie jej renta, a nie konto męża mimo informowania KRUS o sytuacji rodzinnej i materialnej. W uzasadnieniu ubezpieczona wskazała, że jest w trakcie sprawy rozwodowej ze S. S.. Opisała szczegółowo swoją sytuację rodzinna i materialną.

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2014 r. w sprawie IV U 2158/13 Sąd Okręgowy w Toruniu wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego S. S..

W piśmie procesowym z dnia 01 lutego 2014 r. S. S. podniósł, że argumentacja D. S. zawarta w odwołaniu jest nieprawdziwa. Jednocześnie potwierdził, że są w toku sprawy rozwodowej i opisał swoją sytuację rodzinną.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie IV U 2158/13 Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

D. S. (ur. (...)) uzyskała po raz pierwszy rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy okresową od dnia 16 stycznia 2010 r. do dnia 31 marca 2011 r. na mocy decyzji KRUS Oddział Regionalny w G.. Świadczenie to było następnie przedłużane decyzją z dnia 19 kwietnia 2011 r. do dnia 31 marca 2012 r., z dnia 11 maja 2012 roku do dnia 31 marca 2013 r., a ostatnio decyzją z dnia 16 maja 2013 r. do dnia 30 kwietnia 2014 r.

D. S. zawarła związek małżeński ze S. S. w dniu 06 kwietnia 1985 r. W chwili zawarcia małżeństwa S. S. był właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni ok. 9 ha, natomiast D. S. nie posiadała swojego gospodarstwa rolnego. W trakcie trwania związku małżeńskiego gospodarstwo rolne powiększyło się o spadek po rodzicach zainteresowanego. Łączna faktyczna wielkość gospodarstwa rolnego wynosiła 20,16 ha, natomiast wartość przeliczeniowa tegoż gospodarstwa wynosiła 19,12 ha.

S. S. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników jako właściciel gospodarstwa rolnego – rolnik od dnia 01 stycznia 1983 r., zaś D. S. jako małżonka rolnika.

W dniu 28 kwietnia 2011 r. S. S. sprzedał część nieruchomości rolnych, których był właścicielem, M. i P. G.. W tym samym roku ubezpieczona została współwłaścicielem gospodarstwa rolnego męża o powierzchni 5,92 ha w C., gmina Z.. Ubezpieczona prowadziła działalność rolniczą wspólnie z mężem jako rolnik, choć od dnia 16 stycznia 2010 r. była wyłączona z ubezpieczeń społecznych rolników z uwagi na fakt przyznania świadczenia rentowego.

Na koncie rozliczeniowym w KRUS S. i D. S. powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne S. S. za okres od dnia 01 maja 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. w wysokości 560,00 zł na dzień 14 listopada 2013 r. Stąd też organ rentowy skarżoną decyzją z dnia 20 listopada 2013 r. dokonał jednorazowego potrącenia tych należności z renty rolniczej przysługującej ubezpieczonej będącej współwłaścicielem gospodarstwa rolnego wspólnie z mężem.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu dowody z dokumentów, które były jasne, kompletne i nie budziły wątpliwości tego Sądu. Nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności i mocy dowodowej.

Walor wiarygodności Sąd I instancji przyznał również zeznaniom przesłuchanym w charakterze strony: ubezpieczonej D. S. i zainteresowanemu S. S.. Były one bowiem spójne, logiczne, zgodne i korespondowały z dowodami z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy.

Są ten zważył, że przedmiot sporu w sprawie sprowadzał się do oceny, czy organ rentowy miał prawo dokonać jednorazowego potrącenia na pokrycie należności z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników S. S. z renty rolniczej D. S..

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ze zm.) składki na ubezpieczenie za każdego ubezpieczonego opłaca rolnik. Jeżeli działalność rolnicza jest prowadzona na rachunek kilku osób, obowiązek opłacenia składki ciąży na nich solidarnie. Obowiązek opłacenia składki powstaje od dnia, w którym powstało ubezpieczenie, a ustaje od dnia, w którym ustało ubezpieczenie.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 08 kwietnia 1999 r. w sprawie III ZP 4/99, publik. OSNP 1999/17/555, Prok.i Pr.-wkł. 1999/10/34, OSNP-wkł. 1999/13/3, Biul.SN 1999/4/1, M.Prawn. 1999/6/7, LEX nr 3574 obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie rolników w terminie określonym treścią art. 3 lit. a ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dotyczy osób podlegających temu ubezpieczeniu zarówno na mocy ustawy, jak i na wniosek.

W myśl art. 50 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników kasa może potrącać z wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia zaległe składki na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych i członków ich rodzin lub na ubezpieczenie, wraz z odsetkami, a także składki na ubezpieczenie za bieżący kwartał; dotyczy to tylko składek za osobę pobierającą świadczenie, z wyjątkiem domownika, oraz składek, do których opłacenia zobowiązana jest ta osoba. Ponadto z emerytur i rent mogą być potrącane inne należności na zasadach określonych w odrębnych przepisach. O dokonywaniu potrącenia orzeka się w decyzji ustalającej prawo do świadczenia albo w odrębnej decyzji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy stwierdził, że skarżona decyzja jest zgodna z prawem. Zdaniem tego Sądu organ rentowy miał prawo dokonać potrącenia zadłużenie z tytułu zaległych składek na ubezpieczanie społeczne rolników S. S. ze świadczenia rentowego D. S., gdyż są oni współwłaścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 5,92 ha położonego w miejscowości C., gmina Z.. Ubezpieczona prowadziła wspólnie z zainteresowanym działalność rolniczą, stąd też odpowiedzialność za zaległości składkowe S. S. jest na mocy art. 4 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników solidarna – zainteresowanego i ubezpieczonej.

Oznacza to, że wierzyciel (KRUS) może żądać spełnienia świadczenia od wybranego przez niego dłużnika, w tym wypadku od D. S. i S. S..

W ocenie Sądu I instancji w tym kontekście bez znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy są okoliczności podnoszone przez strony, że w chwili wydania skarżonej decyzji i obciążenia ubezpieczonej spłatą za składki na ubezpieczenia społeczne zainteresowanego byli oni w trakcie procesu rozwodowego. Sąd ten uznał, że argumenty odnoszące się do relacji rodzinnych stron nie mają najmniejszego znaczenia na obciążenie osób prowadzących na wspólny rachunek działalność rolniczą.

Z tych względów, uznając odwołanie za bezzasadne w całości, w oparciu o art. 477 (14) § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła D. S. kwestionując przyjęcie, że ponosi ona solidarną z mężem odpowiedzialność za jego zaległości składkowe oraz domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i obciążenia S. S. spłatą tych zaległości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja D. S. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Sąd II instancji w pełni podziela poczynione w postępowaniu sądowym-pierwszoinstancyjnym w przedmiotowej sprawie ustalenia faktyczne i przyjmuje je za własne, a zatem nie zachodzi potrzeba ich powtarzania w tym uzasadnieniu (por. wyrok S.N. z dnia 11 czerwca 1999 r. w sprawie II CKN 391/98, publik. LEX nr 523662).

Spór w przedmiotowej sprawie koncentruje się na kwestii, czy ubezpieczona ponosi solidarną z mężem S. S. odpowiedzialność za opłacanie składek na jego ubezpieczenie społeczne, a w konsekwencji, czy dokonane zaskarżoną decyzją jednorazowe potrącenie tych należności z przysługującej jej renty rolniczej jest zasadne.

Z poczynionych w niniejszej sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych jednoznacznie wynika, że w okresie, za który organ rentowy dochodzi składek, tj. od dnia 01 maja 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. wnioskodawczyni prowadziła wraz z mężem działalność rolniczą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ze zm., nazywanej dalej ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników).

Podkreślenia wymaga, że okoliczność ta nie jest w niniejszej sprawie przedmiotem sporu i nie budzi wątpliwości.

Wprawdzie D. S. ma ustalone decyzją Prezesa KRUS z dnia 16 maja 2013 r. (k. 219-220 akt KRUS) prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy od dnia 01 kwietnia 2013 r. do dnia 30 kwietnia 2014 r., a zatem stosownie do treści art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu, zaś w myśl art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega na wniosek, lecz podzielić należy stanowisko zaprezentowane w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 08 kwietnia 1999 r. w sprawie III ZP 4/99, publik. LEX nr 35741, zgodnie z którym obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie rolników w terminie określonym treścią art. 3 lit. a ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dotyczy osób podlegających temu ubezpieczeniu zarówno na mocy ustawy jak i na wniosek.

Zasadnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że wobec prowadzenia działalności rolniczej na rachunek ubezpieczonej i jej męża, zgodnie z art. 4 ust. 1 zd. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie społeczne rolników ciąży na nich solidarnie.

Powyższe oznacza, że organ rentowy może żądać całości lub części należności składkowych od wszystkich ubezpieczonych łącznie lub od każdego z osobna, a zaspokojenie jego roszczenia przez któregokolwiek z nich zwalnia pozostałego.

W konsekwencji zasadnie Sąd I instancji przyjął, że w myśl art. 50 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, organ ten może potrącać ze świadczenia rentowego wypłacanego D. S. należności z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników jej męża S. S..

Trafnie Sąd ten uznał, że podnoszone przez ubezpieczoną argumenty dotyczące jej sytuacji rodzinnej i materialnej pozostają bez wpływu na ocenę kwestii dopuszczalności dokonania przez organ rentowy tego potrącenia. Okoliczności te mogą natomiast stanowić podstawę do złożenia przez nią wniosku na podstawie art. 41 lit. a ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników o odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek na ubezpieczenie, rozłożenie ich spłaty na raty lub umorzenie w całości lub w części.

Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wobec powyższego, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.