Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Jacek Liszka

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Houda

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania H. F.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...)w T. z dnia 17 września 2014 roku nr (...)

w sprawie H. F.

przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...)
w T.

o emeryturę rolniczą

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującej się H. F. emeryturę rolniczą począwszy od dnia 10 sierpnia 2014 roku;

2.  zasądza od Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) w T. na rzecz odwołującej się H. F. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  wniosek odwołującej się o przyznanie ustawowych odsetek za opóźnienie
w wypłacie świadczenia przekazuje do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) w T. celem rozpoznania.

Sygn. akt IV U 1410/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 stycznia 2015 roku

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...)w T. decyzją z dnia 17 września 2014 r., na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 z póź. zm.) odmówił H. F. przyznania emerytury rolniczej z uwagi na to, iż nie udowodniła ona wymaganego co najmniej 25 letniego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

H. F. odwołując się od powyższej decyzji domagała się jej zmiany i przyznania emerytury wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wypłacie świadczenia, przez uwzględnienie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie pobierania nauki w liceum w T.. Jak stwierdziła nie tylko w czasie wakacji, ale także w czasie zajęć w szkole pracowała stale, codziennie po powrocie do domu w tym gospodarstwie, na dowód czego wniosła o przesłuchanie wymienionych w odwołaniu świadków.

W odpowiedzi na odwołanie Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) w T. wniosła o jego oddalenie. Na uzasadnienie powyższego podniesiono powołując się przy tym na wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7.02.2013 r. (III AUa1059/12), iż fakt zamieszkiwania przez ubezpieczoną w odległości ok. 28 km od szkoły do której w spornym okresie uczęszczała uniemożliwia określenie tego stanu jako bliskie sąsiedztwo, a skoro tak to nie mogła ona codziennie w wystarczającym wymiarze pracować w tym gospodarstwie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

H. F. urodziła w dniu (...) r., zatem w dniu (...)r. ukończyła 60 lat i 5 miesięcy. W zaskarżonej decyzji organ rentowy uwzględnił odwołującej się okres pracy i ubezpieczenia w gospodarstwie rolnym w wymiarze 24 lat, to jest między innymi okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1.07.1970r. do 31.08.1970 r., od 1.07.1971 r. do 31.08.1971 r., od 1.07.1972 r. do 31.08.1972 r., od 1.07.1973 r. do 30.09.1976 r., od 1.07.1977 r. do 30.09.1977 r., od 1.07.1978 r. do 30.09.1978 r. oraz od 1.07.1979 r. do 30.09.1979 r.

Dowód: akta KRUS

Rodzice ubezpieczonej A. i A. P. prowadzili gospodarstwo rolne w miejscowości Z. o powierzchni 6,30 ha. W tym gospodarstwie uprawiano zboża, siano, rzepak, buraki i inne warzywa. Z inwentarza żywego było 4-5 krów, 4-5 sztuk trzody chlewnej, barany, drób, owce, nutrie, szynszyle, króliki. Na przedmiotowe gospodarstwo składała się również szklarnia w której uprawiano pomidory, ogórki i goździki. Część upraw była sprzedawana np. rzepak, goździki, pomidory, a reszta służyła na potrzeby gospodarstwa.

Dowód: - zeznania odwołującej się – k. 18-19,

- zeznania świadków K. W. i M. M. – k. 17-18,

Odwołująca w okresie od 1.09.1969 r. do kwietnia 1973 r. była uczennicą I Liceum Ogólnokształcącego w T.. Wówczas to przez dwa pierwsze lata nauki, czyli od 1.09.1969 r. do 30.06.1970 r. i od 1.09.1970 r. do 30.06.1971 r. stale i codziennie (nie tylko w okresie wakacji) pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców. Rodzice odwołującej się pracowali zawodowo – ojciec był weterynarzem, a matka farmaceutą. Mieli oni cztery córki, a ubezpieczona była drugą z kolei (G. ur. (...), E. ur. (...), L. ur. (...)); wszystkie pracowały w tym gospodarstwie, lecz starsze więcej od młodszych. Odwołująca dojeżdżała do szkoły (oddalonej ok. 28 km od jej miejsca zamieszkania) w ten sposób, że wychodziła z domu przed godziną 7 i albo jechała na rowerze do Z., albo pokonywała ten dystans pieszo, lub ojciec ją podwoził. Następnie z Z. jechała do T. autobusem. Do szkoły uczęszczała i dojeżdżała razem z siostrą. Zajęcia kończyła o godziny 14:15 i ok. 15:00 była w domu. W gospodarstwie rodziców wykonywała wszystkie konieczne prace, to jest plewiła, wyrzucała gnój ze stajni, karmiła zwierzęta, pracowała w szklarni przy pomidorach, przy goździkach, przy czyszczeniu rzepaku, a także przy żniwach, sianokosach - wówczas wszystko kosiło się ręcznie. Pracowała tak w wymiarze minimum 4 godziny dziennie przez pierwsze dwa lata nauki w szkole. Potem w 3 i 4 klasie liceum nie dojeżdżała codziennie do szkoły, lecz mieszkała na stancji.

Dowód: - zeznania odwołującej się – k. 18-19,

- zeznania świadków K. W. i M. M. – k. 17-18,

- dokumenty dołączone do odwołania – k. 4-9.

Powyższy stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w trakcie postępowania oraz zeznań odwołującej się i świadków.

W całości podzielił Sąd wnioski i tezy wypływające z dokumentów. Ich autentyczność oraz wiarygodność nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Brak więc było jakichkolwiek podstaw – także takich, które należałoby uwzględnić z urzędu – by dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Stąd stosownie do treści art. 244 § 1 kpc dokumenty urzędowe stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone, a dokumenty prywatne, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 kpc).

Wiarygodne w ocenie Sądu były także zeznania odwołującej się, jak i świadków. Korespondowały one z materiałem dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie. Depozycje te nie zawierały wewnętrznych sprzeczności, były logiczne i spójne. Razem wzięte dały pełny i jasny obraz badanej rzeczywistości.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 z póź. zm.) emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny określony w ust. 1a i 1b;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20 (ust. 1).

Wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 stycznia 1954 r. do dnia 31 marca 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 5 miesięcy (ust.1a pkt 6).

Z kolei po myśli art. 20 ust. 1 powyższej ustawy do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1)podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2)prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

3)od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów (ust. 2).

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (ust. 3).

Dla zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym do uzyskania świadczenia emerytalnego istotna jest okoliczność faktycznej, stałej pracy w tym gospodarstwie. Przepis art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników zawiera definicję domownika, za którego uważa się osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowych lub zamieszkuje na terenie gospodarstwa rolnego, albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Mając na uwadze powyższe przepisy należy stwierdzić, iż ubezpieczona osiągnęła w dniu 10.08.2014 r. wymagany dla niej wiek emerytalny wynoszący 60 lat i 5 miesięcy, a przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż także spełnia ona sporną przesłankę z art. 19 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 20 ust. 1 pkt 2 w postaci podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez okres co najmniej 25 lat. W zaskarżonej decyzji Prezesa KRUS uwzględniono ubezpieczonej 24 lata podlegania temu ubezpieczeniu, między innymi okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie wakacji szkolnych podczas uczęszczania do I Liceum Ogólnokształcącego w T. oraz okres od 1.07.1973 r. do 30.09.1976 r., kiedy to przed podjęciem studiów, a po ukończeniu nauki w tej szkole zamieszkiwała ona stale w gospodarstwie rodziców. Nie uwzględniono natomiast okresu jednoczesnego pobierania nauki w liceum i pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. KRUS powoływał się przy tym na wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7.02.2013 r. (III AUa1059/12), zgodnie z którym dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie wyłączona jest w przypadku osób uczących się w szkołach położonych w innej miejscowości niż gospodarstwo rolne, tym bardziej jeżeli jest to szkoła średnia, gdzie nauka odbywa się w systemie dziennym, a odległość położenia szkoły jest znaczna.

Pomimo tego, iż Sąd podziela stanowisko zaprezentowane w niniejszym wyroku, trzeba jednak podkreślić, iż stan faktyczny w niniejszej sprawie różni się od tego na kanwie którego zapadło przedmiotowe rozstrzygnięcie, bowiem tam odległość którą pokonywała ubezpieczona dojeżdżając do szkoły wynosiła 80 km, co w jedną stronę zajmowało 2,5 godziny. W omawianym stanie faktycznym natomiast odległość ta jest kilkakrotnie mniejsza, bo wynosiła ok. 28 km, zatem odwołująca była po szkole już w domu ok. 15:00. W gospodarstwie rodziców wykonywała ona wszystkie konieczne prace, to jest plewiła, wyrzucała gnój ze stajni, karmiła zwierzęta, pracowała w szklarni przy pomidorach, goździkach, a także przy żniwach, sianokosach. Pracowała tak w wymiarze minimum 4 godziny dziennie przez pierwsze dwa lata nauki w szkole. Potem w 3 i 4 klasie liceum nie dojeżdżała codziennie do szkoły, lecz mieszkała na stancji. Trzeba także zwrócić uwagę, iż przedmiotowe gospodarstwo było dość sporych rozmiarów, z bogatym inwentarzem żywym, a rodzice odwołującej pracowali także zawodowo. Biorąc pod uwagę ówczesne realia nie dziwi więc fakt, iż odwołująca codziennie wraz z rodzeństwem pracowała w owym gospodarstwie rodziców, tym bardziej, że wiekiem była druga w kolejności.

Okresy pracy domownika w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 r. uwzględnia się przy ustalaniu uprawnień emerytalno-rentowych, gdy była ona wykonywana w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy (co najmniej 4 godziny dziennie). Domownikiem rolnika może być natomiast osoba, dla której praca w gospodarstwie rolnym nie stanowi podstawowego zajęcia i stałego źródła utrzymania. Nie jest wymagane, by domownik poświęcał cały swój czas pracy na pracę w gospodarstwie rolnym osoby bliskiej, jak też nie musi czerpać środków utrzymania wyłącznie z tej pracy. O stałości pracy domownika w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 6 pkt 2 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników decyduje zachowanie gotowości do świadczenia jej na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego jego funkcjonowania (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13.03.2014 r., III AUa 739/13 i Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12.03.2014 r., III AUA 783/13).

Reasumując powyższe należy stwierdzić, iż podlega zaliczeniu jako okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, również okres kiedy odwołująca po ukończeniu 16 roku życia, to jest od 10.03.1970 r. do 30.06.1979 r. oraz od 1.09.1970 r. do 30.06.1971 r. uczęszczając do I i II klasy szkoły średniej w T. jednocześnie po powrocie do domu codziennie pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców. Tym samym spełniła ona warunek z art. 19 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 20 ust. 1 pkt 2 w postaci podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez okres co najmniej 25 lat.

Dlatego też Sąd zmienił zaskarżoną decyzję Prezesa KRUS i przyznał odwołującej się emeryturę rolniczą od dnia 10.08.2014 r., czyli od momentu uzyskania wieku emerytalnego, na mocy powołanych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i art. 477 ¹⁴§ 2 kpc. W punkcie II wyroku zasądzono od KRUS na rzecz odwołującej się kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na podstawie § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490). Natomiast w punkcie III przedmiotowego rozstrzygnięcia Sąd przekazał do KRUS Placówki Terenowej w T. wniosek odwołującej o przyznanie ustawowych odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia emerytalnego - jako nowe żądanie dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy - celem rozpoznania na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 kpc.