Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2001 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Jolanty Cykowskiej

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2001r.

sprawy z wniosku I. K., D. K., J. S. i T. K.

- o odszkodowanie

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 08 czerwca 2001r. sygn. akt II Ko 379/98

orzeka:

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie

II AKa 316/01

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 8 czerwca 2001 r. w sprawie sygn. II Ko 379/98 zasądził na podstawie art. 8 ust. 2a i 2b ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepod­ległego bytu Państwa Polskiego na rzecz wnioskodawców I. K., D. K., J. S.i T. K.kwoty po 3 250 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdy doznane przez zmarłego w dniu 26 lipca 1989 r . M. K., zaś w pozos­tałej części wniosek oddalił.

M. K.będący mężem I. K., a ojcem pozostałej trójki wnioskodawców w okresie od marca 1944 do lipca 1944 r. należał do oddziału partyzanckiego wchodzącego w skład (...)pod dowództwem gen. W.. W okresie na­tomiast od 8 lipca 1945 r. do pierwszych dni sierpnia 1946 r . jako podejrzany o to, że był członkiem nacjonalistycznej podziemnej orga­nizacji (...), mającej na celu powstanie zbrojne przeciwko władzy radzieckiej został aresztowany i wysłany do pracy w łagrach w miej­scowości I..

Zwolnienie M. K.z obozu pracy nastąpiło na mocy postanowienia o umorzeniu postępowania wobec niepotwierdzenia fak­tu jego przynależności do "bandy" jak określono to w sporządzonym wówczas dokumencie.

Zasądzając wyżej opisane odszkodowanie i zadośćuczynienie Sąd Okrę ­gowy uznał, iż działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Pol ­skiego była powodem aresztowania M. K.oraz wywiezienia go do obozu pracy.

Z wyrokiem Sądu I instancji nie zgodził się prokurator.

W złożonej apelacji zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść wnios­kodawców.

Wyrokowi zarzucił obrazę przepisów postępowania? mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 92 kpk, 167 kpk, 193 § 1 kpk, art. 366 § 1 kpk i art. 424 § 1 kpk przez wydanie orzeczenia pomimo niewyjaśnienia wszystkich istotnych faktycznych i prawnych okoliczności wskutek nie przeprowadzenia dowodu z zeznań ustalonych świadków, zaniechania dowodu z opinii biegłego historyka oraz błędne uzasad­nienie orzeczenia, polegające na poczynieniu dowolnych ustaleń nie opartych na przeprowadzonych dowodach, a także błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na niesłusznym uznaniu, że aresztowanie M. K.było związa­ne z okolicznościami opisanymi w art.1 i nast. ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. tymczasem zasadność tego twierdzenia w świet­le zgromadzonego materiału dowodowego jest co najmniej wątpliwa.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się być w pełni zasadną. Istotnie bowiem orzeczenie sądu I instancji jest wadliwe z jednej strony z uwagi na to, iż nie ma oparcia w zgromadzonych dotychczas dowo­dach, a z drugiej, iż jego motywy sugerują dokonanie przez sąd orzekający błędnej interpretacji treści przepisu art. 1 ustawy lu­towej.

Lakoniczność sporządzonego uzasadnienia i arbitralność niektórych z zamieszczonych tam twierdzeń poważnie utrudnia jednak dokona­nie kontroli odwoławczej.

W rozpoznawanej sprawie w sposób niekontrowersyjny ustalono dwa fakty, a to fakt 4-miesięcznej przynależności w roku 1944 M. K.do oddziałów AK na W.oraz fakt je­go rocznego pobytu w latach 1945/1946 w obozie pracy.

Sąd I instancji wywodząc, iż to natomiast działalność M. K.na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego była powodem jego aresztowania i przymusowej pracy w obozie, w żaden sposób nie wskazał w oparciu o jakie dowody wyprowadził powyższy wniosek. Nie wskazał też jakiego rodzaju i z jakiego okresu niepodległościowa działalność M. K.legła u podstaw stosowanych wobec niego w latach 1945/1946 represji. Dostrzec należy , iż zgromadzony dotychczas materiał dowodowy pozwala jedynie ewentualnie na postawienie wyłącznie luźnej hipotezy, założyć że przyczy­ną represji mogła być przynależność M. K.do oddzia­łów AK, niemniej niniejsza hipoteza nie ma żadnego potwierdze­nia i odniesienia do ustalonych niespornie faktów. Brak jest też jakichkolwiek danych pozwalających przyjąć, iż M. K.w okresie po wyzwoleniu spod okupacji niemiec­kiej, a przed aresztowaniem go prowadził działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i by działalność z tego okresu była źródłem stosowanych represji.

Założeniu takiemu przeczą wręcz takie fakty jak umorzenie w 1946 r. prowadzonego przeciwko niemu postępowania, niewskazane przez M. K. w sporządzanych przez niego w latach 1986/87 życiorysach i dokumentach informacji o ewentualnej działalności oraz nieposiadanie jakichkolwiek wiadomości na ten temat przez jego najbliższych.

W tej sytuacji zachodzi konieczność ponownego rozważenia przez sąd orzekający czy istotnie M. K.represjonowany był właśnie za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa, czy poza okresem 4 -miesięcznym w roku 1944 prowadził później jeszcze działalność niepodległościową, która mogła być przyczyną stosowa­nych represji, bądź też czy istnieją dowody pozwalające założyć i wykazać, iż powodem represji w stosunku do M. K.była jego przynależność do AK.

Podkreślić należy, iż ustawa z dnia 23.02.1991 r. w oparciu o którą wnioskodawcy domagają się odszkodowania daje podstawy przyznania takiego odszkodowania wyłącznie za represje związane z działalnością na rzecz niepodległości, nie zaś za sam fakt dozna­nia przez osobę zainteresowaną krzywd i cierpień.

Art.1 stanowi bowiem, iż czyn zarzucany musi być związany z dzia­łalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Powyższy zapis ustawy jednoznacznie wskazuje na konieczność ustale­nia związku między faktyczną działalnością a represjami, nie wys­tarcza natomiast ustalenie iż represje związane były z podejrze­niami o taką działalność przy jej rzeczywistym brakuj

W rozpoznawanej sprawie dotychczas wykazano jedynie to, iż M. K. represjonowany był z uwagi na fakt podejrzewania go przez ówczesne władze o prowadzenie niepodległościowej działalności. Taka natomiast sytuacja nie jest objęta dyspozycją art. 1 ustawy lutowej, która wyraźnie mówi o represjach wynikłych z prowadzonej działalności. Fakt, iż dotychczas zgromadzone dowody nie dały pod­staw do podjęcia merytorycznej decyzji w sprawie, a nadto uzasadnie­nie sądu I instancji nie wyjaśnia przyczyn wydanego orzeczenia, koniecznym było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wspomnieć jeszcze jedynie trzeba iż to na wnioskodawcach spoczywa ciężar dowodu, a zatem i staranie o ustalenie czy żyją świadkowie mogący potwierdzić ich twierdzenia, bądź też, czy istnieją jeszcze jakieś dokumenty przydatne dla wyjaś­nienia rozpoznawanej sprawy.

Mając na względzie powyższe, orzeczono jak w wyroku.