Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. del. Pawła Zuberta

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2014 roku sprawy

wnioskodawcy J. G.

w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Gostyniu
z dnia 18 maja 2006 roku, sygn. akt II K 85/05

na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 14 stycznia 2014 roku, sygn. akt V Ko 19/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje

Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Sygn. II AKa 119/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. akt V Ko 19/13, Sądu Okręgowego w Katowicach oddalił po raz wtóry wniosek J. G.o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie zastosowane postanowieniem Sądu Rejonowego w G.z dnia 18 maja 2006 r. ((...)) w okresie od dnia 17 lutego 2010 r. do dnia 31 marca 2010 r.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając mu obrazę przepisów postępowania mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia, tj.:

1)  art. 249 § 1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. poprzez jego błędne zastosowanie, bowiem Sąd uznał, iż w dacie wydawania decyzji o zastosowaniu tymczasowego aresztowania Sąd dysponował takim materiałem dowodowym, który wskazał na duże prawdopodobieństwo, iż wnioskodawca dopuścił się popełnienia przestępstwa, co stoi w oczywistej sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym;

2)  art. 552 § 1 i 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. z uwagi na jego niewłaściwe zastosowanie, poprzez niezasadne oddalenie wniosku o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie;

3)  art. 442 § 3 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 26 kwietnia 2013 r. (II AKa 95/13) wskazał Sądowi Okręgowemu wytyczne co do dalszego postępowania w sprawie (dokonanie samodzielnej analizy i oceny materiału dowodowego).

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie wniosku wnioskodawcy i tym samym zasądzenia kwoty wskazanej przez J. G. tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od 17 lutego 2010 r. do dnia 31 marca 2010 r., bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Trafny jest zarzut apelacji opisany w pkt 3, a dotyczący obrazy art. 442 § 3 k.p.k., która to mogła mieć wpływ na treść wyroku. Uznanie zasadności tego zarzutu prowadzić musi do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Co zaś się tyczy dwóch pierwszych zarzutów apelacji, to są one co najmniej przedwczesne, wobec stwierdzenia, że wyrok dotknięty jest obrazą art. 442 § 3 k.p.k.

Na wstępie podnieść należy, iż Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie w całości podziela zaprezentowaną przez Sąd Apelacyjnego w Katowicach w przedmiotowej sprawie argumentację zawartą w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 kwietnia 2013 r. (sygn. II AKo 95/13), a dotycząca tego, iż sam fakt prawomocnego uniewinnienia nie ma decydującego znaczenia dla przyjęcia „niewątpliwej niesłuszności” tymczasowego aresztowania w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k., gdy wyłączną przyczyną, dla której środek ten został zastosowany, było celowe zachowanie oskarżonego uniemożliwiające prowadzenie postępowania. Cytowane w powołanym uzasadnieniu orzeczenia Sądu Najwyższego nie tylko formułują powyższą zasadę, ale też jednoznacznie z nich wynika, że zasada ta uwarunkowana jest koniecznością stwierdzenia w pierwszej kolejności, że środek ten został wobec oskarżonego zastosowany w sposób zgodny z przepisami rozdziału 28 Kodeksu postępowania karnego.

Słusznie zatem wskazywał Sąd Apelacyjny na to, iż to Sąd I instancji orzekający w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie ma obowiązek przeprowadzić własną, samodzielną analizę mającą w szczególności na celu ustalenie, czy materiał dowodowy, którym dysponował sąd stosujący tymczasowe aresztowanie wskazywał na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu, a zatem, czy w sprawie zachodziła przesłanka ogólna stosowania tego środka zapobiegawczego, oraz zbadanie, czy w sprawie zachodziła przesłanka szczególna, w oparciu o którą środek ten został zastosowany.

Ponieważ Sąd I instancji rozpoznaje sprawę po raz pierwszy, aczkolwiek trafnie i przekonująco wykazał istnienie przesłanki szczególnej z art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., uchylił się od własnej oceny dowodów, które wskazywać miały na istnienie przesłanki ogólnej z art. 249 § 1 k.p.k. w chwili stosowania przez Sąd Rejonowy w G.aresztu tymczasowego, to z tego powodu Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. Wskazał Sąd Apelacyjny, że ponownie rozpoznając sprawę sąd orzekający w pierwszej kolejności przeprowadzi samodzielną analizę i ocenę materiału dowodowego, którym dysponował Sąd Rejonowy w G. stosując tymczasowe aresztowanie, mającą na celu ustalenie, czy materiał ten wskazywał na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez J. G.zarzucanego mu czynu, co w powiązaniu z ustaloną przesłanką szczególną oraz ustaleniami dotyczącymi kwestii jego stosowania przez okres czasu nie wykraczający poza ten, który był niezbędny dla zrealizowania niezbędnych czyności procesowych pozwoli na w pełni miarodajne ustalenie, czy środek ten został zastosowany zgodnie z przepisami rozdziału 28 Kodeksu postępowania karnego.

Lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku jako przedstawionego na piśmie toku rozumowania sądu prowadzi do wniosku, iż sąd ten wbrew wytycznym Sądu Apelacyjnego nie dokonał samodzielnej analizy i oceny materiału dowodowego, o którym była powyżej mowa.

Sąd I instancji stwierdzając istnienie przesłanki z art. 249 § 1 k.p.k. powołuje się w tym przedmiocie na pisemne uzasadnienie postanowienia Sądu Rejonowego w G., na postanowienie i jego uzasadnienie Sądu Okręgowego w P., który rozpoznawał zażalenie oskarżonego na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, a który odniósł się do dowodów, które w ocenie tegoż Sądu Okręgowego w Poznaniu wskazywały na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Dalej Sąd I instancji wywodzi, że wspomniana przesłanka z art. 249 § 1 k.p.k. była wielokrotnie badana o oceniana przez Sąd Rejonowy w G., który areszt zastosował, Sąd Okręgowy w P., który utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie, ponownie Sąd Rejonowy w G., który nie uwzględnił wniosku o umorzenie postępowania, wniosku o uchylenie aresztu oraz złożonego na to postanowienie zażalenia.

Jak z powyższego wynika, rola Sądu I instancji w ustaleniu istnienia przesłanki z art. 249 § 1 k.p.k. ograniczała się do powołania się na ocenę dokonaną przez Sąd Rejonowy w G.i Sąd Okręgowy w P. i skonstatowania, że „w ocenie niniejszego składu sądu jak i sądów badających te kwestie uprzednio zarzut aktu oskarżenia i sprawstwo przestępstwa przez J. G.został uprawdopodobniony w stopniu wskazanym w art. 249 § 1 k.p.k.

Skoro jedynym powodem uchylenia poprzedniego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania było to, iż Sąd I instancji nie dokonał samodzielnej analizy i oceny materiału dowodowego, którym dysponował Sąd Rejonowy w G. orzekający w przedmiocie aresztu tymczasowego, to w sytuacji gdy przy ponownym rozpoznaniu sytuacja się powtórzyła i sąd znowu tej analizy i oceny nie dokonał, należało zaskarżony wyrok uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania, bowiem doszło do obrazy art. 442 § 3 k.p.k., która to obraza mogła mieć wpływ na treść wyroku.

Przy ponownym rozpoznaniu sąd orzekający zapozna się z dowodami znajdującymi się w aktach sprawy Sądu Rejonowego w G. (...), którymi sąd ten dysponował w chwili wydania postanowienia o tymczasowym aresztowaniu J. G.. Dokona oceny tych dowodów i dopiero wówczas ustali, czy istniała przesłanka z art. 249 § 1 k.p.k.

Brak samodzielnych ustaleń w tym przedmiocie powoduje, że nawet trafne ustalenia co do istnienia przesłanki szczególnej stosowania aresztu nie pozwalają na odniesienie się do tego, czy stosowany wobec wnioskodawcy areszt tymczasowy był niewątpliwie niesłuszny, czy też nie.

Z powyższych względów orzeczono jak na wstępie.