Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Buras (spr.)

Sędziowie: SSO Barbara Dziewięcka

SSO Teresa Strojnowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Urszula Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015 r. w Kielcach

na rozprawie sprawy z powództwa Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 20 listopada 2014 r. sygn. I C 520/14

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie od dnia 15 lipca 2014 roku i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kielcach pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

II Ca 143 ) 15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2014r Sad Rejonowy w Kielcach oddalił powództwo Z. B. przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział K. o zapłatę kwoty 17913,34 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 stycznia 2009r do dnia zapłaty . Nadto wyrokiem tym orzeczono o kosztach procesu i o kosztach sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił , że powód Z. B. od dnia 1 stycznia 2001r do dnia 28 lutego 2002r był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej na pełen etat. Pracodawca opłacał wszystkie składki na ubezpieczenie społeczne . Jednocześnie powód prowadził własną działalność gospodarczą tj. kancelarię prawnicza . W okresie od dnia 1 stycznia 2001r do dnia 28 lutego 2002r powód z tytułu działalności gospodarczej nie opłacał żadnych składek ubezpieczenie społeczne i zdrowotne . Decyzją z dnia 22 marca 2010r pozwany wymierzył powodowi składki na ubezpieczenie zdrowotne własne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i ustalił podstawę wymiaru tych składek. Wyrokiem z dnia 5 października 2010r Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie powoda od tej decyzji pozwanego . Wyrok ten jest prawomocny . Decyzją z dnia 27 kwietnia 2011r pozwany stwierdził , że powód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnym, rentowym i wypadkowym w okresie od dnia 1 stycznia 2001r do dnia 28 lutego 2002r. W tym okresie powód podlegał bowiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę . Jednakże z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej powód podlegał obowiązkowej składce zdrowotnej . Podstawa wymiaru oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalone zostały decyzją z dnia 22 marca 2010r . Odwołanie powoda od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 5 października 2010r w sprawie VU 593 ) 10 . Pozwany w związku z nieopłaceniem przez powoda w okresie od 1 stycznia 2001r do 28 lutego 2002r składek zarówno na ubezpieczenie społeczne za zatrudnionych pracowników , jak i na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej dokonał zajęcia tych należności z przysługującego powodowi świadczenia emerytalno –rentowego. Na poczet nieuiszczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne pozwany wyegzekwował kwotę dochodzoną pozwem.

Sad Rejonowy podniósł , że decyzja pozwanego z dnia 22 marca 2010r. wymierzająca powodowi składki na ubezpieczenie zdrowotne własne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i ustalająca podstawę wymiaru tych składek jest ostateczna i prawomocna. Odwołanie bowiem powoda zostało oddalone wyrokiem Sadu Okręgowego w Kielcach z dnia 5 października 2010r w sprawie V 593 ) 10 . Tylko gdyby powód zdołał skutecznie podważyć zasadność obciążenia go składkami zdrowotnymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, można by mówić o bezzasadnej egzekucji , a w konsekwencji o obowiązku zwrotu dochodzonej pozwem kwoty. Zdaniem Sądu Rejonowego pozwany zasadnie obciążył powoda z tytułu składek z ubezpieczenia zdrowotnego za własną działalność gospodarczą w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 lutego 1997r o powszechnym ubezpieczeniu społecznym ( Dz. Z 1997r , Nr 28 , poz. 153 z późn zm. ) .

Apelację od tego wyroku wywiódł powód zaskarżając go w całości i zarzucając :

- naruszenie ustawy z dnia 6 lutego 1997r o powszechnym ubezpieczeniu społecznym poprzez błędną interpretację ,

- naruszenie art. 217 , art. 227 i 232 kpc polegające na pominięciu wyjaśnienia i ustalenia istotnej dla sprawy okoliczności , czyli nie przeprowadzenie prawidłowego postępowania dowodowego i nie rozważenie w sposób bezstronny i wszechstronny ( art. 233 & 1 kpc ) .

Skarżący podnosząc te zarzuty domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i zasądzenia dochodzonej kwoty .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu , a postępowanie w sprawie od dnia 15 lipca 2014rnależało znieść i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania , albowiem doszło do nieważności postępowania , którą sąd odwoławczy w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę ( art. 378 & 1 kpc ) .

W procesie cywilnym , co jest oczywiste , roszczenia mogą być dochodzone przez podmiot mający zdolność sądową przeciwko podmiotowi wyposażonemu w taki sam przymiot procesowy .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwowa jednostką organizacyjna i posiada osobowość prawną , a jego siedziba jest W. ( art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 13 pażdziernika 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz. U . Nr 137 , poz. 887 ze zm. ). W skład Zakładu wchodzą m.in. terenowe jednostki organizacyjne ( art., 67 ust. 2 ustawy ), którymi są oddziały i podlegające im inspektoraty . Odziały te , jako jednostki organizacyjne osoby prawnej , nie są wyposażone w zdolność sądową .

Oznacza to , że powodem w sprawie może być tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. , a nie jego oddział .

Jedynie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zdolność sądową i procesową mają , zgodnie z art. 460 & 1 kpc , organy rentowe przez które rozumie się , między innymi , jednostki organizacyjne Zakładu określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych , właściwe do wydawania decyzji w sprawach świadczeń ( art. 476 & 4 pkt 1 kpc ). Jednostkami tymi są terenowe jednostki organizacyjne Zakładu stanowiące jego oddziały ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 13 września 2011r , I UK 78 ) 11 ) .

Powód w pozwie , jako stronę pozwaną , oznaczył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. . Pozew skierował do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych . Po przekazaniu sprawy do Wydziału Cywilnego powód nie został wezwany do uzupełnienia braków w zakresie zdolności sądowej poprzez właściwe oznaczenie strony pozwanej w trybie przepisu art. 199 & 2 kpc .

Brak zdolności sądowej może być bowiem usunięty poprzez pozwanie osoby prawnej w miejsce jej jednostki organizacyjnej . Nie doprowadzi to przeto do zmiany tożsamości strony , gdyż skoro taka jednostka funkcjonuje w strukturach osoby prawnej , to jej byt jest pochodną istnienia tej osoby, a zatem nie dojdzie zmiany „strony „ , która miałaby walor przekształcenia podmiotowego , czyli takiego , które skutkowałoby wstąpieniem do sprawy podmiotu całkowicie niezależnego i odrębnego od podmiotu , który pierwotnie został wskazany jako strona ( por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1985r , I CZ 89 ) 84 ,OSNC 1986 ) 1-2 ) 16 , postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 czerwca 2006r , I Acz 134 ) 05 , OSA 2006 ) 10 ) 37 ) .

Jednocześnie wskazać należy , ze w zaskarżonym wyroku wadliwie oznaczono stronę pozwana jako Skarb Państwa . Przed reformą systemu ubezpieczeń społecznych tj . przed 1 stycznia 1999r obowiązywała ustawa z dna 25 stycznia 1986r o organizacji finansowaniu ubezpieczeń społecznych ( jedn. Tekst Dz. U . z 1989r Nr 25 , poz. 137 ze zm. ) i Zakład Ubezpieczeń Społecznych był państwową jednostką organizacyjną bez osobowości prawnej w rozumieniu art. 67 & 2 kpc i wówczas prawidłowe było oznaczanie tej strony jako Skarbu Państwa .

W tym okolicznościach zaskarżony wobec nieważności postępowania zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu , a postępowanie w sprawie należało znieść od dnia 15 lipca 2014r i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu na podstawie art. 386 & 2 kpc , a przy dalszym prowadzeniu postepowania Sąd ten wezwie powoda do uzupełnienia braków w zakresie zdolności sądowej pozwanego poprzez właściwe oznaczenie strony pozwanej w trybie art. 199 & 2 kpc , a to w celu przeprowadzenia ważnego procesu .