Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o naprawienie szkody

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt II C 216/14

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 23/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 21 października 2014r. Sąd Okręgowy w Katowicach nakazał pozwanej (...) SA w K. naprawienie szkód górniczych, powstałych na nieruchomości powoda K. K. położonej w C. przy ul. (...) w budynku mieszkalnym i w budynku użytkowym przez:

- przywrócenie budynku mieszkalnego do stanu poprzedniego poprzez jego rektyfikację z wymianą posadzki w piwnicy i przybudówce wraz z jej wypoziomowaniem, z wymianą opaski betonowej przy budynku i rozbiórkę podłóg drewnianych w pomieszczeniach mieszkalnych i wykonanie nowych poziomych, wypionowanie drzwi; rozebranie posadzki z płytek ceramicznych w łazience, a w razie konieczności również okładzin ceramicznych ścian w łazience i wykonanie nowych po rektyfikacji budynku; przemurowanie pęknięć ścian zewnętrznych w piwnicy i w przybudówce oraz wykonanie robót towarzyszących i porządkowych po remoncie;

- przywrócenie budynku gospodarczego do stanu poprzedniego przez rozebranie wszystkich posadzek betonowych i wykonanie nowych w poziomie wraz z izolacją poziomą i podłożem; wyregulowanie rynien i rur spustowych w celu uzyskania prawidłowego spadu dla wód deszczowych i wykonanie robót towarzyszących i porządkowych po remoncie.

Nadto nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 14.868,40 zł z tytułu kosztów sądowych i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.217zł z tytułu kosztów postępowania.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu, iż nieruchomość, stanowiąca współwłasność powoda w 2009r. została zalana przez powódź. Powód usunął skutki powodzi w 2010r. Na podstawie ugód z 18 lipca 2011r. pozwana naprawiła szkody górnicze, które ujawniły się zarówno w budynku mieszkalnym, jak i w budynku gospodarczym. Naprawa w budynku mieszkalnym wewnątrz polegała na: przemurowaniu większych pęknięć, przeżyłowaniu mniejszych pęknięć z zarzuceniem zapraw cementową, naprawie i uzupełnieniu tynków ścian, stropów, faset i kominów, a na zewnątrz na: przemurowaniu pęknięć ścian, przeżałowaniu z zarzuceniem zaprawą cementową mniejszych pęknięć, naprawie i uzupełnieniu tynków na podbudowie, ujednoliceniu elewacji przez nakropienie i na przemurowaniu kominów ponad dachem. Pozwana nie kwestionowała związku przyczynowego pomiędzy uszkodzeniami występującymi w budynkach znajdujących
się na nieruchomości powoda a prowadzoną przez nią eksploatacją górniczą. 25 września 2013r. powód wystąpił do pozwanej o dokonanie pomiaru pionowego budynku mieszkalnego oraz gospodarczego . W oparciu o pomiary dokonane w dniu 20 listopada 2013r. pozwana przedstawiła projekt ugody, w której potwierdziła, że w wyniku ruchu zakładu górniczego powstała szkoda w budynku mieszkalnym i gospodarczym powoda i zaproponowała zakres prac niezbędnych dla naprawienia szkody w budynku mieszkalnym i gospodarczym. Powód nie zaakceptował warunków ugody z uwagi na nieuwzględnienie przez pozwaną w zakresie prac szkody polegającej na wychyleniu budynku mieszkalnego z pionu. Pozwana stanęła na stanowisku rektyfikacja budynku mieszkalnego jest nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy ustalił, iż eksploatacja górnicza prowadzona przez pozwaną spowodowała znaczne wychylenie budynku mieszkalnego od pionu, a wypadkowa wychylenia bryły budynku wynosi 26 mm/m w kierunku południowo-zachodnim, przy czym aktualne zdepoziomowanie podłóg wynosi 7,7 mm/m. Nadto występują pęknięcia ścian zewnętrznych w piwnicy i przybudówce i spękana jest opaska betonowa przy budynku. Stan ogólny budynku, z pominięciem uszkodzeń powstałych w wyniku prowadzenia eksploatacji górniczej jest dobry. Wychylenie się bryły budynku o wielkości 26 mm/m, Sąd Okręgowy uznał za niedopuszczalne z uwagi na bezpieczeństwo użytkowania obiektu i stwierdził, iż jedynym sposobem przywrócenia stanu poprzedniego jest rektyfikacja budynku. Nadto niezbędnym jest usunięcie pozostałych uszkodzeń przez: rozebranie podłóg drewnianych w pomieszczeniach mieszkalnych i wykonanie nowych w poziomie, wypionowanie drzwi, rozebranie posadzki z płytek ceramicznych w łazience, a w razie konieczności również okładzin ceramicznych ścian w łazience i wykonanie nowych po rektyfikacji budynku, przemurowanie pęknięć ścian zewnętrznych w piwnicy i w przybudówce oraz wykonanie robót towarzyszących i porządkowych po remoncie. Koszt przywrócenia stanu poprzedniego oszacował na 251.44zł. Sąd Okręgowy ustalił także niezbędny zakres prac remontowych w budynku gospodarczym i ich koszt kształtujący się na poziomie 10.000zł.

Przywołując regulacje art. 144 ust. 1 i 2, art. 146 ust. 1 i art. 147 ust. 3 ustawy z 9 czerwca 2011 r. prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz. U. z 2014r., poz. 613 ), Sąd Okręgowy stwierdził, iż właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą. Stosownie do treści art. 146 ust.1 przywołanej ustawy , odpowiedzialność za szkodę ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda. Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na tym, kto jest odpowiedzialny za szkodę. Przywołana ustawa znajduje zastosowanie w sprawie w związku z tym, że szkody górnicze powstawały w nieruchomości powoda także po jej wejściu w życie. Sposób naprawy szkód (poza rektyfikacją budynku mieszkalnego) nie był kwestionowany. Wobec zgłoszenia przez stronę pozwaną zarzutów, które w istocie sprowadziły się do zakwestionowania skali wychylenia budynku mieszkalnego od pionu oraz zasadności przeprowadzenia rektyfikacji, Sąd Okręgowy w oparciu o opinię główną i opinię uzupełniającą biegłego z zakresu budownictwa i szkód górniczych M. S., podkreślił, że wartość wychylenia budynku wynikała zarówno z pomiarów pozwanej, jak i z kontrolnych pomiarów dokonanych przez biegłego. Wychylenie o wypadkowej 26 mm/m wskazuje na konieczność rektyfikacji budynku mieszkalnego. Aby uniknąć niejasności co do zakresu powinności (...), Sąd Okręgowy orzekł także o obowiązku pozwanego wykonania niezbędnych robót towarzyszących i porządkowych po przeprowadzeniu tej rektyfikacji. Kosztami sądowymi, od uiszczenia których powód był z mocy ustawy zwolniony, Sąd Okręgowy - na mocy art. 113 ust. 1 u.k.s.c. - obciążył pozwaną, a o kosztach procesu orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. i § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j.: Dz. U. z 2013r., poz. 490), zasądzając od pozwanej na rzecz powoda 7.217zł.

Apelację od wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo i nakazującej jej rektyfikację oraz remont budynku mieszkalnego, a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach sądowych i kosztach procesu. Domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w tej części przez oddalenie powództwa i stosowną zmianę orzeczenia o kosztach, a alternatywnie wnosiła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Nadto wnosiła o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Zarzuciła, iż Sąd Okręgowy naruszył prawo procesowe, a to: art. 217 k.p.c. w zw. z art. 285 i 286 k.p.c. przez przyjęcie opinii biegłego M. S. za wiarygodny dowód w sprawie i nie wyjaśnienie wszystkich zastrzeżeń do opinii biegłego podniesionych przez pozwaną; art. 233 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu wnioskowanego przez pozwaną z opinii innego biegłego, pomimo złożenia zastrzeżeń do protokołu w tym zakresie przez pozwaną w trybie art. 162 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. przez przyjęcie za prawdziwe twierdzenia biegłego M. S., w tym wszystkie jego argumenty, z pominięciem stanowiska pozwanej, w tym jej zastrzeżenia sformułowane w pismach procesowych, które nie zostały przez biegłego do końca wyjaśnione, w szczególności bez ustalenia, czy istnieje inny niż rektyfikacja, alternatywny sposób naprawienia szkody górniczej w budynku mieszkalnym powoda. W uzasadnieniu apelacji pozwana wywodziła, iż w ramach ostatniej naprawy zniwelowała pochylenie występujące wewnątrz budynku mieszkalnego oraz, że aktualnie występujące wychylenie nie jest odczuwalne dla użytkowników domu, jako że nie przekracza 10 mm/m. Podnosiła, iż w tej sytuacji rektyfikacja nie jest celowa, a nadto, iż jest to najdroższa metoda naprawienia szkód górniczych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Wywodził, iż zarzuty apelacji są bezpodstawne i nie zasługują na uwzględnienie, a rektyfikacja jego budynku jest niezbędna.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Odnosząc się do zarzutów apelacji, w pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż uzasadniając zaskarżone rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy nie naruszył art. 328 §2 k.p.c. Zarzut taki jest bowiem zasadny tylko wtedy, gdy treść uzasadnienia Sądu I instancji uniemożliwia Sądowi odwoławczemu dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca. Przeciwnie uzasadnienie pozwalało na pełną kontrolę instancyjną. Nie znajdywały racji także dalsze zarzuty apelacji, ponieważ ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie były prawidłowe i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Podejmując je Sąd Okręgowy nie naruszył w żadnej mierze przepisów procesowych, a to art. 217, 285, 286 i 233§1 k.p.c., ponieważ prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a oceniając jego wyniki nie przekroczył zasad swobodnej oceny dowodów, w tym nie naruszył zasad logiki i doświadczenia życiowego. Stąd też ustalenia te Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął za własne, podzielając też w pełni ich ocenę prawną.

W szczególności, wbrew wywodom zażalenia Sąd Okręgowy trafnie ocenił rzetelność i wiarygodność złożonej w sprawie opinii głównej i uzupełniającej biegłego z zakresu budownictwa i szkód górniczych M. S.. Fakt, że opinia jest niekorzystna dla pozwanej i niegodna z jej stanowiskiem nie dyskredytuje tej opinii. Biegły szczegółowo zinwentaryzował szkody w składnikach budowlanych, znajdujących się na nieruchomości powoda, określił ich rozmiar i pochodzenie, a następnie na podstawie doświadczenia zawodowego i posiadanych wiadomości specjalnych określił sposób i koszt ich naprawienia. W opinii uzupełniającej biegły wyczerpująco odniósł się do zastrzeżeń pozwanej, w tym wyjaśnił kwestię pomiarów wychylenia. Porównanie pomiarów dokonanych przez pozwaną przed procesem i pomiarów kontrolnych dokonanych przez biegłego w toku procesu wykazało, że wychylenie budynku mieszkalnego się utrzymuje oraz, że wypadkowa (średnia) wartość tego wychylenia wynosi 26 mm/m, przy czym maksymalne wychylenie południowej strony budynku przekracza 33 mm/m. Wychylenie to należy zaliczyć do wychyleń o dużej uciążliwości, kwalifikującej budynek powoda do rektyfikacji. Konkluzja ta wynika nie tylko z opinii biegłego, ale także z powszechnie stosowanych, znanych nie tylko Sądowi z urzędu, ale także pozwanej i pełnomocnikowi powoda zasad likwidacji szkód górniczych zaproponowanych przez Główny Instytut Górnictwa w K., zgodnie z którymi przy wychyleniu w przedziale od 15 do 20mm/m, określanym jako średnio uciążliwe naprawa możliwa jest poprzez rektyfikację, bądź wykonanie konkretnych prac naprawczych mających na celu zmniejszenie uciążliwości użytkowania budynku, przy czym preferuje się ten drugi sposób naprawy budynków. Natomiast wychylenie budynku przekraczające 20mm/m zaliczane jest do wychylenia o dużej uciążliwości i w jego przypadku zaleca się rektyfikację budynku. Potrzeby rektyfikacji budynku mieszkalnego powoda, wbrew stanowisku pozwanej nie niweluje okoliczność, że w czasie prac remontowych przeprowadzonych wewnątrz budynku, w ramach likwidacji szkód górniczych - w oparciu o ugodę z 2011r. - podłogi zostały wypoziomowane, co powoduje, że mimo tak znacznego wychylenia bryły budynku, występujące aktualnie wewnątrz budynku wychylenie nie przekracza 10 mm/m i nie jest uciążliwe. Pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami wewnątrz budynku powstały już różnice poziomów, ściany niektórych pomieszczeń przybrały kształt trapezów, zmniejszyły się odległości pomiędzy podłogą a parapetami okiennymi, zmniejszyły otwory drzwiowe, a ewentualne próby poziomowania sufitów spowodowałyby znaczne zmniejszenie powierzchni użytkowych. Dalsze poziomowanie podłóg powiększyłoby te deformacje, czyniąc korzystanie z budynku co najmniej uciążliwym. Z tej to też przyczyny biegły jednoznacznie wykluczył dopuszczalność alternatywnego, innego, niż rektyfikacja sposobu naprawienia szkody. Przede wszystkim jednakże nie mogła ujść uwagi Sądu, także wykluczająca inny niż rektyfikacja sposób naprawy szkód górniczych w budynku mieszkalnym powoda, trafnie akcentowana przez pełnomocnika powoda okoliczność, iż tak znaczne wychylenie bryły budynku powoduje osłabienie jego podstawowych elementów konstrukcyjnych i w pewnych przypadkach może nawet prowadzić do katastrofy budowlanej.

Z tych to też przyczyn, Sąd Apelacyjny uznał, iż zarzuty apelacji nie są w stanie wzruszyć trafności zaskarżonego wyroku. Konkluzje te legły u podstaw oddalenia apelacji - w oparciu o art. 385 k.p.c., jako bezzasadnej. O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny orzekł na zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda 5.400zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego powoda w postępowaniu apelacyjnym, nieprzekraczającego stawki minimalnej określonej w § 6 pkt. 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490 ze zm.).