Pełny tekst orzeczenia

530/6/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 28 listopada 2014 r.
Sygn. akt Ts 110/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Marek Zubik – przewodniczący


Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca


Andrzej Wróbel,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 grudnia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Miasta Gliwice i Rady Miejskiej w Gliwicach,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 15 kwietnia 2011 r. skarżący – Miasto Gliwice i Rada Miejska w Gliwicach zakwestionowali zgodność z Konstytucją art. 39 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zaskarżonym przepisom ustawy o TK skarżący zarzucili niezgodność z art. 77 ust. 1, art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 oraz art. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 14 grudnia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazał, że zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Trybunału poglądem gmina (jednostka samorządu terytorialnego) nie jest podmiotem legitymowanym do korzystania ze skargi konstytucyjnej jako środka ochrony wolności i praw. Funkcją skargi konstytucyjnej nie jest bowiem ochrona praw podmiotów publicznoprawnych, a taki właśnie charakter mają jednostki samorządu terytorialnego, będące podmiotami uczestniczącymi w sprawowaniu władzy publicznej. Trybunał podważył także wskazane przez skarżących konstytucyjne wzorce mające służyć weryfikacji zakwestionowanych przepisów ustawy o TK. Zdaniem Trybunału nie wykazują one merytorycznego związku z orzeczeniem, w oparciu o które wniesiona została skarga konstytucyjna (art. 77 ust. 1 Konstytucji), bądź też nie wyrażają praw podmiotowych skarżących, których ochrony można domagać się w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną (art. 188, art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji).
Z zażaleniem na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wystąpił pełnomocnik skarżących. Podniósł w nim na wstępie, że nie zgadza się z tezą o braku legitymacji skargowej gminy i jej organów. Skarżący podkreślili, że zastosowanie art. 79 ust. 1 Konstytucji nie powinno być ograniczane wyłącznie do praw i wolności wymienionych w rozdziale II Konstytucji. O legitymacji gminy świadczyć ma również treść art. 165 oraz art. 167 Konstytucji, które to przepisy – odnosząc się do gminy jako organu władzy publicznej – ustanawiają jednocześnie normy o charakterze ochronnym. Taka ochrona nie jest zaś przewidziana dla organów innych władz publicznych. Od strony formalnej sytuacja jednostki samorządu terytorialnego nie różni się od sytuacji człowieka i obywatela w zetknięciu z państwem (władzą). Przepisy Konstytucji zamieszczone poza rozdziałem II również wyrażają – zdaniem skarżących – wolności i prawa, chronione za pomocą skargi konstytucyjnej, w tym prawo do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie skarżących nie dostarczyło argumentów, które podważałyby prawidłowość i zasadność postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Zasadniczą przesłanką odmownego rozstrzygnięcia Trybunału było stwierdzenie, że skarżący nie mają legitymacji do wystąpienia z tego rodzaju środkiem ochrony praw i wolności. Ponadto Trybunał uznał, że przepisy Konstytucji wskazane jako wzorce kontroli art. 39 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 ustawy o TK nie dają podstaw do dekodowania konkretnych praw i wolności, podlegających ochronie za pomocą skargi konstytucyjnej.
Argumentacja zażalenia nie podważyła żadnej z przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
W odniesieniu do problemu braku legitymacji skargowej Gminy Gliwice oraz Rady Miejskiej w Gliwicach ponownie podkreślić trzeba, że stanowisko przedstawione w zaskarżonym postanowieniu w pełni koresponduje z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału w tym zakresie. Zgodnie z tym poglądem gmina, jako osoba prawna prawa publicznego, sprawująca władzę publiczną w zakresie powierzonych jej zadań publicznych, nie korzysta z zagwarantowanych osobie fizycznej – a w ograniczonym zakresie także innemu podmiotowi, w tym osobie prawnej prawa prywatnego – praw i wolności konstytucyjnych określonych w rozdziale II Konstytucji. Gmina jest osobą prawną prawa publicznego, której status prawny określają przed wszystkim przepisy rozdziału VII Konstytucji (zob. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60). Uzupełniając tę argumentację, należy podkreślić, że o braku legitymacji skargowej gminy (jej organu) nie przesądza wyłącznie umiejscowienie w systematyce Konstytucji przepisów, na których naruszenie powołują się skarżący w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej. Decydujące znaczenie ma bowiem publicznoprawny status skarżących, wykluczający dopuszczalność formułowania przez nich zarzutu naruszenia praw lub wolności adresowanych do podmiotów prywatnoprawnych. Wbrew twierdzeniom zażalenia, w odniesieniu do skarżących nie można mówić o utożsamieniu ich sytuacji prawnej ze statusem osób fizycznych korzystających ze skargi konstytucyjnej w przypadku naruszenia przysługujących im praw podmiotowych przez działania organów władzy publicznej. Nie zmienia takiej konstatacji odwołanie się do unormowań rozdziału VII Konstytucji, statuujących zasadę ochrony samodzielności gminy, jako organu władzy publicznej, w relacji do innych organów państwa.
W pełni podtrzymać należy również wyrażoną w zaskarżonym postanowieniu negatywną kwalifikację podstawy skargi konstytucyjnej wniesionej przez skarżących. W tym kontekście za błędny należy też uznać argument zażalenia utożsamiający kompetencję organów stanowiących samorządu terytorialnego do kierowania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji) z prawami lub wolnościami, chronionymi za pomocą skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 Konstytucji). Trybunał zasadnie przyjął również, że orzeczenie, z wydaniem którego skarżący połączyli swoje zarzuty, nie pozostawało w związku z treścią prawa statuowanego w art. 77 ust. 1 Konstytucji. Zauważyć przy tym należy, że argumentacja zażalenia nie podważała powyższej konstatacji Trybunału, wyrażonej w zaskarżonym postanowieniu.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zasadnie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.