Pełny tekst orzeczenia

201/3/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 24 czerwca 2014 r.
Sygn. akt Ts 245/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Teresa Liszcz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kopalni Piasku „Kotlarnia” S.A.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 1 października 2012 r. Kopalnia Piasku „Kotlarnia” S.A. (dalej: skarżąca, spółka) zakwestionowała zgodność art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84, ze zm.; dalej: ustawa podatkowa), w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji.
W ocenie skarżącej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy podatkowej, w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., narusza art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim: po pierwsze, „publiczny transport kolejowy” – obejmuje inny zakres czynności niż te związane z korzystaniem z infrastruktury kolejowej, zarządzaniem nią i jej utrzymaniem (zakres właściwy dla zarządców), wykonywane z zachowaniem rygorów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 99, poz. 591, ze zm.; dalej: ustawa o transporcie kolejowym), w sposób dostępny i przeznaczony dla wszystkich uprawnionych podmiotów (przewoźników); po drugie, „publiczny transport kolejowy” to w rozumieniu przepisów tej ustawy funkcja w procesie transportu kolejowego właściwa dla przewoźnika, a nie zarządcy infrastruktury; po trzecie, „wykorzystywanie na potrzeby” to wykorzystywanie oceniane z punktu widzenia innego podmiotu niż zarządca infrastruktury; po czwarte, „wykorzystywane wyłącznie na potrzeby publicznego transportu kolejowego” obejmuje inną płaszczyznę oceny przesłanki „wyłączności” niż właściwa dla działalności zarządcy infrastruktury; po piąte, zaistnienie przesłanki wykluczającej wyłączność wykorzystywania na potrzeby publicznego transportu kolejowego jest upatrywana w korzystaniu przez przewoźnika będącego właścicielem (użytkownikiem wieczystym) tejże infrastruktury, z przydzielonych tras na tych samych zasadach co pozostali przewoźnicy; po szóste, realizacja przez zarządcę obowiązku wynikającego z art. 29 ustawy o transporcie kolejowym przez udostępnienie przewoźnikowi infrastruktury rodzi negatywne skutki, polegające na wyłączeniu możliwości korzystania ze zwolnienia w podatku od nieruchomości, ponadto nakazuje badać, jaki rodzaj usługi świadczy przewoźnik (jaki towar przewozi, dla kogo i na jakich warunkach), co wywołuje zjawisko „niekorzystania na równi z innymi przewoźnikami” z przedmiotowych budowli kolejowych, oraz wykorzystywania tychże budowli kolejowych na własne potrzeby gospodarcze. Skarżąca podniosła również, że kwestionowane regulacje są niezgodne z ustawą zasadniczą w zakresie, w jakim „budynki nastawni i posterunków kolejowych nie są zaliczane do kategorii budowli kolejowej stanowiącej całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami służącymi do ruchu pojazdów kolejowych, organizacji i sterowania tym ruchem, umożliwiającą dokonywanie przewozów osób lub rzeczy w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy podatkowej”, a są zaliczane do kategorii budynków w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy podatkowej.
W postanowieniu z 30 września 2013 r. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał uznał, że rozpatrywana skarga jest niedopuszczalna, gdyż jest skargą na stosowanie prawa, jej przedmiotem uczyniono unormowanie wprowadzające zwolnienie podatkowe, a ponadto nie wszystkie wskazane w niej przepisy ustawy zasadniczej są adekwatnymi wzorcami kontroli w postępowaniu skargowym.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej wniósł w ustawowym terminie zażalenie. Zdaniem skarżącej Trybunał błędnie uznał, że rozpatrywana skarga jest skargą na stosowanie prawa. Skarżąca nie zgodziła się również z wyrażonym w zaskarżonym postanowieniu poglądem, zgodnie z którym unormowanie statuujące zwolnienie podatkowe zasadniczo nie może stanowić przedmiotu orzekania w postępowaniu skargowym. W zażaleniu podkreśliła, że istota skargi konstytucyjnej spółki sprowadza się do zakwestionowania treści zaskarżonego przepisu ustawy podatkowej, który umożliwia wykładnię tego przepisu w sposób różnorodny, rozbieżny i naruszający zasadę równości, pewności, stabilności oraz sprawiedliwości społecznej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Zdaniem Trybunału treść zażalenia nie tylko nie podważa trafności ustaleń przyjętych za podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w postanowieniu z 30 września 2013 r., ale dostarcza nowych argumentów potwierdzających prawidłowość tego orzeczenia.
Skarżąca podkreśla, że istota skargi konstytucyjnej spółki sprowadza się do zakwestionowania treści zaskarżonych przepisów ustawy podatkowej, która umożliwia ich wykładnię w sposób różnorodny, rozbieżny i naruszający zasadę równości, pewności, stabilności oraz sprawiedliwości społecznej. Tym samym przyznaje, że trzon zarzutów stanowiło zakwestionowanie rozbieżnej praktyki stosowania unormowania będącego przedmiotem skargi konstytucyjnej.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał konsekwentnie stoi na stanowisku, że możliwość dokonywania odmiennej interpretacji danego unormowania w procesie stosowania prawa sama w sobie nie może być uznana za niekonstytucyjną. Dopiero wykazanie, że w rozstrzygnięciach organów stosujących prawo istnieje utrwalona, jednolita i stała wykładnia danej regulacji, może prowadzić do orzekania przez Trybunał, czy ta interpretacja nie pozostaje w sprzeczności z Konstytucją. W takich przypadkach należy bowiem przyjąć, że normatywna treść przepisów podlegających kontroli Trybunału Konstytucyjnego została ukształtowana przez organy stosujące prawo (zob. postanowienie TK z 12 grudnia 2005 r., Ts 112/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 52).
Jednocześnie Trybunał uznaje, że „nieostrość czy niedookreśloność pojęć prawnych sprzyja uelastycznieniu porządku prawnego (...) nie każda więc, ale jedynie kwalifikowana – tj. niedająca się usunąć w drodze uznanych metod wykładni – nieostrość czy niejasność przepisu może stanowić podstawę stwierdzenia jego niekonstytucyjności” (zob. wydane w pełnym składzie postanowienie TK z 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29).
Skoro skarżąca przytoczyła w skardze zgodną z Konstytucją – w jej ocenie – interpretację zaskarżonej regulacji, to nie można przyjąć, że w analizowanej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem, który nie daje możliwości – przy użyciu ogólnie aprobowanych technik wykładni – ustalenia jego znaczenia. Z tego względu Trybunał w obecnym składzie uznał argumenty zażalenia w omawianym zakresie za nietrafne.

Odnosząc się do drugiego zarzutu zażalenia, dotyczącego możliwości orzekania w postępowaniu skargowym o przepisach statuujących zwolnienia (ulgi) podatkowe, Trybunał przypomina, że w myśl dotychczasowego orzecznictwa, z wyrażonej w art. 84 Konstytucji zasady powszechności opodatkowania wynika, że ani ulgi i zwolnienia podatkowe, ani ich ekspektatywy nie mogą być uznane za prawa nabyte (chronione m.in. na mocy art. 2 Konstytucji). Podatnikom nie przysługuje konstytucyjne „prawo do zwolnień podatkowych”. Nie jest możliwe objęcie określonych zwolnień podatkowych bezwarunkowo i niezmiennie ochroną konstytucyjną. Ochrona taka nie wynika również z postulatu sprawiedliwości społecznej, o którym mowa w art. 2 Konstytucji (por. wyrok z 27 lutego 2002 r., K 47/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 6).
Jednocześnie zasada zaufania obywatela do państwa wymaga, by zwolnienia, które ustawodawca zagwarantował podatnikom, określając z góry czas ich obowiązywania, były cofane z uwzględnieniem poszanowania tzw. interesów w toku (por. wyrok z 25 kwietnia 2001 r., K 13/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 81). W takiej sytuacji Trybunał uznaje dopuszczalność badania zgodności z ustawą zasadniczą unormowań statuujących przywileje podatkowe.
W analizowanej skardze konstytucyjnej skarżąca nie domagała się kontroli konstytucyjności zaskarżonej regulacji z tych względów, a jedynie wskazywała na naruszenie zasady równości i sprawiedliwości społecznej wynikające z możliwości dokonania rozbieżnej interpretacji zakwestionowanych przepisów. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie podziela przyjęty w zaskarżonym postanowieniu pogląd o niedopuszczalności poddania kontroli w postępowaniu skargowym przepisów wprowadzających zwolnienia podatkowe we wskazanym przez skarżącą zakresie.

Trybunał ustalił, że skarżąca nie podważyła trafności ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia. W konsekwencji, uznawszy postanowienie z 30 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze za w pełni uzasadnione, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.