II CK 351/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:10-09-2014
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CK 351/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 stycznia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa G. K.
przeciwko Zakładom Drobiarskim "K.(…)" Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w
K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 5 stycznia 2005 r.,
kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 3 lutego 2004 r., sygn. akt I ACa
(…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powód wniósł o zasądzenie od pozwanych Zakładów Drobiarskich 206364,15 zł z
odsetkami. Ostatecznie twierdził, że od byłych wspólników bliżej określonej spółki
cywilnej otrzymał cesję wierzytelności z tytułu nienależycie wykonanej przez pozwane
Zakłady umowy dostawy drobiu.
2
Wyrokiem z dnia 24 lipca 2003 r. Sąd Okręgowy w Ł. oddalił powództwo. U
podłoża tego rozstrzygnięcia legł pogląd, że z chwilą rozwiązania spółki cywilnej jej byli
wspólnicy tracą czynną legitymację procesową do dochodzenia wierzytelności
powstałych w trakcie istnienia spółki. Sąd Apelacyjny pogląd ten aprobował, toteż
wyrokiem z dnia 3 lutego 2004 r. oddalił apelację powoda.
W kasacji - opartej na obu podstawach z art. 3931
k.p.c. - powód zarzucił
naruszenie art. 860, 863, 875, 509 k.c. oraz art. 316 i 233 k.p.c., i wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację ma skarżący, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od oceny przytoczonego
poglądu, iż z chwilą rozwiązania spółki cywilnej jej byli wspólnicy tracą czynną
legitymację procesową do dochodzenia wierzytelności powstałych w trakcie istnienia
spółki.
Z tym poglądem niepodobna się zgodzić.
Spółka cywilna na gruncie kodeksu cywilnego nie ma osobowości prawnej.
Powoduje to określone konsekwencje w sferze majątkowej spółki. Ustawodawca
posługuje się pojęciem majątek wspólny wspólników (art. 863 § 1 k.c.), który ma
charakter współwłasności łącznej. W czasie trwania stosunku spółki do wierzytelności
wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników nie mogą znaleźć wprost
zastosowania przepisy kodeksu cywilnego normujące wielość wierzycieli. W
szczególności, jeżeli wierzytelność dotyczy świadczenia podzielnego, nie ulega
podziałowi na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest wierzycieli (art. 379 § 1 k.c.). Z
chwilą rozwiązania spółki następuje zmiana charakteru majątku. Współwłasność łączna
zmienia się we współwłasność w częściach ułamkowych. Konsekwencją tego jest,
zgodnie z art. 875 § 1 k.c., odpowiednie stosowanie przepisów o współwłasności w
częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów art. 875 § 2 i 3 k.c.
Wskazana w art. 875 § 2 i 3 k.c. okoliczność, od której uzależniony jest podział
majątku wspólnego dotyczy zapłaty długów spółki, co wymaga podkreślenia, nie zaś
ściągnięcia wierzytelności /odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy/, o jaką
chodzi w sprawie.
Unormowanie przyjęte w art. 875 § 2 i 3 k.c. nie może zatem stanowić przeszkody
w realizowaniu przez każdego z byłych wspólników - w okresie przed podziałem ich
wspólnego majątku - uprawnienia w dochodzeniu od dłużnika tego majątku
wierzytelności na swoją rzecz i w części odpowiadającej jego udziałowi. Wniosek ten
3
uzupełnić należy stwierdzeniem, że chodzi - jak w rozpoznanej sprawie - o wierzytelność
samodzielną, a świadczenie dłużnika ma charakter podzielny (art. 379 § 1 k.c.). W
rezultacie każdy z byłych wspólników mógł dokonać na rzecz powoda przelewu
wierzytelności /odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy/ w części
odpowiadającej jego udziałowi przypadającej od pozwanych Zakładów.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku /art. 39313
k.p.c./.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 stycznia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa G. K.
przeciwko Zakładom Drobiarskim "K.(…)" Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w
K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 5 stycznia 2005 r.,
kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 3 lutego 2004 r., sygn. akt I ACa
(…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powód wniósł o zasądzenie od pozwanych Zakładów Drobiarskich 206364,15 zł z
odsetkami. Ostatecznie twierdził, że od byłych wspólników bliżej określonej spółki
cywilnej otrzymał cesję wierzytelności z tytułu nienależycie wykonanej przez pozwane
Zakłady umowy dostawy drobiu.
2
Wyrokiem z dnia 24 lipca 2003 r. Sąd Okręgowy w Ł. oddalił powództwo. U
podłoża tego rozstrzygnięcia legł pogląd, że z chwilą rozwiązania spółki cywilnej jej byli
wspólnicy tracą czynną legitymację procesową do dochodzenia wierzytelności
powstałych w trakcie istnienia spółki. Sąd Apelacyjny pogląd ten aprobował, toteż
wyrokiem z dnia 3 lutego 2004 r. oddalił apelację powoda.
W kasacji - opartej na obu podstawach z art. 3931
k.p.c. - powód zarzucił
naruszenie art. 860, 863, 875, 509 k.c. oraz art. 316 i 233 k.p.c., i wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację ma skarżący, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od oceny przytoczonego
poglądu, iż z chwilą rozwiązania spółki cywilnej jej byli wspólnicy tracą czynną
legitymację procesową do dochodzenia wierzytelności powstałych w trakcie istnienia
spółki.
Z tym poglądem niepodobna się zgodzić.
Spółka cywilna na gruncie kodeksu cywilnego nie ma osobowości prawnej.
Powoduje to określone konsekwencje w sferze majątkowej spółki. Ustawodawca
posługuje się pojęciem majątek wspólny wspólników (art. 863 § 1 k.c.), który ma
charakter współwłasności łącznej. W czasie trwania stosunku spółki do wierzytelności
wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników nie mogą znaleźć wprost
zastosowania przepisy kodeksu cywilnego normujące wielość wierzycieli. W
szczególności, jeżeli wierzytelność dotyczy świadczenia podzielnego, nie ulega
podziałowi na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest wierzycieli (art. 379 § 1 k.c.). Z
chwilą rozwiązania spółki następuje zmiana charakteru majątku. Współwłasność łączna
zmienia się we współwłasność w częściach ułamkowych. Konsekwencją tego jest,
zgodnie z art. 875 § 1 k.c., odpowiednie stosowanie przepisów o współwłasności w
częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów art. 875 § 2 i 3 k.c.
Wskazana w art. 875 § 2 i 3 k.c. okoliczność, od której uzależniony jest podział
majątku wspólnego dotyczy zapłaty długów spółki, co wymaga podkreślenia, nie zaś
ściągnięcia wierzytelności /odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy/, o jaką
chodzi w sprawie.
Unormowanie przyjęte w art. 875 § 2 i 3 k.c. nie może zatem stanowić przeszkody
w realizowaniu przez każdego z byłych wspólników - w okresie przed podziałem ich
wspólnego majątku - uprawnienia w dochodzeniu od dłużnika tego majątku
wierzytelności na swoją rzecz i w części odpowiadającej jego udziałowi. Wniosek ten
3
uzupełnić należy stwierdzeniem, że chodzi - jak w rozpoznanej sprawie - o wierzytelność
samodzielną, a świadczenie dłużnika ma charakter podzielny (art. 379 § 1 k.c.). W
rezultacie każdy z byłych wspólników mógł dokonać na rzecz powoda przelewu
wierzytelności /odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy/ w części
odpowiadającej jego udziałowi przypadającej od pozwanych Zakładów.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku /art. 39313
k.p.c./.