Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 33/05
POSTANOWIENIE
Dnia 13 kwietnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Lech Walentynowicz
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa A. J., D. J. i M. J.
przeciwko J. S. i M. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 kwietnia 2005 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia 7 października
2004 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 7 października 2004 r. odrzucił, jako
spóźnioną, apelację powodów A. J. i M. J. wniesioną w dniu 3 sierpnia 2004 r. od
wyroku Sądu Rejonowego ogłoszonego w dniu 29 czerwca 2004 r., zaznaczając, że
wniosek z dnia 30 czerwca 2004 r. o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku
został złożony wyłącznie przez powódkę D. J.
W zażaleniu powodowie zarzucając naruszenie art. 73 § 2 k.p.c. przez jego
nieuwzględnienie przy ocenie skutków procesowych wniesionego przez powódkę
wniosku z dnia 30 czerwca 2004 r., żądali zmiany zaskarżonego postanowienia przez
„przyjęcie do rozpoznania apelacji powodów A. J. i M. J.” ewentualnie uchylenia
zaskarżonego postanowienia „i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu”.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie powodów oparte jest na założeniu, że powodów łączy
współuczestnictwo materialne jednolite, a zatem – jak twierdzą skarżący – złożony przez
powódkę w dniu 30 czerwca 2004 r. wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem
odniósł skutek także wobec powodów A. J. i M. J.
Ze współuczestnictwem jednolitym mamy do czynienia wtedy, gdy z istoty
stosunku spornego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok ma niepodzielnie dotyczyć
wszystkich współuczestników (art. 73 § 2 k.p.c.). Oznacza to, że wyrok wydany w
sprawie z ich udziałem musi zawierać jednolite rozstrzygnięcie w stosunku do
wszystkich współuczestników. W przypadku współuczestnictwa jednolitego, wyrażona w
art. 73 § 1 k.p.c. zasada samodzielności działania współuczestników nie działa w
stosunku do współuczestników jednolitych, bowiem konieczność jednolitego
rozstrzygnięcia musi ograniczać ich samodzielność. Dlatego też czynności procesowe
działających współuczestników skuteczne są wobec nie działających. Przykładowo -
udzielenie odpowiedzi na pozew, czy też stawiennictwo na rozprawie i udział w niej
jednego ze współuczestników jednolitych uniemożliwiać będzie wydanie wyroku
zaocznego w stosunku do współuczestników nie działających w sprawie a wniesienie
apelacji przez jednego ze współuczestników jednolitych spowoduje, że Sąd Apelacyjny
rozpozna sprawę w stosunku do wszystkich współuczestników. Gdyby więc powodów
łączyło współuczestnictwo jednolite, to apelacja wniesiona przez powódkę odniosłaby
skutek w stosunku do A. J. i M. J.
W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu jest roszczenie o zapłatę kwoty
15.600 zł tytułem zwrotu zadatku jaki powodowie wpłacili pozwanym, zawierając
przedwstępna umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego. Z żadnego przepisu prawa nie
wynika, że w takiej sprawie zachodzi konieczność jednolitego rozstrzygnięcia.
Rozważenia wymagała zatem kwestia, czy istota spornego stosunku prawnego
uzasadnia współuczestnictwo jednolite powodów. Konieczność jednolitego
rozstrzygnięcia wypływająca z istoty spornego stosunku prawnego powinna pociągać za
sobą konieczność współwystępowania podmiotów w sprawie, chyba że podmiotom tym
przyznana została samodzielność działania. Wynika z tego, że współuczestnictwo
jednolite, powstałe z istoty stosunku prawnego, obejmuje przypadki współuczestnictwa
koniecznego (art. 72 § 2 k.p.c.). Czynne współuczestnictwo konieczne występuje
niezmiernie rzadko, z reguły gdy przedmiotem żądania jest świadczenie niepodzielne.
Przyjmuje się, że nie zachodzi ono, gdy przy silnej więzi wewnętrznej między
3
podmiotami skumulowanych podmiotowo stosunków prawnych istnieje przepis dający
poszczególnym podmiotom prawo samodzielnego działania. Nie zachodzi więc
współuczestnictwo konieczne po stronie powodowej, gdy powództwo wytoczone przez
jednego z nich zmierza do zachowania wspólnego prawa współwłaścicieli (por.
orzeczenia SN z dnia 20.X.1975 r., III CRN 288/75, OSNCP 1976, nr 10, poz. 211, z
dnia 30.III.1962 r., 3 CR 237/62, OSNCP 1963, nr 2, poz. 48).
Nie budzi wątpliwości, że z roszczeniem będącym przedmiotem sporu każdy z
powodów może wystąpić osobno, dla zachowania bowiem legitymacji procesowej
czynnej w sprawie przeciwko pozwanemu o zwrot zadatku nie ma konieczności
łącznego występowania osób, które przekazały zadatek. Inaczej ocenić należałoby tę
kwestię, gdyby powodowie wystąpili z powództwem o zobowiązanie pozwanych do
zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży, w takiej sytuacji zarówno po stronie
powodowej, jak i pozwanej musieliby wystąpić wszyscy kontrahenci takiej umowy, a
rozstrzygnięcie sprawy powinno dotyczyć niepodzielnie wszystkich współuczestników.
Skoro powodów nie łączy współuczestnictwo jednolite czynność procesowa
powódki w postaci złożonego wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku
– wbrew twierdzeniu skarżących – nie mogła odnieść skutku wobec pozwanych.
Apelacja powodów wniesiona z uchybieniem wymagań określonych w art. 369 k.p.c.
podlegała więc odrzuceniu (art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c.).
Z przytoczonych względów należało orzec jak w sentencji (art. 3941
§ 3 i art.
39814
k.p.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U. Nr
13, poz. 98).