Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CK 741/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 maja 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Maria Grzelka
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z powództwa "M.(…)" Spółki z o.o. w K.
przeciwko Przedsiębiorstwu Handlowo-Usługowemu "T.(…)” Spółce jawnej w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 25 maja 2005 r., kasacji strony
powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30 czerwca 2004 r., sygn. akt I ACa
(…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 30 czerwca 2004 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w K. w ten sposób, że uchylił nakaz zapłaty wydany przez ten Sąd w dniu
4 kwietnia 2003 r. i oddalił powództwo.
Według dokonanych ustaleń treść weksla sporządzonego na urzędowym
blankiecie w zakresie dotyczącym daty jego wystawienia zawiera po wydrukowanym
2
wyrazie „dnia” odręcznie napisaną datę „19 września 2002” oraz tekst drukowany
„19…r.”. W ocenie Sądu Apelacyjnego weksel jest nieważny, skoro „został wystawiony
w dniu 19 września 200219 r.”, a zatem w dacie późniejszej, niż data jego wykupienia,
jaką jest 19 grudnia 2002 r.
Kasacja strony powodowej oparta została na podstawie naruszenia prawa
materialnego – art.65 k.c. w zw. z art. 101 i 102 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. –
Prawo wekslowe, Dz. U. Nr 37 poz. 282 („pr.weksl.”) przez błędną wykładnię tekstu
weksla, prowadzącą do zachwiania obrotu wekslowego w przypadkach zastosowania na
przełomie XX i XXI wieku blankietów, zawierających w tekście drukowanym liczbę „19”.
Skarżąca Spółka wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istota zagadnienia występującego w sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia
kwestii, czy wykładnia oświadczenia woli zawartego w treści weksla jest prawnie
dopuszczalna. Zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem pisemnym a przesłanką
jego powstania jest sformalizowane oświadczenie woli. Ze względu na formalny
charakter zobowiązania wekslowego jego treść musi być wyczerpująco wyrażona w
dokumencie, jakim jest weksel. Formalny charakter zobowiązania wekslowego
wprawdzie nie pozwala na badanie na podstawie art. 65 § 2 k.c. rzeczywistej woli stron
kreujących zobowiązanie wekslowe, jednak nie wyłącza wykładni tekstu weksla. Dla
ustalenia treści zobowiązania wekslowego miarodajna jest zatem nie tyle wola strony,
lecz tekst weksla. Stanowisko takie wyrażone zostało już w orzecznictwie
przedwojennym na tle przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14
listopada 1924 r. o prawie wekslowym (Dz. U. R. P. Nr 100, poz. 926) i zachowało walor
dokonanej w nim wykładni, zważywszy na brak istotnych różnic między przepisami
prawa wekslowego z 1924 r. z przepisami aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 28
kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282). Dopuszczalność wykładni
niejasnych sformułowań dokumentu wekslowego Sąd Najwyższy przyjmował między
innymi w orzeczeniach z dnia 14 czerwca 1927 r. III Rw. 2324/26, PPA 1927, poz. 316;
z dnia 15 września 1932 r. III 1 Rw. 1278/32, Zb. Urz. 1932, poz. 152; z dnia
10 listopada 1932 r. C. 124/32, PPH 1933, poz. 1112; z dnia 3 listopada 1933 r. - 19
stycznia 1934 r. C III 45/33, Zb. Urz. 1934, poz. 359; z dnia 13 stycznia 1933 r. III. 2. C.
231/32, Zb. Urz. 1933, poz. 25; z dnia 28 czerwca 1935 r. C. III. 231/34, PPH 1936, poz.
1465; z dnia 28 czerwca 1935 r. C. II 559/35, PPH 1935, poz. 1443). Kontynuacją tego
3
jednolitego stanowiska prezentowanego także w doktrynie była uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1993 r. III CZP 7/93, OSNCP 1993, nr 11, poz.199,
stwierdzająca, że wykładnia tekstu weksla nie jest wyłączona, w szczególności co do
oczywistych błędów w pisowni, łączeniu lub odmianie poszczególnych wyrazów
zawartych w treści weksla, a także uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz.168, według której
treść zobowiązania wekslowego ustala się na podstawie tekstu weksla. Nie może budzić
wątpliwości, że wykładnia tekstu weksla może prowadzić do uściślenia znaczenia
poszczególnych zwrotów, usunięcia oczywistych omyłek i błędów gramatycznych lub
innych błędów językowych dotyczących prawideł pisowni poszczególnych znaków
graficznych, odmiany wyrazów, ich tworzenia i łączenia, itp. Kierując się tą regułą Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 1998 r., CKN 431/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz.
130, przyjął - uwzględniwszy cały tekst weksla, w którym nie wymieniono osoby trasata
– że wydrukowane słowo „zapłac…” miało brzmieć „zapłacimy”, w konsekwencji uznał,
że weksel ma charakter weksla własnego, zawierającego bezwarunkowe przyrzeczenie
wystawcy zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Do tych trafnych uwag dodać należy -
pamiętając o przyczynach uznania przez Sąd Apelacyjny weksla za nieważny – że o
wykładni treści weksla decyduje także logiczne pojmowanie całości jego tekstu i
wizerunku. W przypadku weksla, którego treść interpretowana jest w pierwszych latach
XXI wieku, naniesioną na nim pismem ręcznym liczbę „2002” nie należy – ustalając rok
wystawienia weksla - wiązać z wydrukowaną na formularzu weksla liczbą „19”,
oznaczającą pierwsze dwie cyfry roku przypadającego w wieku XX. Interpretacja treści
weksla nie uwzględniająca tej oczywistości doprowadza do nielogicznego i
absurdalnego wniosku, że „weksel został wystawiony w dniu 19 września 200219 r.”, a
zatem prawie dwieście tysięcy lat później, niż data jego wykupienia oraz data, w której
sąd dokonał wykładni treści weksla. Logika oraz sens tekstu weksla uzasadniają tezę,
że wydrukowaną na urzędowych blankietach wekslowych liczbę „19”, oznaczającą
pierwsze dwie cyfry roku przypadającego w wieku XX, należy potraktować – dokonując
wykładni treści weksla w zakresie daty jego wystawienia, pochodzącej z XXI wieku i
wpisanej pismem ręcznym – jako nie istniejący element tekstu weksla.
Z przytoczonych względów oraz wobec tego, że Sąd Apelacyjny, uznając weksel
za nieważny, nie rozpoznał zarzutów apelacyjnych, należało orzec, jak w sentencji (art.
39313
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy –
4
Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych,
Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).

I CK 741/04

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia