Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CK 806/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 czerwca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa Syndyka Masy Upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego
"A.(...)" Spółki z o.o. w E.
przeciwko (…) Uczelni Humanistyczno - Ekonomicznej w E. o uznanie czynności
prawnej za bezskuteczną, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 15
czerwca 2005 r., kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12
października 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powód - syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego „A.(...)”
spółki z o. o. w E. domagał się uznania za bezskuteczną umowę najmu, zawartą przez
upadłe Przedsiębiorstwo z pozwaną (…) Uczelnią Humanistyczno – Ekonomiczną w E.,
w dniu 23 października 2001 r. Sąd Okręgowy uznał tę umowę za bezskuteczną wobec
masy upadłości, przyjąwszy, że pozwana zawierając ją działała z pokrzywdzeniem
wierzycieli, i jako podstawę rozstrzygnięcia powołał art. 527§2 k.c. Przesłanki
pokrzywdzenia upatrywał w utrudnieniu spieniężenia przedmiotu najmu.
Zarówno ustalenia Sądu Okręgowego, jak i jego rozważania prawne zostały przez
Sąd Apelacyjny uznane za prawidłowe, toteż apelacja pozwanego została wyrokiem
tego Sądu, z dnia 12 października 2004 r., oddalona. Sąd Apelacyjny ponadto uznał, że
pozbawiona znaczenia prawnego jest podniesiona w apelacji okoliczność sprzedaży
pozwanemu przez syndyka, w dniu 29 września 2004 r., ogólnie ujmując, przedmiotu
umowy najmu.
Kasacja pozwanego - oparta na obu podstawach z art. 3931
k.p.c. - zawiera
zarzut naruszenia art. 233 § 1, 216, 217, 316, 328 k.p.c, a także art. 527 k.c. i 27 ustawy
o gospodarce nieruchomościami, i zmierzała do zmiany zaskarżonego wyroku przez
oddalenie powództwa, bądź jego uchylenia oraz przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację mają Sądy niższych instancji, że umowa najmu może podlegać
zaskarżeniu w drodze skargi pauliańskiej. W wypadku tej umowy pokrzywdzenie
wierzycieli polega, ogólnie ujmując, na utrudnieniu spieniężenia przedmiotu najmu.
Zgodzić też należało się z poglądem Sądu Apelacyjnego, że dopiero wpis
nabywcy jako uprawnionego z tytułu użytkowania wieczystego powoduje, iż dochodzi do
3
nabycia użytkowania wieczystego przez nowy podmiot, a tym samym utraty tego prawa
przez osobę, która dokonuje jego przeniesienia (por. orzeczenie SN z dnia 9 marca
1995 r., III CZP 149/94, PS 10/95, s. 101).
Sąd Apelacyjny jednak z naruszeniem art. 527 § 2 k.c. uznał, iż pozbawiona
znaczenia prawnego jest podniesiona w apelacji okoliczność dotycząca sprzedaży
przedmiotu najmu. Pominął, że w doktrynie i orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, iż o
uwzględnieniu powództwa pauliańskiego rozstrzyga nie chwila powstania
pokrzywdzenia, lecz okoliczność, czy istnieje ono w chwili orzekania. Wynika to z samej
istoty skargi pauliańskiej. Odpadnięcie przesłanki „pokrzywdzenia” oznacza, że
wierzyciela nie ma przed czym „bronić”.
W konsekwencji tego, dokonana przez syndyka, za zezwoleniem rady wierzycieli,
sprzedaż wynajętej nieruchomości stanowiła istotną okoliczność dla prawnej oceny
żądania pozwu, a tym samym apelacji. Najpóźniej bowiem z chwilą otrzymania przez
syndyka ceny za sprzedaną nieruchomość odpadła przesłanka „pokrzywdzenia”,
przewidziana w art. 527 § 2 k.c., polegająca na utrudnieniu spieniężenia tej
nieruchomości.
Wychodząc z odmiennych założeń Sąd Apelacyjny nie poczynił w tym zakresie
stosownych ustaleń.
Omówione względy uzasadniały uwzględnienie kasacji i orzeczenie stosownie do
art. 39313
§ 1 k.p.c.

IV CK 806/04

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia