Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 74/05
POSTANOWIENIE
Dnia 29 czerwca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Zakładu U. (…) Spółki z o. o. w O.
przeciwko Gminie W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 29 czerwca 2005 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 15 kwietnia
2005 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 21 lutego 2005 r. Sąd Apelacyjny odrzucił kasację
pozwanej od wyroku z dnia 17 grudnia 2004 r. uznając, że kasacja nie zawiera
przedstawienia okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie. W związku z zażaleniem
pozwanej Sąd Apelacyjny wezwał pozwaną do uiszczenia wpisu, określonego w
zarządzeniu Przewodniczącego, w kwocie 2.087,10 złotych. Po bezskutecznym upływie
terminu wyznaczonego w wezwaniu, zaskarżonym postanowieniem Sąd odrzucił, jako
nieopłacone zażalenie pozwanej na postanowienie o odrzuceniu kasacji, jednocześnie
odrzucając, jako niedopuszczalne, zażalenie pozwanej na zarządzenie
Przewodniczącego o wpisie. Sąd Apelacyjny uznał, że rozpoznawana sprawa dotyczy,
prowadzonej przez pozwaną Gminę, działalności gospodarczej w związku z czym
pozwana nie korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych, przewidzianego
2
w art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz. U. z
2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.).
W zażaleniu pozwana Gmina zarzuciła, że w dotychczasowym postępowaniu była
traktowana przez Sądy jako strona zwolniona z ustawy od kosztów sądowych, oraz, że
w istocie rozpoznawana sprawa nie dotyczy gospodarczej działalności pozwanej.
Obejmuje usługę projektową zamówioną jednorazowo, a nie usług o charakterze
ciągłym i profesjonalnym, a ponadto, pozwana jest ofiarą przestępstwa co sprawia, że
niniejsza sprawa powinna być traktowana jako „przypadek niegospodarczy”. Skarżąca
wnosiła też, aby w razie nieuznania jej racji co do niegospodarczego charakteru jej
działalności, będącej przedmiotem sprawy, zażalenie zostało potraktowane jako
wniosek pozwanej o zwolnienie od kosztów sądowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wbrew literalnemu brzmieniu zażalenia w części tytułowej i w części obejmującej
wnioskowane orzeczenie Sądu Najwyższego, należało przyjąć, że pozwana wniosła
jedno zażalenie, tj. na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 15 kwietnia 2005 r. o
odrzuceniu zażalenia na odrzucenie kasacji, zaś do rozstrzygnięcia co do zażalenia na
zarządzenie Przewodniczącego o wpisie, zawartego w tym postanowieniu, odniosła się
w sposób przewidziany w art. 380 w zw. z art. 362 w zw. z art. 391 i art. 39319
k.p.c., tj.
wniosła w istocie o ocenę zarządzenia Przewodniczącego w Sądzie odwoławczym,
które było niezaskarżalne. W przeciwnym razie wypadałoby odrzucić zażalenie w części
dotyczącej odrzucenia zażalenia na zarządzenie Przewodniczącego o wpisie, jako
niedopuszczalne (art. 3941
§ 2 k.p.c.), a wobec braku innego formalnego odniesienia się
w zażaleniu do tego zarządzenia, należałoby – już tylko z racji istnienia prawomocnego
zarządzenia wzywającego o wpis i bezspornego nieuiszczenia wpisu - uznać zażalenie
na odrzucenie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu kasacji za bezzasadne.
Przyjmując, że rozpoznawane zażalenie obejmuje kwestię zasadności wezwania
pozwanej do uiszczenia wpisu, Sąd Najwyższy uznał, że zażalenie nie zasługuje na
uwzględnienie.
Jak to trafnie zauważył Sąd Apelacyjny w zaskarżonym postanowieniu,
zagadnienie działalności gospodarczej gminy w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych było przedmiotem szczegółowych rozważań
Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 11 października 1996 r. III CZP 110/96 (OSNC
1997 r. nr 2, poz. 17) i w postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2001 r. V CKN 756/00 (nie
publ., LEX nr 53117). Argumenty zbieżne z wyrażonymi w w/w orzeczeniach zawiera
3
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1993 r. III CZP 156/92 (OSNC 1993, nr 9,
poz. 152) oraz postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 lipca 2003 r. I
ACz 1313/03 (Wokanda 2004 nr 7 – 8, poz. 72). Za utrwalony w orzecznictwie należy
uznać pogląd, że działaniom gminy nie odbiera cech działalności gospodarczej w
rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych ani brak zarobkowego charakteru
tych działań, ani wykonywanie zadań własnych polegających na zaspokajaniu
zbiorowych potrzeb wspólnoty ani jednorazowe podjęcie się przez gminę
przedsięwzięcia będącego z natury przedsięwzięciem powtarzalnym. Przesądzające jest
tu kryterium profesjonalnego przetwarzania dóbr materialnych w celu zaspokajania
materialnych potrzeb społeczeństwa. Na taki charakter działalność gminy, w przypadku
realizowania zadań własnych, wskazuje wprost literalne brzmienie art. 9 ust. 2 ustawy z
dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jedn. tekst. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.
1591 ze zm.).
W rozpoznawanej sprawie było bezsporne, że w wyniku przetargu powódka
zawarła ze Spółką „W.(…)” S.A. w K. umowę o wykonanie dokumentacji projektowej pod
nazwą „Oczyszczalnia ścieków wraz z siecią kanalizacji sanitarnej dla Gminy W.”, oraz,
że spór dotyczył skuteczności cesji na rzecz powoda wierzytelności Spółki „W.(…)” do
pozwanej z tytułu wynagrodzenia za w/w umową. Jakkolwiek spór nie toczył się
z udziałem Spółki „W.(…)”, lecz pomiędzy jej cesjonariuszem i pozwaną, to jednak
źródłem powstania zobowiązania pozwanej była umowa o wykonanie projektu a to
przesądzało o gospodarczym charakterze działalności pozwanej w sprawie niniejszej w
rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych. Sąd Apelacyjny prawidłowo
wezwał pozwaną do wpisu od zażalenia na postanowienie o odrzuceniu kasacji i
prawidłowo odrzucił kasację po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego na jego
uiszczenie. Wniosek o zwolnienie od wpisu (gdyby można było uznać za dopuszczalne
złożenie zażalenia i jednocześnie, ewentualne traktowanie zażalenia jako wniosku o
zwolnienie od kosztów) złożony po upływie terminu do uiszczenia kosztów sądowych był
bezprzedmiotowy. Bez znaczenia jest też okoliczność, że wpisu nie zażądano od
apelacji pozwanej (można dodać - ani od kasacji). Błędne zachowania Sądu nie
unicestwiały obowiązku pozwanej wynikającego z ustawy (nota bene – Sąd Okręgowy w
O. nie zwrócił pozwanej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa uznając, że pozwana jest
stroną prowadzącą działalność gospodarczą). Obowiązku tego nie uchylało też
twierdzenie pozwanej, że cesja wierzytelności pomiędzy Spółką „W.(…)” i powodem
stanowiła obejście przepisów o zamówieniach publicznych, że była czynnością
4
dokonaną z pokrzywdzeniem innych wierzycieli upadłej Spółki „W.(…)” oraz że cesja ta
stanowiła przestępstwo przy uwzględnieniu zamiaru wykonania zlecenia pozwanej przez
inny podmiot niż ten, który wygrał przetarg. Nie zajmując stanowiska odnośnie do
zasadności zarzutów pozwanej w powyższej kwestii, należy stwierdzić, że cesja
wierzytelności była faktem wtórnym, natomiast status pozwanej w niniejszej sprawie co
do kosztów sądowych wyznaczała zawarta przez nią umowa o wykonanie dokumentacji
projektowej.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie (art. 39814
w zw. z
art. 3941
§ 3 k.p.c.).