Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 86/05
POSTANOWIENIE
Dnia 10 listopada 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa L. (…) sp. j.
z siedzibą w D.
przeciwko B. S.
o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 10
listopada 2005 r., zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia
4 maja 2005 r., sygn. akt VII GA (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Sad Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 15 marca 2005 r. odrzucił zażalenie
pozwanej na postanowienie z dnia 25 lutego 2005 r., odrzucające, jako
niedopuszczalne, zażalenie na odmowę zwolnienia jej od opłaty kasacyjnej
i jednocześnie odrzucił jej kasację od wyroku z dnia 17 września 2005 r. Postanowienie
to zaskarżyła pozwana zażaleniem, które Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z
dnia 29 marca 2005 r. Na to postanowienie pozwana wniosła zażalenie, które Sąd
Okręgowy odrzucił postanowieniem z dnia 4 maja 2005 r. uznając, że nie spełnia ono
wymogów formalnych, gdyż nie zawiera oznaczenia stron ani wniosku o zmianę lub
uchylenie skarżonego postanowienia. Rozstrzygnięcie to Sąd uzasadnił odpowiednim
zastosowaniem w postępowaniu zażaleniowym art. 3701
k.p.c.
2
To ostatnie postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżyła pozwana zażaleniem,
które zostało przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postępowanie zażaleniowe w kodeksie postępowania cywilnego zostało
uregulowane samodzielnie tylko częściowo, a w pozostałym zakresie posłużono się
konstrukcją odesłania, stanowiąc w art. 397 § 2 k.p.c., że stosuje się do niego
odpowiednio przepisy postępowania apelacyjnego. Jest jasne, że to odesłanie nie
wchodzi w grę wówczas, kiedy jakaś kwestia dotycząca zażalenia została unormowana
w sposób odrębny i wyczerpujący. Do takich kwestii należy ukształtowanie wymagań
formalnych zażalenia. Zgodnie z art. 394 § 3 k.p.c. zażalenie powinno czynić zadość
wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie
zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego częściową zmianę lub uchylenie, jak
również zwięzłe uzasadnienie ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i
dowodów.
Oznacza to, że do wymogów formalnych zażalenia nie znajduje zastosowania art.
368 k.p.c., dotyczący wymagań apelacji. Powstaje jednak problem, czy na podstawie
wspomnianego odesłania, w postępowaniu zażaleniowym stosuje się sankcje
przewidziane w art. 3701
k.p.c. Zgodnie z tym przepisem apelację sporządzoną przez
adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, niespełniającą wymagań
określonych w art. 368 § 1 pkt 1 – 3 i pkt 5, sąd pierwszej instancji odrzuca bez
wzywania do usunięcia tych braków, zawiadamiając o tym właściwy organ samorządu
zawodowego, do którego należy pełnomocnik.
Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, zajętemu w zaskarżonym postanowieniu,
na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Przede wszystkim przemawia za tym to,
że wymagania formalne obu tych podstawowych środków zaskarżenia ukształtowane
zostały autonomicznie i w znacznym stopniu odmiennie, co oznacza, że skoro odesłanie
z art. 397 § 2 k.p.c. o odpowiednim stosowaniu przepisów dotyczących postępowania
apelacyjnego odnosi się do „postępowania zażaleniowego”, nie można rozciągać go na
wymagania formalne dotyczące konstrukcji samego zażalenia, ani na skutki uchybienia
tym wymaganiom. Taka rozszerzająca wykładnia jest tym bardziej niedopuszczalna, że
chodzi o możliwość zastosowania przepisu bardzo restrykcyjnego, jakim jest art. 3701
k.p.c. Wreszcie przeciwko takiemu zabiegowi interpretacyjnemu przemawia także
uwzględnienie podstawowej różnicy między oboma środkami odwoławczymi. W
przeciwieństwie do apelacji, która jest środkiem odwoławczym od orzeczeń
3
merytorycznych, zażalenie przysługuje na postanowienia i zarządzenia o mniejszym
ciężarze gatunkowym, czasami mającymi charakter dyscyplinująco – porządkowy,
zmierzający do zapewnienia sprawnego przebiegu postępowania zasadniczego
w sprawie. Stąd konieczność szybkiego i stanowczego reagowania przez sąd
odwoławczy, który w postępowaniu zażaleniowym ma możliwość i obowiązek
merytorycznego przesądzania rozpoznawanych kwestii, z uwzględnieniem nowych
faktów i dowodów, bez ograniczeń w tym względzie, obowiązujących w postępowaniu
apelacyjnym, przewidzianych w art. 381 k.p.c. Trzeba dodać, że możliwość
uwzględniania tych nowości w postępowaniu zażaleniowym nie jest wyłączona także w
postępowania przed Sądem Najwyższym, przed którym początkowo nie obowiązywał
nawet przymus adwokacko – radcowski. Chodzi bowiem o zapewnienie możliwości
orzekania w postępowaniu zażaleniowym w sposób stanowczy, bez zbędnego
formalizowania, tak aby nie rzutowało ono negatywnie na poziom sprawności
merytorycznego postępowania w sprawie.
Z tych przyczyn nie jest przekonujący, ani dostatecznie ważki, argument
celowościowy o dopuszczalności stosowania w postępowaniu zażaleniowym rygoru z
art. 3701
k.p.c., na którym opiera się stanowisko Sądu Okręgowego. Dlatego zaskarżone
postanowienie podlegało uchyleniu (art. 394 k.p.c. w zw. z art. 39815
zdanie pierwsze
k.p.c.).