Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 299/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 grudnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Iwona Koper
w sprawie z powództwa W. M. i K. M. przeciwko A. G. o zapłatę, po rozpoznaniu na
rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 9 grudnia 2005 r., kasacji pozwanego od wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 28 października 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 20 lutego 2004 r. zasądził od pozwanego A.
G. na rzecz powodów W. M. i K. M. solidarnie kwotę 92.638,40 zł z odsetkami
ustawowymi od dnia 16 listopada 2001 r., odsetki ustawowe od kwoty 40.000 zł za okres
od dnia 16 listopada 2001 r. do dnia 31 maja 2002 r. oraz koszty procesu.
Rozstrzygniecie oparte zostało na następujących ustaleniach faktycznych:
Powodowie umową z dnia 5 marca 2002 r. nabyli wierzytelność przysługującą firmie
W.(...) w stosunku do pozwanego. Poznany w zawartej z powodami ugodzie
pozasądowej z dnia 9 kwietnia 2002 r. potwierdził, że ma wobec powodów dług w
2
wysokości 144.230,63 zł, w tym należność główną w kwocie 132.638,40 zł oraz zapłacił
powodom pierwszą ratę w wysokości 40.000 złotych. Pozwani nie byli zobowiązani do
dostarczenia pozwanemu drugiego projektu architektonicznego wykonanego przez firmę
W.(...), gdyż umowa o wykonanie projektu została wykonana, a projekt został
dostarczony drugiemu współinwestorowi P.(…) Życie S.A.
Apelację pozwanego od powyższego wyroku Sąd Apelacyjny oddalił wyrokiem z
dnia 28 października 2004 r. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny stwierdził, że z treści
ugody zawartej między stronami w dniu 9 kwietnia 2002 r. wynika, że pozwany w całości
uznał roszczenie powodów, a następnie na poczet tego roszczenia zapłacił im w maju
2002 r. kwotę 40.000 zł, zatem nie może obecnie twierdzić, że roszczenie to jest
przedawnione. Ugoda zobowiązująca powodów do dostarczenia pozwanemu
zatwierdzonego i opatrzonego pieczęciami Urzędu Miasta K. projektu budowlanego
sporządzonego przez firmę W.(…) w K. jest w tej części nieważna na podstawie art. 58
k.c., gdyż zobowiązanie to stanowi świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2
k.c. Zamówiony w tejże firmie projekt budowlany w oparciu o umowę z dnia 5 marca
1998 r. został zgodnie z umową wykonany i dostarczony współinwestorowi pozwanego -
Zakładu Ubezpieczeń S.A. w W., a następnie na jego podstawie została wydana decyzja
budowlana. Umowa o wykonanie projektu architektonicznego nie przewidywała wydania
dwóch projektów, ale jeden i ten został wydany. W tych okolicznościach – zdaniem Sądu
Apelacyjnego - roszczenie powodów jest uzasadnione na podstawie art. 455 k.c. w zw. z
art. 509 k.c.
W kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego pozwany zarzucił naruszenie prawa
materialnego: art. 58, 65, 89, 110, 355 § 2, 410 § 2, 455, 488 § 2 oraz 509 § 1 k.c., a
także naruszenie przepisów postępowania: art. 233 § 1 i 328 § 2 w zw. z art. 391 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest lakoniczne, ale można z niego
wnioskować, że nabyta przez powodów wierzytelność obejmuje część wynagrodzenia
za wykonanie projektu budowlanego wspólnie zamówionego przez pozwanego i Zakładu
Ubezpieczeń S.A. Pozwany kwestionuje obowiązek zapłaty wynagrodzenia, gdyż projekt
nie został mu dostarczony. Sąd Apelacyjny ustalił, że przyjmujący zamówienie miał
wykonać jeden projekt i spełnił świadczenie dostarczając go Zakładowi Ubezpieczeń. To
stanowisko Sądu Apelacyjnego jest przekonywujące.
Jednakże z dalszych ustaleń Sądu Apelacyjnego wynika, że powodowie po
nabyciu wierzytelności zawarli w dniu 9 kwietnia 2002 r. ugodę z pozwanym, w której
3
zobowiązali się do dostarczenia mu projektu. Pozwany oparł swoją obronę na zarzucie,
że w ugodzie jego obowiązek zapłaty na rzecz powodów uzależniony został od
dostarczenia mu zamówionego projektu, co nie nastąpiło. Trudno zrozumieć
stwierdzenie Sądu Apelacyjnego, że ugoda stron w części zobowiązującej powodów do
dostarczenia pozwanemu projektu jest nieważna na podstawie art. 58 k.c., gdyż
zobowiązanie to stanowi świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c.
Skutkiem nieważności umowy może być nienależność świadczenia, ale nie odwrotnie.
Jeżeli świadczenie należy się z umowy, to nie jest nienależne. Stosownie do art. 58 § 1 i
2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą, mająca na celu obejście
ustawy albo sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Sąd Apelacyjny nie
wskazał dlaczego zobowiązanie powodów do dostarczenia pozwanemu projektu
miałoby pozostawać w sprzeczności z ustawą bądź zasadami współżycia społecznego.
Dlatego zarzut kasacji co do naruszenia art. 58 k.c. i 410 § 2 k.c. uznać należy za trafny
i stanowiący wystarczającą podstawę uchylenia zaskarżonego wyroku.
Sąd Apelacyjny nie ustalał szczegółowo treści wzajemnych ustępstw stron w
ugodzie z dnia 9 kwietnia 2002 r. W sytuacji, w której ugoda byłaby nieważna bądź
nieważne byłoby tylko zobowiązanie powodów do dostarczenia pozwanemu projektu,
szczegółowe ustalenia dotyczące treści ugody można byłoby uznać za zbędne, dlatego
przedwczesne są zarzuty dotyczące naruszenia art. 65, 89, 110 i 455 k.c.
Chybiony jest natomiast zarzut kasacji dotyczący przyjęcia przez Sąd Apelacyjny
ważności umowy przelewu wierzytelności na rzecz powodów. Pomijając nawet
okoliczność, że pozwany w ugodzie potwierdził, że powodom przysługuje wierzytelność,
nie ma żadnych racjonalnych przesłanek do twierdzenia, że możliwości przelewu
wierzytelności obejmującej wynagrodzenie za dzieło, sprzeciwia się charakter
zobowiązania.
Z powyższych względów na mocy art. 39313
k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w
sentencji wyroku.