Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 49/06
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
Prezes SN Tadeusz Ereciński
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego
przy uczestnictwie R.K.
o zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 marca 2006 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w Ś.
z dnia 13 września 2005 r., sygn. akt [...],
odrzuca skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 13 września 2005 r. Sąd Okręgowy w Ś. odrzucił
apelację Skarbu Państwa, Naczelnika Urzędu Skarbowego od postanowienia Sądu
Rejonowego w W. z dnia 14 czerwca 2005 r., którym oddalono wniosek o
pozbawienie uczestnika prawa prowadzenia działalności gospodarczej.
W skardze kasacyjnej Skarb Państwa, Naczelnik Urzędu Skarbowego zarzucił
naruszenie przepisów postępowania – art. 373 oraz 4799
§ 1 k.p.c. i wnosił o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Możliwość pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej na
własny rachunek wprowadzono do polskiego prawa ustawą z dnia 31 lipca 1997 r.
o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października
1934 r. - Prawo upadłościowe i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 117, poz. 751),
którą dodano do rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia
24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 118,
poz. 512 ze zm. – dalej: "Pr.upadł.") w tytule I dziale II - rozdział IV -
"Odpowiedzialność cywilna", obejmujący art. 171
-173
. Dodane przepisy nie
regulowały dopuszczalności kasacji w tym postępowaniu. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego natomiast zgodnie przyjmowano, że na orzeczenie sądu drugiej
instancji, dotyczące pozbawienia praw wymienionych w art. 172
§ 1 Pr.upadł.
kasacja nie przysługuje (por. postanowienia z dnia 27 września 2000 r., V CKN
1520/00, OSP 2001, nr 10, poz. 142, z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 18/01, OSNC
2002, nr 1, poz. 10, z dnia 25 lipca 2002 r., III CZ 70/02, nie publ.). Stanowisko
takie uzasadniała treść art. 17 ust. 3 Pr. upadł. i ukształtowany pogląd, że przepis
ten rozstrzyga samodzielnie i wyczerpująco o zakresie zaskarżalności kasacją
orzeczeń wydanych w postępowaniu upadłościowym, w oderwaniu od przepisów
kodeksu postępowania cywilnego, które w tym przedmiocie nie znajdują
zastosowania. Teza o niedopuszczalności kasacji znajdowała potwierdzenie w art.
172
§ 5 Pr. upadł. stanowiącym, że od postanowienia sądu o orzeczeniu zakazu,
3
o którym mowa w § 1, służy apelacja. Przepis ten rozumiano jako regulujący
problem środków odwoławczych w omawianych tu sprawach w sposób
samodzielny i wyczerpujący. Tym samym zawarte w art. 172
§ 6 Pr. upadł.
generalne odesłanie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego
o postępowaniu nieprocesowym nie uzasadniało stosowania tych przepisów, które
regulują dopuszczalność kasacji w postępowaniu nieprocesowym.
W ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.
Nr 60, poz. 535 ze zm. – dalej: "Pr.u.n.") omawianą problematykę uregulowano
w części pierwszej, tytule X "Postępowanie w sprawach orzekania zakazu
prowadzenia działalności gospodarczej". Zaskarżanie orzeczeń kasacją
przewidziano wprost, zgodnie bowiem z art. 376 ust. 3 Pr.u.n. od postanowienia
sądu drugiej instancji przysługuje kasacja. Po wejściu w życie przepisów o skardze
kasacyjnej, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy -
Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) zamiast kasacji przysługuje skarga
kasacyjna.
Rozważenia wymaga, czy skarga kasacyjna przysługuje od każdego
postanowienia sądu drugiej instancji. Taki wniosek można wyciągnąć z treści
omawianego przepisu. Nie byłoby to jednak wnioskowanie trafne. Skarga kasacyjna
jest środkiem odwoławczym od orzeczeń wydanych przez sąd drugiej instancji.
Z przepisów regulujących dopuszczalność skargi kasacyjnej wynika, że przysługuje
od orzeczeń co do istoty, kończących postępowanie w sprawie (art. 3981
§ 1, art.
5191
k.p.c., por. też poprzednio obowiązujące art. 392 i 5191
k.p.c.). Na cechy te
wskazano w orzecznictwie (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
14 listopada 1996 r., I CKN 7/96, OSNC 1997, nr 3, poz. 31, z dnia 3 kwietnia
1997 r., I CKN 29/97, nie publ., z dnia 4 grudnia 1997 r., III CZ 89/97, nie publ.,
z dnia 19 maja 2004 r., I CK 37/04, OSNC 2005, nr 5, poz. 90). Zwrócić trzeba też
uwagę na cel postępowania kasacyjnego, którym jest ochrona interesu publicznego
przez zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój
prawa i jurysprudencji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego
2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 147). Realizacja wymienionych
4
celów nie byłaby możliwa gdyby Sąd Najwyższy rozpoznawał skargi kasacyjne
od wszystkich postanowień.
Uznać należy więc, że w art. 376 ust. 3 Pr.u.n. przesądzono jedynie,
iż w omawianych sprawach skarga kasacyjna przysługuje, nie określono
natomiast, które postanowienia sądu drugiej instancji podlegają zaskarżeniu.
W celu określenia, tych postanowień konieczne jest sięgnięcie do przepisów
ogólnych. W postępowaniu w sprawach orzekania zakazu prowadzenia działalności
gospodarczej stosuje się przepisy o postępowaniu nieprocesowym (art. 376 ust. 1
Pr.u.n.). Ze względu na treść art. 5191
k.p.c., ograniczoną do określonych w nim
spraw, zastosowanie tego przepisu byłoby możliwe jedynie w drodze analogii.
Rozwiązanie takie nie jest jednak konieczne. Możliwa jest bowiem wykładnia art.
376 ust. 3 Pr.u.n. w związku z art. 3981
§ 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
Z możliwości takiej korzystano w przeszłości. Na tle pierwotnej regulacji art. 5191
k.p.c., nieprzewidującej w sposób generalny dopuszczalności kasacji
w postępowaniu nieprocesowym, przyjmowano, że kasacja do Sądu Najwyższego
przysługuje uczestnikowi od postanowienia co do istoty sprawy oraz od
postanowienia formalnego, wydanych przez sąd drugiej instancji kończących
postępowanie w sprawie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca
1997 r., III CZP 9/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 99). Mając na względzie wymienione
przepisy, przyjąć można, że w postępowaniu w sprawach orzekania zakazu
prowadzenia działalności gospodarczej skarga kasacyjna przysługuje od wydanego
przez sąd drugiej instancji prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy lub
postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku albo umorzenia postępowania
kończących postępowanie.
Zaskarżone postanowienie o odrzuceniu apelacji nie należy do wymienionych
postanowień i dlatego nie przysługiwała od niego skarga kasacyjna tylko, zgodnie
z art. 3941
§ 2 k.p.c., zażalenie.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego wniesienie przez
stronę - działającą przez adwokata lub radcę prawnego - zażalenia, a nie, jak
należało, kasacji, nie może być potraktowane jako mylne oznaczenie środka
odwoławczego (por. postanowienia z dnia 26 sierpnia 1998 r., II CZ 71/98, OSNC
5
1998, nr 12, poz. 226 i z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8,
poz. 147). Pogląd ten należy odpowiednio odnieść do sytuacji, gdy wniesiono
kasację zamiast zażalenia. W związku z tym termin do wniesienia zażalenia wynosił
tydzień (art. 394 § 2 k.p.c.) od doręczenia postanowienia. Skarżący w tym terminie
środka odwoławczego nie wniósł.
Z powyższych względów skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu (art. 3986
§ 2 k.p.c.).

V CSK 49/06

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia