Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 64/06
POSTANOWIENIE
Dnia 31 sierpnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jacek Gudowski
SSN Mirosława Wysocka
w sprawie z powództwa T. P.
przeciwko J. K. i W. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 31 sierpnia 2006 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 30 maja 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Powódka początkowo domagała się „przyjęcia” oświadczenia woli
o odwołaniu przez nią dokonanej na rzecz pozwanych darowizny udziału
w nieruchomości położonej we wsi S. i przejściu na powódkę prawa własności tej
nieruchomości. W toku sprawy powództwo to zmieniła w ten sposób, że w miejsce
powyższego żądania wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych kwoty
103.710 zł, stanowiącej równowartość udziału w nieruchomości będącego
przedmiotem darowizny.
W wyroku z dnia 28 czerwca 2005 r. Sąd Okręgowy w P. zawarł następujące
rozstrzygnięcia: „umorzył powództwo” o odwołanie darowizny i oddalił w całości
powództwo o zapłatę.
Powódka zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego apelacją w całości, wnosząc
o jego zmianę przez uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem objętym
pozwem, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Postanowieniem z dnia 30 maja 2006 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację.
Sąd drugiej instancji uznał, że orzeczenie o umorzeniu postępowania podlegało
zaskarżeniu zażaleniem w terminie siedmiodniowym od dnia doręczenia odpisu
orzeczenia z uzasadnieniem, a powódka wniosła apelację w czternastym dniu od
tej daty. Sąd przyjął też, że wnioski apelacji nie odpowiadają zakresowi zaskarżenia
i tym samym nie spełnia ona wymagania określonego w art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c.
Skoro zaś apelacja wniesiona została przez adwokata, to podlega ona odrzuceniu
na podstawie 3701
w zw. z 373 k.p.c.
W zażaleniu skierowanym do Sądu Najwyższego powódka wniosła o jego
uchylenie wskazanego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W wyroku Sądu Okręgowego w P. zawarto dwa rozstrzygnięcia –
o umorzeniu postępowania z powództwa „o odwołanie darowizny” oraz o oddaleniu
powództwa o zapłatę. W apelacji skarżąca jednoznacznie określiła zakres
3
zaskarżenia, wskazując, że obejmuje nim całe orzeczenie Sądu pierwszej instancji.
W tej sytuacji Sąd Apelacyjny przyjął, że apelacją zaskarżono również
rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania. Skarżąca w zażaleniu zakwestionowała
to stanowisko, podnosząc, że zakresem zaskarżenia apelacją objęte było wyłącznie
oddalenie powództwa. Wobec jednak jednoznacznego sformułowania zawartego
w apelacji, że zaskarżony jest wyrok Sądu pierwszej instancji w całości, stanowiska
skarżącej nie można podzielić.
Sąd Apelacyjny przyjął również, że rozstrzygnięcie o umorzeniu
postępowania jest w istocie postanowieniem i powinno być zaskarżone zażaleniem
wniesionym w terminie siedmiodniowym. Zagadnienie, czy o rodzaju orzeczenia
decyduje treść rozstrzygnięcia czy forma orzeczenia nadana przez sąd i jaki ma to
wpływ na termin zaskarżenia, było już rozstrzygane w orzecznictwie Sądu
Najwyższego, przy czym stanowisko Sądu Najwyższego odbiegało w tym zakresie
od poglądu przyjętego przez Sąd drugiej instancji. W połączonej uchwale Izby
Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 marca 1972 r.,
III CZP 27/71 (OSNC 1973, nr 1, poz. 1) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w razie
odrzucenia pozwu wyrokiem środek odwoławczy podlega rozpoznaniu jako
zażalenie również wtedy, gdy skarżący nazwał go rewizją; nie może być jednak
odrzucony z powodu niezachowania terminu przewidzianego w art. 394 § 2 k.p.c.
W wyroku z dnia 19 września 2002 r., II CKN 1090/00 (OSNC 2003, nr 12, 166),
Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że w razie wydania przez sąd drugiej instancji
wyroku zamiast postanowienia o odrzuceniu apelacji, wniesiony przez stronę
środek odwoławczy w postaci kasacji - zamiast zażalenia - nie podlega odrzuceniu
z powodu przekroczenia terminu przewidzianego w art. 394 § 2 k.p.c.
W postanowieniu z dnia 20 maja 2005 r., III CZ 40/05 (niepubl.), Sąd Najwyższy
uznał natomiast, że w razie odrzucenia pozwu wyrokiem środek odwoławczy
podlega rozpoznaniu jako zażalenie również wtedy, gdy skarżący nazwał go
apelacją; nie może być jednak odrzucony z powodu niezachowania terminu
przewidzianego w art. 394 § 2 k.p.c. Biorąc pod uwagę przedstawioną linię
orzeczniczą, którą Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni podziela, należy
przyjąć, że wniesienie przez powódkę apelacji w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o umorzenia postępowania było dopuszczalne, a Sąd drugiej instancji powinien ją
4
rozpoznać jako zażalenie. Dopuszczalne było również zaskarżenie tego
rozstrzygnięcia w terminie przewidzianym do wniesienia apelacji. Tym samym
odrzucenie przez Sąd Apelacyjny apelacji w tym zakresie jako niedopuszczalnej nie
znajdowało podstawy prawnej.
Również odrzucenie przez Sąd Apelacyjny apelacji powódki w części
obejmującej zaskarżenie rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa o zapłatę nie jest
trafne. Sąd ten pominął bowiem okoliczność, że powódka w apelacji sformułowała
w istocie alternatywny wniosek: o zmianę zaskarżonego wyroku bądź o jego
uchylenie z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Podzielić wprawdzie
należy pogląd Sądu drugiej instancji, że zakres żądanej zmiany odnosi się do
pierwotnie sformułowanego powództwa „o odwołanie darowizny”, a nie do
zmienionego powództwa, które zostało oddalone, niemniej jednak podkreślić
należy, że wniosek o uchylenie wyroku dotyczy całości orzeczenia, a zatem
również rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa. Tak sformułowany wniosek
zharmonizowany jest zatem z zakresem zaskarżenia i wyznacza postulowany przez
skarżącą jurysdykcyjny kierunek działania Sądu drugiej instancji w sposób
odpowiadający wymaganiu art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c.
Z podanych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
jc