Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 284/06
POSTANOWIENIE
Dnia 17 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z wniosku Spółdzielni Mieszkaniowej "R."
przy uczestnictwie I.G.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 17 listopada 2006 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 28 lutego 2006 r., sygn. akt [...],
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki
postępowania I.G. kwotę 120,- (sto dwadzieścia) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 6 czerwca 2000 r.
dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr 12
położonego w W. przy ul. W. nr 1 została założona księga wieczysta nr [...]. W
dziale I/5 „Oznaczenie nieruchomości – sposób korzystania” wpisano: „mieszkanie
składające się z trzech pokoi i kuchni, położone na II piętrze oraz przynależna
piwnica nr 12”, natomiast w dziale II/3 wpisano I.G., córkę B. i G. jako uprawnioną
z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do w/w lokalu. Podstawą wpisów
było, m.in., pismo Spółdzielni Mieszkaniowej „R.” o przekształceniu w stosunku do
I.G. spółdzielczego prawa typu lokatorskiego na prawo własnościowe, oraz
zaświadczenie Spółdzielni nr [...]/W z dnia 24 stycznia 2000 r., w którym zawarte
zostało m.in. stwierdzenie: „do powyższego mieszkania przynależna jest piwnica
o numerze 12”.
Wnioskiem z dnia 17 czerwca 2005 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa „R.”
domagała się sprostowania oznaczenia nieruchomości objętej działem I księgi
wieczystej nr [...] przez wykreślenie w rubryce I/5 piwnicy jako przynależnej do
nieruchomości. W uzasadnieniu podała, że wydając zaświadczenie z dnia 24
stycznia 2000 r. błędnie wskazała, iż do mieszkania należy piwnica. W
rzeczywistości piwnica nie została objęta decyzją o przydziale mieszkania w
związku z czym I.G. nie nabyła prawa do piwnicy. Do wniosku Spółdzielnia
załączyła wystawione przez siebie zaświadczenie nr [...]/02 z dnia 17 czerwca 2005
r., w którym stwierdzono, m.in., że do mieszkania I.G. nie jest przynależna piwnica.
Referendarz sądowy uwzględnił wniosek i wykreślił w dziale I/5 księgi
wieczystej nr [...] zapis dotyczący przynależności piwnicy nr 12 do mieszkania
składającego się z trzech pokoi i kuchni położonego na II piętrze, a Sąd Rejonowy
w W., nie uwzględnił skargi uczestniczki postępowania I.G. na czynność
referendarza i postanowieniem z dnia 2.XI.2005 r. utrzymał w mocy wpis
obejmujący w/w wykreślenie. W wyniku apelacji uczestniczki postępowania Sąd
Okręgowy w G.h zaskarżonym postanowieniem zmienił orzeczenie Sądu pierwszej
3
instancji w ten sposób, że uchylił wpis dokonany przez referendarza sądowego i
wniosek Spółdzielni oddalił. Sąd Okręgowy stwierdził, że jakkolwiek na zasadzie
analogii do art. 27 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w dziale I księgi
wieczystej obejmującej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu wpisy mogą
ulegać sprostowaniu na podstawie zaświadczenia Spółdzielni to jednak dotyczy to
tylko takich zmian, które nie wynikają ze zmiany zakresu (treści) ograniczonego
prawa rzeczowego. Zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie przesądzające
znaczenie miało wpisanie do księgi wieczystej piwnicy jako objętej spółdzielczym
własnościowym prawem do lokalu. Bez względu na to, czy przedmiotowa piwnica
została objęta przydziałem prawa do lokalu wpis jej dotyczący korzystał z
domniemania przewidzianego w art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece i
nie mógł być zmieniony na podstawie zaświadczenia Spółdzielni. Ponadto, Sąd
Okręgowy uznał, że błędny jest pogląd, jakoby wpis dotyczący pomieszczenia
piwnicznego podlegał wykreśleniu z urzędu na podstawie art. 62613
§ 2 k.p.c. w
związku z tym, że § 34 rozporządzenia wykonawczego do ustawy o księgach
wieczystych i hipotece nie przewiduje wymieniania piwnic przy oznaczaniu
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. W skardze
kasacyjnej wnioskodawczyni zarzuciła powyższemu orzeczeniu naruszenie art. 3
ust. 1 w zw. z art.1 ust.1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i
hipotece (jedn. tekst Dz.U. z 2001 r., nr 124 poz. 1361 ze zm.) przez przyjęcie, że
wpis piwnicy w dziale I-0 księgi wieczystej nr 50744 korzysta z rękojmi wiary
publicznej ksiąg wieczystych, oraz naruszenie art. 27 w/w ustawy przez
zastosowanie tego przepisu w rozpoznawanej sprawie. Ponadto zarzuciła
naruszenie art. 6269
k.p.c. w zw. z art. 62613
§ 2 k.p.c. przez przyjęcie, że
zaświadczenie wydane przez Spółdzielnię w dniu 17 czerwca 2005 r. nie może być
postawą żądanego wykreślenia oraz naruszenie § 34 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. nr 102, poz. 1122 ze zm.) przez odmowę
przyjęcia, że piwnica nie podlega wpisowi w dziale I księgi wieczystej. Skarżąca
podnosiła w szczególności, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
mieszkalnego przysługujące uczestniczce postępowania nie obejmowało prawa do
piwnicy, bo nigdy piwnica nie została uczestniczce przez Spółdzielnię
4
przydzielona, w związku z czym wydane przez Spółdzielnię zaświadczenie z 2005
r. skorygowało jedynie oczywistą omyłkę w stosunku do zaświadczenia
wystawionego pierwotnie i powinno być podstawą sprostowania w dziale I-0 księgi
wieczystej tym bardziej, że stosownie do art. 62613
k.p.c. Sąd władny był dokonać
sprostowania z urzędu po dostrzeżeniu, że wpis dotyczący piwnicy wykraczał
poza zakres wpisów przewidzianych w § 34 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. Skarżąca wnosiła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sprostowanie przewidziane w art. 62613
§ 2 k.p.c., podobnie jak
sprostowanie, o którym mowa w przepisie szczególnym – art. 27 ustawy
o księgach wieczystych i hipotece, dotyczy usterek wpisu, które nie powodują
niezgodności stanu prawnego wynikającego z treści wpisu z rzeczywistym stanem
prawnym nieruchomości. W/w niezgodność może się różnie wyrażać i może być
następstwem różnych zdarzeń, w tym – wpisania prawa nieistniejącego lub o innym
zakresie aniżeli w rzeczywistości ma to miejsce. W wyniku ujawnienia w księdze
wieczystej prawo takie korzysta z domniemania istnienia i to w zakresie, w jakim
zostało wpisane (art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Obaleniu
domniemania wiarygodności ksiąg wieczystych służy roszczenie o usunięcie
niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze
wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece). Dział I-0 księgi wieczystej nie jest przeznaczony do wpisów praw lecz
do wpisywania danych faktycznych. Wpisy w tym dziale nie są objęte
domniemaniem prawdziwości z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece
i mogą być sprostowane w trybie art. 62613
§ 2 k.p.c. z urzędu lub na wniosek albo
– w razie niezgodności danych katastru nieruchomości z oznaczeniem
nieruchomości – na podstawie art. 27 w/w ustawy.
Jednakże, jeżeli oznaczenie w dziale I-0 księgi wieczystej jest tego rodzaju,
że obejmuje część gruntu lub innej rzeczy będącej przedmiotem wpisanego prawa
nie należącą do uprawnionego z księgi wieczystej, lecz stanowiącą przedmiot
5
cudzego prawa, to żądanie wykreślenia wpisu w dziale I-0 nie dotyczy tylko
sprostowania danych faktycznych, lecz zmierza do ustalenia zakresu prawa
przysługującego uprawnionemu w celu uzyskania zgodności pomiędzy stanem
prawnym wynikającym z wpisu w dziale II księgi wieczystej a rzeczywistym stanem
prawnym, którego przedmiot i zakres wyraża dział I-0. W takim przypadku
wykreślenie oznaczenia ujawnionego w dziale I-0 danej księgi wieczystej musi być
postrzegane jako dotyczące praw osoby wpisanej w dziale II tej księgi wieczystej
oraz praw osoby trzeciej dotychczas w księdze wieczystej nieujawnionej i nie może
być wynikiem sprostowania w trybie art. 62613
§ 2 k.p.c. lub art. 27 ustawy o
księgach wieczystych i hipotece, lecz wymaga uzgodnienia na podstawie art. 10
w/w ustawy (por. postanowienie SN z dnia 18 listopada 1971 r. III CRN 338/71-
OSNC 1972 nr 6, poz. 110, uzasadnienie uchwały SN z dnia 27 grudnia 1994 r. III
CZP 158/94 – OSNC 1995 nr 4, poz. 59).
W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwestii, czy wpis w dziale I-0 księgi
wieczystej nr [...] dotyczący piwnicy wyrażał niezgodność z danymi faktycznymi
określającymi przedmiot spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
mieszkalnego przysługującego uczestniczce postępowania I.G. i podlegał
sprostowaniu, czy też wpis ten dotknięty był usterką powodującą niezgodność
pomiędzy stanem prawnym wynikającym z księgi wieczystej nr [...] a rzeczywistym
stanem prawnym i nie podlegał wykreśleniu w trybie sprostowania.
Wnioskodawczyni twierdziła, że przysługujące uczestniczce postępowania
ograniczone prawo rzeczowe nie obejmowało piwnicy. Wynika z tego, że piwnica
jako część składowa, przynależność lub samodzielny lokal użytkowy była
przedmiotem prawa innej osoby. Skoro tak i skoro piwnica została jednak
wymieniona w dziale I-0 księgi wieczystej nr [...], to ujawnione w dziale II tej księgi
wieczystej prawo uczestniczki postępowania odnosiło się - zgodnie z art. 3 ust. 1
ustawy o księgach wieczystych i hipotece – także do przedmiotowej piwnicy.
Zatem, już z twierdzeń wniosku wynikało, że powstał stan niezgodności pomiędzy
prawem uczestniczki ujawnionym w księdze wieczystej a jej rzeczywistym prawem,
co żądanie wykreślenia w trybie sprostowania czyniło bezzasadnym.
6
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy uznał zarzuty skargi kasacyjnej
za bezzasadne. Na marginesie można dodać, że – wbrew twierdzeniu skarżącej –
art. 3 nie wyraża zasady rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych oraz, że ta
zasada w rozpoznawanej sprawie nie znajdowała zastosowania. Również można
zauważyć, że zarzut dotyczący naruszenia § 34 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg
wieczystych... (-) był bezprzedmiotowy w sytuacji, gdy piwnica została wymieniona
w dziale I-0 księgi wieczystej nr [...], a wpis jej dotyczący wyznaczał zakres
przysługującego uczestniczce postępowania, ograniczonego prawa rzeczowego na
równi z oznaczeniem dotyczącym pomieszczeń mieszkalnych.
Skarga kasacyjna podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
O kosztach orzeczono zgodnie z art. 108 § 2 k.p.c.