Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 6/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Skoczkowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
SSN Andrzej Ryński
Protokolant Jolanta Włostowska
po rozpoznaniu w Izbie Karnej, na posiedzeniu w dniu 26 lutego 2014 r., w
trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
w sprawie Z. F., skazanego z art. 284 § 3 k.k.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w E. z dnia 20 maja 2013 r.
1. uchyla zaskarżony wyrok nakazowy i na podstawie art.
439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. umarza
postępowanie karne przeciwko Z. F. o czyn z art. 284 § 3 k.k.
2. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2011 r., prokurator Prokuratury
Rejonowej w O., po rozpoznaniu zawiadomienia wspólników S. spółki jawnej z
siedzibą w E., umorzył dochodzenie w sprawie: przywłaszczenia mienia w postaci
towaru jak i pieniędzy w kwocie 27.058,64 zł w okresie od 17.06.2010 r. do
13.12.2010 r. na terenie punktu skupu złomu w O. na szkodę firmy S. spółka
jawna w E., tj. o czyn z art. 284 § 2 k.k. - wobec braku danych dostatecznie
uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa (art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k.)..
Sąd Rejonowy w O., po rozpoznaniu zażalenia wniesionego przez
pełnomocnika pokrzywdzonej spółki, postanowieniem z dnia 5 marca 2012 r.,
uchylił zaskarżone postanowienie.
Po przeprowadzeniu wskazanych w postanowieniu czynności, prokurator
postanowieniem z dnia 26 czerwca 2012 r., ponownie umorzył dochodzenie w
sprawie o czyn z art. 284 § 2 k.k. na szkodę S. spółka jawna z siedzibą w E. -
wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia
przestępstwa (art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k.).
Odpis przedmiotowego postanowienia z pouczeniem o prawie do
wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia doręczono pokrzywdzonej spółce w
dniu 29 czerwca 2012 r., natomiast pełnomocnikowi pokrzywdzonego w dniu 2
lipca 2012 r.
W dniu 2 sierpnia 2012 r. do Sądu Rejonowego w O. wpłynął subsydiarny
akt oskarżenia sporządzony przez adw. Ł. N., będącego pełnomocnikiem S.
spółka jawna, który został nadany na poczcie w dniu 31 lipca 2012 r. Na
podstawie tej skargi Z. F. został oskarżony o popełnienie czynu z art. 284 § 2 k.k.
Sąd Rejonowy w E. postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012 r., zwrócił się z
wnioskiem do Sądu Okręgowego w O. o rozważenie możliwości przekazania
niniejszej sprawy Sądowi Rejonowemu w E. Postanowieniem z dnia 31 sierpnia
2012 r. Sąd Okręgowy w O. uwzględnił przedmiotowy wniosek i celem
merytorycznego rozpoznania przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w E.
Wyrokiem nakazowym z dnia 20 maja 2013 r., Sąd Rejonowy w E. uznał
oskarżonego Z. F. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, z tym, iż uznał
ten czyn za wypadek mniejszej wagi, to jest przestępstwa z art. 284 § 3 k.k. w zw.
z art. 34 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 35 § 1 k.k. i skazał go na karę 10 miesięcy
3
ograniczenia wolności zobowiązując oskarżonego do wykonywania nieodpłatnych
kontrolowanych prac na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku
miesięcznym, której wykonanie na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt
2 k.k. warunkowo zawiesił tytułem próby na okres 2 lat, a na podstawie art. 46 § 1
k.k. orzekł wobec oskarżonego Z. F. obowiązek naprawienia szkody na rzecz
pokrzywdzonego S. Sp. j. z siedzibą w E. w kwocie 26.101,20 zł.
Wobec braku sprzeciwu stron wyrok ten uprawomocnił się w dniu 31 maja
2013 r.
Kasację od prawomocnego wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w E. z
dnia 20 maja 2013 r., wniósł Prokurator Generalny w trybie art. 521 § 1 k.p.k.
Zaskarżył on powyższy wyrok w całości, na korzyść oskarżonego Z. F. Autor
kasacji zarzucił „rażące naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, to jest
art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., polegające na skazaniu Z. F. za czyn z art. 284 § 3 k.p.k.,
pomimo istnienia negatywnej przesłanki procesowej w postaci braku skargi
uprawnionego oskarżyciela, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą,
określoną w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.”. W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i umorzenie postępowania wobec braku
skargi uprawnionego oskarżyciela.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna w stopniu oczywistym, co
powoduje jej uwzględnienie w całości na posiedzeniu w trybie przewidzianym w art.
535 § 5 k.p.k.
Słusznie podnosi skarżący, że w niniejszej sprawie wystąpiła bezwzględna
przyczyna odwoławcza z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. w
postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela.
Zgodnie z treścią art. 55 § 1 k.p.k. pokrzywdzony może, w terminie
miesiąca od powiadomienia go o ponownym postanowieniu prokuratora o
odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania, wnieść akt oskarżenia do sądu.
Ustawodawca określił przy tym, jakie kryteria muszą zostać spełnione dla
skutecznego wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia.
Bezspornym jest, co zostało wskazane powyżej, iż w sprawie wystąpiły
przesłanki z art. 330 § 2 k.p.k., a akt oskarżenia został sporządzony i podpisany
4
przez adwokata. Nie został jednakże dochowany miesięczny termin do wniesienia
aktu oskarżenia. Podkreślić należy, że miesięczny termin określony w art. 55 §
1 k.p.k. jest terminem prekluzyjnym liczonym od doręczenia
pokrzywdzonemu, a nie jego pełnomocnikowi, zawiadomienia o wydaniu
powtórnie postanowienia przez prokuratora. Pełnomocnik pokrzywdzonego nie
jest bowiem samodzielnym uczestnikiem postępowania, a podmiotem fachowym,
który w niniejszej sprawie realizował jedynie wolę pokrzywdzonego (por.: wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2012 r., sygn. II KK 74/12, LEX nr 1162670;
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2013 r, sygn. I KZP 6/13,
OSNKW 2013, z. 11, poz. 93).
W realiach niniejszej sprawy subsydiarny akt oskarżenia sporządzony i
podpisany przez pełnomocnika pokrzywdzonej spółki - adwokata Ł. N., wniesiony
został po upływie miesiąca od daty doręczenia pokrzywdzonemu powiadomienia o
powtórnym umorzeniu postępowania. Wskazać bowiem należy, iż w sytuacji, gdy
zawiadomienie o ponownym umorzeniu postępowania przygotowawczego zostało
doręczone pokrzywdzonej spółce w dniu 29 czerwca 2012 r., termin do wniesienia
subsydiarnego aktu oskarżenia upływał w dniu 30 lipca 2012 r. (dzień 29 lipca
2012 r. był niedzielą). Tym samym subsydiarny akt oskarżenia nadany pocztą w
dniu 31 lipca 2012 r. wniesiony został po zakreślonym ustawowo terminie. Brak
jest bowiem podstaw do przyjęcia, że termin do wniesienia subsydiarnego aktu
oskarżenia może ulec wydłużeniu z uwagi na późniejsze doręczenie
pełnomocnikowi zawiadomienia o ponownym umorzeniu postępowania
przygotowawczego. Prekluzyjność danego terminu jest równoznaczna z jego
nieprzywracalnością bez względu na to, czy do niezachowania go doszło z
przyczyn zawinionych, czy też niezawinionych przez osobę uprawnioną do
określonego działania.
Wniesienie subsydiarnego aktu oskarżenia w okolicznościach, gdy nie
zostały spełnione warunki określone w art. 55 § 1 k.p.k., równoznaczne jest z
brakiem skargi uprawnionego oskarżyciela.
Rozpoznając zatem sprawę przeciwko Z. F. i wydając w dniu 20 maja 2013
r. wyrok nakazowy, Sąd Rejonowy w E. rażąco naruszył normę tego przepisu, co
skutkowało zaistnieniem bezwzględnej przyczyny odwoławczej, określonej w art.
5
439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. wyłączającej prowadzenie
postępowania sądowego.
W związku z tym, Sąd Najwyższy uwzględniając kasację, uchylił
zaskarżony wyrok nakazowy i umorzył postępowanie w sprawie.
Rozstrzygnięcie o kosztach oparte jest o przepis art. 632a k.p.k.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej wyroku.