Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 36/14
POSTANOWIENIE
Dnia 29 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie z wniosku W. C.
przy uczestnictwie K. Ł.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 maja 2014 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w C.
z dnia 13 lutego 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Wnioskodawca W. C. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu
Okręgowego z dnia 27 listopada 2013 r., którym oddalono apelację wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie o podział
majątku wspólnego.
Zaskarżonym przez wnioskodawcę postanowieniem z dnia 13 lutego 2014 r.
Sąd Okręgowy wyżej wymienioną skargę kasacyjną odrzucił. Wskazał, że skoro
wartość przedmiotu zaskarżenia została określona w skardze na kwotę 72 tysiące
złotych, to skarga ta, jako niedopuszczalna podlega odrzuceniu. Zgodnie bowiem z
przepisem art. 5191
§ 2 k.p.c., w sprawach o podział majątku wspólnego po ustaniu
wspólności majątkowej między małżonkami skarga kasacyjna przysługuje wówczas,
gdy wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy
złotych.
Zaskarżając to postanowienie, wnioskodawca zarzucił Sądowi Okręgowemu
naruszenie art. 5191
§ 2 k.p.c. przez jego nieprawidłowe zastosowanie. Ponadto
w zażaleniu podniósł, że prostuje wartość przedmiotu zaskarżenia określając ją na
kwotę 199 tysięcy złotych , co stanowi równowartość kwoty 127 tysięcy złotych
uzyskanych przez wnioskodawcę ze sprzedaży lokalu z majątku odrębnego przy
Al.[…] w C., przeznaczonych na mieszkanie wchodzące do wspólności małżeńskiej
majątkowej oraz 72 tysięcy złotych jako nakłady wnioskodawcy na wspólne
mieszkanie (remont i czynsz).
W uzasadnieniu zażalenia wnioskodawca podniósł, że wspólny majątek
wnioskodawcy i uczestniczki K. Ł. w postaci mieszkania został zbyty na mocy
umowy sprzedaży w dniu 26 marca 2010 r. W konsekwencji skoro strony tego
postępowania zbyły wspólne mieszkanie, a zatem nie istniał przedmiot podziału w
chwili rozpoczęcia postępowania i orzekania w sprawie o podział majątku
wspólnego, to właściwy w sprawie jest tryb procesowy. Skarżący powołał się w tej
kwestii na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z 12 kwietnia
2000 r., IV CKN 27/2000. Wnioskodawca poniósł także, że niewłaściwy tryb
postępowania zastosowany przez sądy nie może ograniczać prawa strony dostępu
3
do skargi kasacyjnej albowiem stanowiłoby to pogwałcenie art. 6 ust. 1 Europejskiej
Konwencji o ochronie praw człowieka i przerzucanie na stronę dochodzącą praw
konsekwencji błędu sądu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Należy zgodzić się z wnioskodawcą, że błąd sądu polegający na
rozpoznaniu spawy w niewłaściwym trybie nie może wywierać negatywnych
konsekwencji dla strony w postaci pozbawienia jej prawa do zaskarżenia
orzeczenia skargą kasacyjną, jeżeli byłaby ona dopuszczalna ze względu na
przedmiot sporu oraz wartość przedmiotu zaskarżenia w razie rozpoznania sprawy
we właściwym trybie postępowania. Z tego względu w związku z zarzutami
podniesionymi w odrzuconej skardze kasacyjnej, jak również w zażaleniu
wnioskodawcy Sąd Najwyższy, oceniając zasadność stanowiska Sądu drugiej
instancji o niedopuszczalności skargi kasacyjnej przesłankowo musiał rozważyć
poprawność przyjętego przez sądy meriti trybu postępowania, gdyż ustawodawca
w sposób odmienny uregulował progi wartości przedmiotu zaskarżenia dla spraw
rozpoznawanych w trybie procesowym i nieprocesowym (odpowiednio art. 3982
§ 1
k.p.c. i art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c.). Dopiero w dalszej kolejności ocenie podlegać
może wartość przedmiotu zaskarżenia ustalona dla postępowania prowadzonego
we właściwym trybie.
Sąd Najwyższy w niniejszym składzie podziela stanowisko Sądu
Najwyższego wyrażone w powołanym przez wnioskodawcę postanowieniu z dnia
12 kwietnia 2000 r., zgodnie z którym, jeżeli nie istnieje jako obiekt podziału
wspólny majątek stron po ustaniu majątkowej wspólności małżeńskiej,
to roszczenia z tytułu zwrotu wydatków, nakładów i spłaconych długów
przewidziane w przepisie art. 45 k.r.o. podlegają rozpoznaniu w trybie
postępowania procesowego. Odnosząc to stanowisko do okoliczności sprawy,
należy podzielić zarzut wnioskodawcy, że właściwym trybem postępowania
w sprawie powinien być tryb procesowy, skoro według nie tylko stanowiska
wnioskodawcy wyartykułowanego w skardze kasacyjnej i wniesionym zażaleniu, ale
również według dokonanych w sprawie ustaleń Sądu drugiej instancji nie istnieje
majątek wspólny stron, który mógłby być przedmiotem postępowania podziałowego,
4
a przedmiotem żądania jest jedynie roszczenie pieniężne wnioskodawcy wobec
uczestniczki postępowania. W konsekwencji dla oceny dopuszczalności skargi
kasacyjnej nie można, jak błędnie przyjął Sąd Okręgowy, odwoływać się do treści
art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c., lecz o dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje
wartość przedmiotu zaskarżenia przewidziana w art. 3982
§ 1 k.p.c., która
przekracza wartość przedmiotu zaskarżenia wskazaną przez wnioskodawcę we
wniesionej skardze kasacyjnej i to przed jej nieskuteczną próbą modyfikacji na
kwotę 199 tysięcy zł dokonaną w rozpatrywanym zażaleniu. Wskazana pierwotnie
wartość przedmiotu sporu, a następnie - na etapie postępowania apelacyjnego
i kasacyjnego - wartość przedmiotu zaskarżenia, nie może ulec zmianie, chyba
że nastąpi zmiana treści żądania, jego ograniczenie bądź rozszerzenie.
Wnioskodawca nie mógł więc skutecznie wskazać wyższej wartości przedmiotu
zaskarżenia na etapie postępowania kasacyjnego od wartości przedmiotu
zaskarżenia w kwocie 72 tysięcy złotych wskazanej w apelacji, która została
oddalona w całości.
Z tych względów na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. art. 3941
§ 3 k.p.c.
orzeczono, jak na wstępie.