Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 56/14
POSTANOWIENIE
Dnia 6 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T.W. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń
S.A. w W.
o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 6 sierpnia 2014 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 17 marca
2014 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 17 marca 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
powoda T. W. o przywrócenie terminu do wniesienia opłaty od skargi kasacyjnej od
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 maja 2013 r. oraz odrzucił tę skargę na
podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. jako nieopłaconą w wymaganym terminie. Sąd
wyjaśnił, że postanowieniem z dnia 19 lutego 2014 r. zwolnił powoda od opłaty od
skargi kasacyjnej ponad kwotę 30.000 zł i oddalił jego wniosek w pozostałej części
(powód domagał się zwolnienia od kosztów sądowych w całości). Po doręczeniu
odpisu postanowienia pełnomocnikowi powoda złożył on wniosek o przedłużenie
terminu do uiszczenia opłaty do 2 – 3 tygodni, a następnie uiścił kwotę 30 000 zł po
upływie tygodniowego terminu, składając jednocześnie wniosek o przywrócenie
terminu do wykonania tej czynności. Sąd Apelacyjny uznał, że powód, działając z
należytą starannością, powinien się liczyć z koniecznością uiszczenia opłaty
proporcjonalnej do rozmiaru dochodzonego roszczenia i podjąć wcześniej, a nie
dopiero po otrzymaniu postanowienia o częściowym zwolnieniu go od kosztów
sądowych, działania w kierunku pozyskania środków na uiszczenie opłaty, które
ostatecznie podjął z sukcesem. Nieterminowe uiszczenie opłaty nastąpiło więc z
przyczyn zawinionych przez powoda i nie uzasadnia przywrócenia terminu.
Uiszczenie należnej części opłaty po terminie powodowało konieczność odrzucenia
skargi kasacyjnej.
Powód wniósł zażalenie na powyższe postanowienie domagając się jego
uchylenia, a także kontroli prawidłowości niezaskarżalnych postanowień je
poprzedzających (o częściowej odmowie zwolnienia od kosztów oraz o oddaleniu
wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty) i ich uchylenia. Zarzucił
naruszenie art. 3986
§ 2 k.p.c., art. 168 § 1 k.p.c. oraz art. 102 ust. 1 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U.
z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawą argumentacji powoda, który nie kwestionuje, że kwotę 30.000 zł
tytułem opłaty od skargi kasacyjnej uiścił po terminie tygodniowym, jest twierdzenie,
3
że niesłusznie odmówiono mu całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych oraz
że nie ponosi winy za spóźnione opłacenie skargi, ponieważ nie spodziewał się,
że zostanie obciążony obowiązkiem uiszczenia jakiejkolwiek części opłaty i dopiero
po otrzymaniu postanowienia podjął skomplikowane kroki mające na celu
uzyskanie środków finansowych w drodze kredytu, co uniemożliwiło dotrzymanie
terminu. W związku z tym o sposobie rozstrzygnięcia zażalenia decydować może
jedynie wynik oceny prawidłowości postanowień o częściowej odmowie zwolnienia
powoda od kosztów sądowych oraz o odmowie przywrócenia mu terminu do
uiszczenia opłaty w części, w jakiej nastąpiła odmowa zwolnienia od kosztów.
Powód jako podstawę wniosku o zbadanie prawidłowości obydwu postanowień
wskazał art. 380 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. Odpowiednio
stosowany w postępowaniu kasacyjnym art. 380 k.p.c. upoważnia Sąd Najwyższy
do rozpoznania na wniosek strony również tych postanowień sądu drugiej instancji,
które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na
rozstrzygniecie sprawy. Obydwa postanowienia wskazane w zażaleniu spełniają to
kryterium.
Odmowa zwolnienia powoda od całości kosztów procesu spowodowana było
ustaleniem przez Sąd Apelacyjny, że na skutek wydanego w sprawie
prawomocnego wyroku powód otrzymał od pozwanego kwotę ponad 237.000 zł
oraz, że bez wyraźnego motywu, w świetle ustaleń poczynionych w toku
postępowania, nie podejmuje zatrudnienia. Obydwa argumenty uznać należy za
przekonujące. Wprawdzie zasądzone sumy mają na celu wyrównanie krzywdy
doznanej przez powoda, jednak stanowią znaczną sumę, która musi być
uwzględniona przy dokonywaniu oceny jego stanu majątkowego. Twierdzenia
powoda o wydatkowaniu całości środków na rehabilitację nie zostały w żaden
sposób uprawdopodobnione, powód nie wyliczył nawet jakie wydatki z tej kwoty
pokrył. Ponadto, co zaznaczył Sąd Apelacyjny, nie sprecyzował także swoich
kosztów koniecznego utrzymania. Tymczasem przesłanką zwolnienia od kosztów
sądowych jest niemożność poniesienia tych kosztów bez uszczerbku dla
koniecznego utrzymania siebie i rodziny.
Również odmowa przywrócenia powodowi terminu do uiszczenia opłaty nie
budzi wątpliwości. Powód jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika,
4
znającego praktykę orzeczniczą polskich sądów, który powinien uprzedzić powoda
o niewielkiej szansie uzyskania całkowitego zwolnienia od kosztów
w okolicznościach faktycznych występujących w chwili rozpoznawania przez Sąd
Apelacyjny wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i o konieczności
przygotowania się na ewentualność niekorzystnego rozstrzygnięcia, którego
konsekwencją jest konieczność uiszczenia opłaty w krótkim, tygodniowym terminie.
W związku z tym uchybienie terminu do uiszczenia części opłaty od skargi
kasacyjnej nie może być uznane za niezawinione przez stronę działającą z należyta
zapobiegliwością.
W konsekwencji zażalenie powoda podlegało oddaleniu na podstawie art.
3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.