Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 278/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Roman Sądej
Protokolant Dorota Szczerbiak
w sprawie A. G.
skazanego za czyn z art. 209 § 1 kk przy zastosowaniu art. 91 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 24 września 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w G.
z dnia 25 września 2013 r.
1) uchyla wyrok Sądu Rejonowego w G. i przekazuje temu
Sądowi sprawę A. G. do ponownego rozpoznania;
2) kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
2
A. G. został oskarżony (k.151) o to, że: pkt 1. w okresach od 1.09.2000 r. do
27.03.2007 r., od 28.06.2007 r. do 25.05.2008 r. od 9.07.2008 r. do 25.03.2009 r.,
od 25.06.2009 r. do 19.10.2009 r. i 15.12.2009 r. do 1.02.2012 r. w G. uporczywie
uchylał się od obowiązku płacenia alimentów na utrzymanie syna K.G. w wysokości
po 150 zł, a od lipca 2003 r. po 200 zł miesięcznie wynikającego z ugód zawartych
przed Sądem Rejonowym w G. przez co naraził go na niemożność zaspokojenia
podstawowych potrzeb życiowych, tj. o czyn z art. 209 § 1 k.k.; oraz pkt 2. w
okresie od 3.08.2010 r. do 1.04.2011 r. w G. uporczywie uchylał się od ciążącego
na nim obowiązku płacenia alimentów w łącznej kwocie 550 zł na utrzymanie
synów P. i R. J. przez co naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych
potrzeb życiowych, tj. o czyn z art. 209 § 1 k.k. Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z
dnia 25 września 2013 r., A. G. został uznany winnym popełniania zarzucanych mu
w pkt 1 i 2 części wstępnej wyczerpujących znamiona przestępstw z art. 209 § 1 k.k.
przy czym przyjęto, że oskarżony czyny te popełnił w krótkich odstępach czasu, w
sposób podobny, działając w warunkach ciągu przestępstw – i za to na zasadzie
art. 209 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k. skazano oskarżonego na karę 6
miesięcy pozbawienia wolności. Wyrokiem tym rozstrzygnięto także o zaliczeniu na
poczet orzeczonej wobec skazanego kary pozbawienia wolności okresu
pozbawienia wolności w sprawie (pkt 2 wyroku). Zobowiązano oskarżonego na
zasadzie art. 72 § 1 pkt 3 k.k. do wykonywania ciążącego na nim obowiązku
łożenia na utrzymanie K. G., P. J. i R. J. Rozstrzygnięto o kosztach sądowych.
Wyrok Sądu Rejonowego w G., nie został zaskarżony przez strony, zyskując
prawomocność 8 października 2013 r. (k. 181).
Kasację od tego orzeczenia, na korzyść oskarżonego, wywiódł Prokurator
Generalny, zarzucając: rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia
naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 387 § 2 k.p.k., art. 413 § 2 pkt 1
k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k., polegające na uwzględnieniu przez Sąd wniosku
oskarżonego, któremu nie sprzeciwił się prokurator i pokrzywdzeni, o wydanie
wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, mimo
istnienia szeregu istotnych wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa,
związanych z jego wcześniejszą karalnością, w wyniku czego doszło do wadliwego
określenia granic czasowych zarzucanego w pkt 2 aktu oskarżenia i przypisanego
3
oskarżonemu czynu z art. 209 § 1 k.k., co doprowadziło do skazania go za
uporczywe uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie synów P. i R. J. w
okresie od dnia 3 sierpnia 2010 r. do 1 kwietnia 2011 r., pomimo tego, że
wcześniejszym prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w G. z dnia
13 lipca 2012 r., został on skazany za niealimentację na rzecz synów P. G. i R. J. w
okresie od 3 sierpnia 2010 r do maja 2011 r.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w G.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego oraz zawarty w niej wniosek końcowy
zasługują na uwzględnienie.
Analiza akt przedmiotowej sprawy dokonana w kontekście wywiedzionego w
kasacji zarzutu bezspornie dowodzi, że wyrok Sądu Rejonowego w G. dotknięty
został rażącą i mającą istotny wpływ na jego treść obrazą wskazanych w petitum
skargi przepisów postępowania karnego. To zaś skutkowało koniecznością
uchylenia wadliwego orzeczenia i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
A. G. w postępowaniu będącym przedmiotem niniejszego osądu postawiono
m. in. zarzut niealimentacji (pkt 2 aktu oskarżenia) w okresie od 3.08.2010 r. do
1.04.2011 r. na szkodę synów P. i R. J. Przypomnieć należy, że podstawą
rozstrzygnięcia Sądu meriti w odniesieniu do tego oskarżonego stał się,
zaakceptowany przez strony, wniosek złożony w trybie art. 387 k.p.k. o dobrowolne
poddanie się odpowiedzialności karnej. Brzmienie § 2 tego przepisu nie pozostawia
żadnej wątpliwości co do tego, że z tej instytucji można korzystać wówczas gdy
okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, cele postępowania
zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości, a strony
postępowania nie sprzeciwią się temu wnioskowi. Zauważyć przy tym wypada, że
owy brak wątpliwości dotyczy wszystkich istotnych okoliczności w sprawie.
Dociekaniu – w kontekście sprawdzenia istotnych okoliczności w sprawie - podlega
nie tylko kwestia sprawstwa czynu przez określoną osobę, ale wszelkie te
okoliczności, które są istotne dla ustaleń o odpowiedzialności karnej sprawcy.
Niewątpliwie do takich właśnie okoliczności popełnienia przestępstwa należy
4
ustalenie, czy oskarżony popełnił (czy też nie) zarzucany czyn, jaki i to kiedy bądź
w jakim przedziale czasowym czyn popełniono. Konieczność dociekania w
przedmiocie ewentualnego wystąpienia ujemnych przesłanek procesowych (art.
439 k.p.k.) dotyczy wszystkich postępowań w tym i postępowania prowadzonego w
jednym z trybów konsensualnch. Tylko tak szeroko pojmowana dodatnia synteza
„istotnych okoliczności sprawy” może prowadzić do uwzględnienia wniosku o
dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
Tymczasem, jak wynika z rozpoznawanego judykatu, brak skrupulatnej
oceny przez Sąd Rejonowy wszystkich istotnych okoliczności sprawy, stał się
przyczyną wydania wadliwego rozstrzygnięcia. W aktach sprawy o sygn. akt III K
…/13 znajduje się co najmniej kilka informacji z Krajowego Rejestru Karnego o
dotychczasowej karalności A. G. Z ostatniej informacji zawartej na k. 129 wynika,
że oskarżony został m. in. skazany z czyn z art. 209 § 1 k.k. w sprawie o sygn. akt
IX K …/11 przez Sąd Rejonowy w G. Ta okoliczność bezspornie winna skłonić
procedujący Sąd do pozyskania informacji dotyczących tego skazania.
Niezapoznanie się z treścią akt sprawy IX K …/11 a przynajmniej treścią wyroku
wydanego w tej sprawie, w sposób istotny zaburzyło czynności kontrolne
prowadzone w ramach przedmiotowego postępowania. Niemożliwym stało się
bowiem nie tylko – jak zauważa skarżący - poprawne zweryfikowanie czasu
popełniania przez oskarżonego zarzucanego mu w pkt 2 czynu ale także
upośledziło – pierwszorzędne dla tego postępowania - czynności sprawdzające co
do ewentualnego wystąpienia ujemnej przesłanki procesowej określonej w art. 439
§ 1 pkt 8 k.p.k. Z akt sprawy o sygn. akt IX K …/11 (k.82) i wydanego w tej sprawie
wyroku zaocznego z dnia 13 lipca 2012 r. wynika, że A. G. został prawomocnie
skazany za czyn niealimentacji popełniony w okresie od 3 sierpnia 2010 r do maja
2011 r. na szkodę synów R. J. i P. J. (przyp. SN - poprzednio .). Sąd Najwyższy
podziela co do zasady wywody kasacyjne jednakże dostrzega także potrzebę
weryfikacji skazań i okresów popełnienia czynów z art. 209 § 1 k.k. przez A. G. w
sprawach IX K …/11 i III K …/13 (pkt 2) pod kątem wystąpienia w przedmiotowej
sprawie res iudicatae. W ocenie Sądu Najwyższego przesądzenie w omawianej
kwestii na etapie postępowania kasacyjnego byłoby jednak nietrafne z uwagi na
przyjętą przez Sąd Rejonowy konstrukcję ciągu przestępstw wobec oskarżonego.
5
Zauważyć także należy, że wyjaśnienie wątpliwości zasygnalizowanej przez
skarżącego z uzasadnieniu kasacji co do tego, czy P. G. i P. J. to ta sama osoba
pokrzywdzona, na rzecz której oskarżony zobowiązany był do realizacji obowiązku
alimentacyjnego, będzie możliwe na podstawie zgromadzonego w aktach sprawy
materiału, w tym załączonych do akt odpisów orzeczeń Sądu Rejonowego w G.,
Wydział Rodzinny i Nieletnich (k. 49-53) oraz skróconego aktu urodzenia P. G. (k.
32v-wzmianka dodatkowa).
W toku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy w G. uwzględni
wytknięte powyżej uwagi i na podstawie poczynionych ustaleń wyda wolne od wad
rozstrzygnięcie.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
wyroku.